Trí tuệ nhân tạo: Cuba hướng tới phát triển hệ thống AI riêng

Trong cuộc chạy đua toàn cầu về phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), Cuba đang đặt cược vào các giải pháp nội sinh, với mục tiêu đạt được mức độ tự chủ công nghệ cao hơn, đồng thời tối ưu hóa quy trình quản trị và chẩn đoán y tế.

Theo phóng viên TTXVN tại La Habana, nhà nghiên cứu Armando Plasencia, chuyên gia về AI, cho biết mặc dù Cuba gặp nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng và nguồn lực, các nhà nghiên cứu, giáo sư và nhà phát triển AI của Cuba có trình độ tương đương các quốc gia khác trong lĩnh vực này.

Theo ông Plasencia, vấn đề lớn nhất là việc tiếp cận cơ sở hạ tầng công nghệ cần thiết để thực hiện các phát triển AI và đào tạo các mô hình AI. Điều này đòi hỏi một lượng lớn dữ liệu số, sức mạnh tính toán và năng lượng. Những yếu tố này đang bị cản trở bởi cuộc khủng hoảng kinh tế và tình trạng thiếu hụt năng lượng mà Cuba phải đối mặt kể từ năm 2020. Bên cạnh đó, quá trình số hóa của quốc đảo Caribe này bắt đầu muộn, khiến việc thu thập dữ liệu trở nên khó khăn hơn.

Chuyên gia Plasencia nhấn mạnh rằng việc đầu tư vào AI cần phải mang tính toàn diện và bao trùm mọi lĩnh vực của xã hội . Điều quan trọng là phải đầu tư vào việc chuẩn bị và đào tạo nguồn nhân lực, cũng như nâng cao nhận thức của công chúng về AI, nhu cầu và tầm quan trọng của công nghệ này đối với sự phát triển của đất nước.

Phải đến năm 2018, Chính phủ Cuba mới cho phép bán dịch vụ Internet cho người dân thông qua dữ liệu di động. Tháng 5/2024, Cuba đã thông qua Chính sách chuyển đổi số, Chương trình nghị sự số và Chiến lược AI. Tuy nhiên, Cuba đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc phát triển AI, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế, với các ứng dụng nhận dạng hình ảnh (da liễu, phổi và não), theo dõi bệnh nhân mắc các bệnh như Parkinson và cấy ghép thủy tinh thể trong phẫu thuật đục thủy tinh thể.

AI cũng đã được ứng dụng trong lĩnh vực công nghiệp, như trong việc chẩn đoán hiệu quả các quy trình tại nhà máy xi măng Cienfuegos thuộc sở hữu nhà nước.

Trong nông nghiệp, AI giúp dự đoán mùa màng thông qua xử lý hình ảnh trên không. Công nghệ này cũng được sử dụng để tự động hóa việc thu thập tài liệu đăng ký từ Bộ Tư pháp.

Ông Yuniesky Vasconcelos, người đứng đầu nhóm Công nghiệp số của công ty nhà nước Xetid, cho biết, kể từ năm 2023, khi AI bắt đầu được ứng dụng tại Xetid, hơn 2,5 triệu chứng chỉ đã được cấp tự động, chiếm 30% tổng số đơn xin cấp chứng chỉ.

Trong khi đó, Bộ trưởng Truyền thông Cuba Mayra Arevich Marín cho rằng việc thúc đẩy các dự án liên quan đến AI sẽ giúp tối ưu hóa việc học trong tương lai, đồng thời có tác động tích cực đến năng suất, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu lỗi của con người. Tóm lại, AI được đánh giá là sẽ tạo ra một “cuộc cách mạng trong nhiều lĩnh vực”.

Do tình hình tài chính khó khăn, nhiều dự án AI của Cuba đã được thực hiện thông qua hợp tác quốc tế. Ông Plasencia cho biết một trong những ví dụ điển hình là sự thành lập viện nghiên cứu AI quốc tế do một số trường đại học Cuba và các trường đại học ở Hà Bắc, Trung Quốc thúc đẩy.

Tháng 12/2024, Công viên Khoa học và Công nghệ Havana (PCT) đã gia nhập Mạng lưới Liên minh AI của BRICS , nhóm do Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi dẫn đầu, trong đó Cuba là thành viên liên kết. Liên minh này bao gồm 16 tổ chức từ 13 quốc gia, trong đó có 2 tổ chức Mỹ Latinh là Hiệp hội Robot Chile và Hiệp hội các công ty và doanh nhân viễn thông Brazil. Liên minh đặt mục tiêu tạo ra một quỹ hỗ trợ thực hiện các dự án chung về AI.

Khu vực tư nhân của Cuba cũng đang phát triển mạnh trong lĩnh vực AI. Hiện nay, Cuba có 271 doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ (SME) chuyên về lập trình máy tính.

Ngoài ra, với sự hỗ trợ của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO), Cuba đang hoàn thiện phương pháp đánh giá mức độ sẵn sàng (RAM) về khả năng áp dụng AI một cách có đạo đức và có trách nhiệm.