Trên sông Gâm hoang dã
Sông Gâm không chỉ gắn liền với ngọn nguồn sự sống của người bản địa vùng Đông Bắc, là thủy lộ nối liền 4 tỉnh Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Cạn, mà nó còn ẩn chứa nhiều vẻ đẹp hoàn mỹ chốn sơn cùng thủy tận.
| |
| Thuyền xuyên qua hẻm núi đá đổ cao chót vót tới mức những đám mây trắng bồng bềnh cứ thay nhau sà xuống bủa vây |
Trong suốt chiều dài 217 km chảy vào địa phận Việt Nam, sông Gâm uốn mình, trôi xuôi theo hình cánh cung, giữa những dãy núi cao ngất cấu tạo bằng đá phiến thạch anh, cát kết và đá vôi qua quá trình vận động, kiến tạo làm nên những cảnh sắc đẹp tuyệt vời.
Nhưng gây ấn tượng mạnh nhất chính là đoạn sông dài non 100 km, nối liền Hà Giang với Na Hang – Tuyên Quang.
Đó là cuộc giang trình khởi đầu từ hẻm núi mang tên khe đá Đổ, tựa như một “Thủy Môn Quan” trên dòng nước biếc. Rồi không gian lại mở ra một thế giới toàn núi rừng trùng trùng điệp điệp ngập trong mây trời.
Những đám mây phảng phất như khói sương lúc tản mạn trôi lãng đãng đầu non, khi ùn lại thành đám bông trắng sà xuống tận chiếc thuyền câu đang gác chèo, thả lưới…
Và không gian đôi bờ sông Gâm còn quyến rũ với vẻ đẹp thình lình: bản làng người Mông mộc mạc bất ngờ lộ diện sau một khúc quanh, những ngọn thác như dòng sữa len lỏi dưới tán cây rừng rồi tung bọt trắng xóa trên mặt sông…
Với người ở Na Hang – Tuyên Quang, Vài Phạ tên gọi một cột đá sừng sững hay cọc buộc trâu trời theo tiếng dân tộc Tày giữa hàng trăm đảo đá vôi giăng khắp mặt sông là nơi sơn kỳ thủy tú, ít nơi nào có cảnh quan kỳ bí, say lòng người đến thế.
Núi đá lô nhô, lúc dàn trải hệt những quân cờ uy nghi, trầm mặc lúc thì gối lên nhau tầng tầng, lớp lớp đến tận trời xanh. Thảng hoặc, xuất hiện chiếc thuyền chèo, hình dáng đầy gợi cảm len lỏi giữa rừng đá, rồi khuất dần sau làn sương núi, không biết đi đâu về đâu.
Cảnh sắc hoang dại, thanh vắng đến nao lòng…
| Video đang HOT |
| Thuyền qua hẻm núi, không gian mở ra một thế giới toàn là núi rừng trùng điệp |
|
|
| Đường đi đẹp như chuyện cổ tích |
|
|
| Những ngọn thác như dòng sữa đổ nước trắng xóa trên mặt sông |
|
|
| Bản làng mộc mạc dưới nắng vàng như mật |
|
|
| Vài Phạ, cột đá sừng sững giữa hàng trăm đảo đá giăng khắp mặt sông |
|
|
| Chiếc thuyền chèo bé tẻo teo len lỏi giữa rừng đá, không biết đi đâu về đâu |
|
|
| Đảo đá trên sông tựa những quân cờ uy nghi, trầm mặc |
|
|
| Vợ chồng ngư phủ hàng ngày đi đặt lọt, vó họặc thả lưới bắt cá tôm trên sông |
|
|
| Khách phương nam liên tục bấm máy bắt lấy cảnh sắc tuyệt đẹp đôi bờ sông Gâm |
Hoang dã Sông Gâm
Dòng sông Gâm (còn gọi là sông Gầm) là phụ lưu của sông Lô, bắt nguồn từ tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc), khi chảy vào Việt Nam tại xã biên giới Cô Ba (Bảo Lạc, Cao Bằng) được gọi là sông Gâm.
Sông Gâm
Dòng sông Gâm với diện tích lưu vực 1.876 km2, đoạn chảy qua hai huyện Bảo Lạc, Bảo Lâm (Cao Bằng) dài khoảng 55 km, sông Gâm có hai dòng phụ lưu chính là sông Nho Quế và sông Neo (có nơi gọi là sông Leo), quanh co theo chân núi, chảy qua địa giới tỉnh Hà Giang trước khi chảy vào tỉnh Tuyên Quang. Sông Gâm nhập vào sông Lô ở làng Cửa Sông thuộc xã Tân Long, huyện Yên Sơn, cách thành phố Tuyên Quang khoảng 10 km về phía Bắc, là phụ lưu của sông Lô chảy ra sông Hồng.
Sông Gâm lọt thỏm giữa những triền núi thâm u cao chất ngất, nhiều chỗ có độ dốc gần như thẳng đứng, vì vậy dòng sông cứ "một mình một cửa", lững lờ xuôi. Từ đầu nguồn sông Gâm chảy vào đất Việt thuộc xã Cô Ba (Bảo Lạc, Cao Bằng), con nước phải luồn qua những ghềnh đá sừng sững như tòa nhà, nằm chềnh ềnh giữa dòng chảy. Mùa lũ, những mỏm đá chỉ lấp ló nhô lên mặt nước chút ít. Mùa cạn, du khách thoải mái trèo lên những tảng đá kếch sù để selfie; phải lắng tai thật kỹ, ngó xuống dưới các kẽ đá sâu hun hút mới có thể nghe dòng nước bé tẹo rì rào và nhìn thấy dòng chảy màu lam luồn lách qua gồ ghề đá.
Thị trấn Bảo Lạc nằm ở tả ngạn sông Gâm. Tại đây có thêm dòng sông Neo, bắt nguồn từ xã Đình Phùng (Bảo Lạc, Cao Bằng) chảy theo hướng Bắc rồi đổ vào sông Gâm ở thị trấn Bảo Lạc. Nằm giữa nơi tiếp giáp hai dòng sông Gâm và sông Neo, thị trấn Bảo Lạc trở nên thơ mộng, nhiều ngôi nhà mới mọc lên san sát đôi bờ sông, xen lẫn những khóm tre già, những vòm cây cổ thụ la đà nơi đáy nước. Nối liền hai bờ thị trấn là cây cầu bê tông vững chãi, ngày chợ phiên bà con ngồi bán hàng nông sản ngay cạnh lan can cầu - nơi dành cho người đi bộ; sông Gâm còn là nguồn cung cấp nước sinh hoạt cho đồng bào khu vực thị trấn Bảo Lạc và người dân sinh sống dọc đôi bờ sông. Cũng bởi địa thế hiểm trở của núi non đã tạo nên một dòng sông Gâm hoang dã và thơ mộng. Dọc triền sông từ Bảo Lạc sang Bảo Lâm, thưa thớt những thửa ruộng bậc thang sát chân núi, hầu như ruộng nương nơi đây chủ yếu trông chờ vào mùa mưa nên chỉ canh tác một vụ, bởi dòng sông nằm dưới lũng núi, bờ vực thẳng không thể lấy nước tưới tiêu cho đồng ruộng. Duy nhất chỉ nơi ven sông thuộc xã Cô Ba, người dân trồng cây dâu tằm trên những vạt nương khá bằng phẳng, bãi dâu xanh mướt. Tuy nhiên hiện nay, diện tích trồng dâu tằm không được mở rộng vì ảnh hưởng của dịch Covid-19 phía Trung Quốc không nhập dâu tằm nữa.
Từ thị trấn Bảo Lạc qua Bảo Lâm, sông Gâm khi ẩn, khi hiện dưới chân núi, khi khuất sau những tán lá chĩa ra lòng sông râm mát. Có lẽ do sông Gâm hoang dã, địa thế hiểm trở nên các tỉnh có dòng sông Gâm chảy qua đã lợi dụng dòng chảy xây dựng những đ.ập thủy điện phục vụ cuộc sống sinh hoạt của con người, như: huyện Bảo Lâm xây dựng đ.ập thủy điện Bảo Lâm 1, công suất 30 MW tại xã Lý Bôn, công trình nằm sau điểm hợp lưu giữa sông Nho Quế và sông Gâm, cách thượng lưu cầu Lý Bôn 500 m; đ.ập thủy điện Bảo Lâm 3A, công suất 8 MW tại 2 xã Đức Hạnh, Lý Bôn. Tại Bảo Lâm 3 xây dựng đ.ập thủy điện công suất 46 MW tại 2 xã Đức Hạnh, huyện Bảo Lâm (Cao Bằng) và xã Niêm Tòng, huyện Mèo Vạc (Hà Giang). Ngoài ra, trên sông Gâm, tại 2 xã Yên Phong, Phú Nam còn có đ.ập thủy điện Bắc Mê (huyện Bắc Mê, Hà Giang) công suất 45 MW, đây cũng là đ.ập thủy điện bậc thang thứ 5 trong quy hoạch sông Gâm, cách thị trấn Bắc Mê 7 km về phía thượng lưu sông Gâm. Thủy điện Chiêm Hóa tại xã Ngọc Hồi (huyện Chiêm Hóa, Tuyên Quang) công suất 48 MW, là thủy điện cột nước thấp; thủy điện Na Hang, xã Vĩnh Yên và thị trấn Na Hang (Tuyên Quang) công suất 342 MW, là công trình lớn đặt trên dòng chính sông Gâm; thủy điện Yên Sơn, xã Quý Quân, Yên Sơn (Tuyên Quang) công suất lắp máy 90 MW, đây là thủy điện cuối cùng trên hệ thống bậc thang thủy điện của sông Gâm.
Dòng sông Gâm có khá nhiều phụ lưu chảy vào, tạo thành một dòng sông Gâm mênh mông, như sông Neo (Đình Phùng, Bảo Lạc), chảy theo hướng Bắc đổ vào sông Gâm tại thị trấn Bảo Lạc. Sông Nho Quế từ Lũng Cú (Hà Giang) chảy đến Nà Phòng, xã Lý Bôn thì chảy vào sông Gâm, từ đây lòng sông dần mở rộng ra. Hay như sông Nậm Ma, bắt nguồn từ thung lũng xã Tùng Bá (huyện Vị Xuyên, Hà Giang) theo hướng Đông Nam đổ vào sông Gâm tại xã Thượng Tân (Bắc Mê, Hà Giang), sông Năng từ hồ Ba Bể (Bắc Kạn) chảy vào sông Gâm tại xã Sơn Phú (huyện Na Hang), phía trên đ.ập thủy điện Tuyên Quang. Thêm một dòng phụ lưu là dòng sông có nhiều tên như Ngòi Ba, Ngòi Quang, bắt nguồn từ núi Khau Den thuộc xã Liên Hiệp (huyện Bắc Quang, Hà Giang), rồi đổ vào sông Gâm ở thị trấn Vĩnh Lộc (Tuyên Quang).
Dọc theo triền sông Gâm, từ nơi xuất phát điểm tại xã Cô Ba (Bảo Lạc, Cao Bằng), dòng sông hầu như chảy dưới chân núi quanh co, nhiều đoạn rất hẹp nhưng từ thị trấn Bảo Lạc sang Bảo Lâm, đôi bờ sông rộng dần ra do các đ.ập tràn thủy điện ngăn dòng chảy. Cách đây gần hai thập kỷ, đi dọc sông Gâm sẽ thấy nhiều bóng cây râm mát ven bờ sông, giờ đây có khá nhiều cây đã bị ngập nước c.hết khô, chỉ còn trơ trọi thân cây đứng thi gan cùng tuế nguyệt.
Có lẽ dòng sông Gâm hoang dã nên nuôi được rất nhiều loài tôm, cá, có nơi nhiều tôm đến mức trở thành địa danh của địa phương như Bó Củng (Mỏ Tôm, Bảo Lạc, Cao Bằng), nhiều năm trước, dân câu cá câu được những con cá chiên nặng trên 10 kg, cá chép nặng tới 30 kg. Đến nay, sông Gâm vẫn là nguồn cung cấp tôm, cá cho đồng bào khu vực thị trấn và dọc triền sông, bởi vì ngoài mùa mưa lũ, dòng sông Gâm gầm gào, hung dữ như con thú hoang, nước dâng cao vài mét, sẵn sàng cuốn đi những ngôi nhà ven bờ, những mảnh ruộng đang thì con gái..., đến mùa cạn con nước lại hiền lành, xanh thăm thẳm, thơ mộng đẹp như bức tranh.
Sông Gâm - Dòng sông đẹp mê hồn trên vùng Đông Bắc Sông Gâm, còn gọi là sông Gầm, là một phụ lưu của sông Lô bắt nguồn từ Quảng Tây, Trung Quốc chảy vào miền bắc Việt Nam. Bắt nguồn từ Vân Nam (Trung Quốc), sông Gâm có chiều dài 297km, trong đó, phần chảy trên đất Việt khoảng 217km qua địa phận tỉnh Cao Bằng ở vùng đất Na Động, rồi uốn mình...