Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt như thế nào là nguy hiểm?
Tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt chiếm tới khoảng 80-85%, đặc biệt đối với trẻ sinh non bị thiếu tháng. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh bị vàng mắt, vàng da như thế nào là nguy hiểm và cách điều trị ra sao lại là câu hỏi khiến nhiều cha mẹ bối rối.
Vàng da vàng mắt ở trẻ sơ sinh là một biểu hiện lâm sàng, chủ yếu thấy màu vàng ở da và màu vàng tại lòng trắng mắt. Hầu hết, hơn 50% trẻ sau khi sinh khoảng 2-3 ngày xuất hiện hiện tượng này và phần lớn không kèm theo các dấu hiệu nào khác. Ở nhiều trường hợp, vàng da vàng mắt sẽ tự hết dần nhưng số khác lại tiềm ẩn nhiều bệnh lý nguy hiểm.
Phân loại trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt
Có hai loại vàng da vàng mắt ở trẻ sơ sinh là vàng da sinh lý hoặc vàng da bệnh lý. Có nhiều cách phân biệt hai khái niệm này:
- Đối với trẻ sơ sinh bị vàng mắt vàng da sinh lý: Thông thường, vàng mắt vàng da sinh lý sẽ biến mất sau khoảng thời gian ngắn, xuất hiện từ sau 24 giờ tuổi và mất đi trong khoảng 1 tuần (đối với những trẻ sinh non là khoảng 2 tuần).
Một số biểu hiện của trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt sinh lý bao gồm: mắt trẻ sơ sinh có màu vàng, vàng da tại các vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng và không đi kèm theo một số triệu chứng như gan lách to, bỏ bú, thiếu máu….
Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt có hai loại là vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. (Ảnh minh họa)
Nếu trẻ được đo nồng độ Bilirubin trong máu thì không được phép vượt qua ngưỡng 12mg% (với trẻ sinh đủ ngày đủ tháng) và không vượt qua ngưỡng 5mg% (với trẻ sinh thiếu tháng). Ngoài ra, chỉ số bilirubin trong máu trong khoảng 24 giờ không quá 5mg%.
- Đối với trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt bệnh lý: Hầu hết, nếu như trẻ sơ sinh mắt vàng, da vàng là biểu hiện của một căn bệnh nào đó sẽ xuất hiện trong khoảng 24 giờ sau khi sinh. Thể hiện rõ nhất là trẻ bị vàng da toàn thân (kể cả lòng bàn tay, bàn chân), đặc biệt là trẻ sơ sinh mắt vàng ở kết mạc. Sau sinh 1 tuần trẻ không hết vàng da (với trẻ sinh đủ tháng) và 2 tuần (với trẻ sinh thiếu tháng).
Nếu đo chỉ số bilirubin trong máu sẽ thấy chỉ số bilirubin cao hơn ngưỡng bình thường. Ngoài ra, trẻ cũng có thể xuất hiện các triệu chứng khác như: co giật, bỏ bú, biểu hiện lừ đừ, mệt mỏi, phân màu bạc, gồng cứng người, hạ thân nhiệt, hôn mê…
Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt như thế nào là nguy hiểm?
Thông thường, trẻ bị vàng da sinh lý không đáng quan ngại nhưng nếu trẻ bị vàng da, vàng mắt bệnh lý thì khá nguy hiểm. Nếu như không được can thiệp sớm ngay vừa mới phát hiện, trẻ có thể gặp phải một số biến chứng vô cùng nguy hiểm như:
- Biến chứng bilirubin não cấp tính: Biểu hiện là trẻ không tập trung, ngủ li bì, sốt cao, bỏ bú. Bilirubin gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối với tế bào nên sẽ gây nên các biến chứng khó lường.
- Biến chứng vàng da nhân: Khi chỉ số bilirubin vượt quá giới hạn cho phép và gan không kịp đào thải thì rất dễ khiến cho trẻ bị vàng da nhân. Lúc này, vùng tổn thương ở não sẽ không thể hồi phục được nên sẽ gây bại não hoặc tử vong ở trẻ sơ sinh.
Video đang HOT
Nếu trẻ không được điều trị vàng da vàng mắt bệnh lý kịp thời sẽ gây nên biến chứng nguy hiểm. (Ảnh minh họa)
Vì vậy, khi trẻ sơ sinh có dấu hiệu bị vàng mắt, da vàng thì cha mẹ cần phải có những biện pháp xử lý nhanh nhất có thể, đặc biệt là trước 7 ngày sau sinh để giúp ngăn ngừa nguy cơ tổn thương não.
Phòng ngừa trẻ sơ sinh bị vàng mắt vàng da
Khi trẻ sơ sinh có những biểu hiện vàng mắt, vàng da, mẹ có thể tự phòng ngừa để không làm các biến chứng trở nên trầm trọng hơn như:
- Sau khi sinh mẹ nên cho bé bú ngay và luôn đảm bảo lượng dinh dưỡng thông qua sữa mẹ.
- Nếu như mẹ quá ít sữa hoặc sữa chưa kịp về thì mẹ có thể chọn sữa công thức cho bé bú.
- Sau sinh từ 5-7 ngày mẹ nên theo dõi cẩn thận các triệu chứng của vàng da, vàng mắt. Nếu mẹ nhận thấy các biểu hiện lạ, hãy cho bé đi khám ngay.
Làm sao để điều trị khi trẻ bị vàng da vàng mắt?
Đối với trẻ sơ sinh bị vàng mắt hoặc vàng da nhẹ, mẹ có thể tự điều trị tại nhà cho bé bằng cách tắm nắng, bổ sung thêm vitamin D. Việc tắm nắng khá dễ dàng, đặt trẻ ngay cạnh cửa sổ, nơi có ánh sáng mặt trời nhẹ, nhiệt độ không quá nóng hoặc lạnh (lý tưởng nhất là khoảng 8h-8h30 mỗi sáng).
Hoặc cho bé bú thật nhiều sữa mẹ để chất bilirubin bị đào thải nhanh qua đường tiêu hóa và theo dõi các biến chứng trong khoảng 7-10 ngày sau sinh. Vàng da sinh lý sẽ tự hết trong khoảng từ 2-3 tuần.
Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt nặng cần phải được nhập viện để điều trị tích cực. (Ảnh minh họa)
Đối với những trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt dạng bệnh lý nặng hơn cần phải được nhập viện để điều trị tích cực với một số biện pháp như:
- Chiếu đèn: Là biện pháp phổ biến nhất và mang đến hiệu quả cao nhằm giúp phá vỡ bilirubin trong cơ thể của trẻ. Việc thời gian cần chiếu đèn trong bao lâu sẽ phụ thuộc vào bác sĩ chẩn đoán tình trạng trẻ nặng hay nhẹ.
- Thay máu: Trong nhiều trường hợp nặng hơn, trẻ có thể cần phải thay máu nhằm giúp trẻ nhận được lượng máu nhiều hơn lượng máu mà trẻ có, đồng thời, máu thay sẽ bổ sung thêm lượng hồng cầu khỏe mạnh làm giảm chỉ số bilirubin.
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh như thế nào được coi là nguy hiểm?
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh (giá trị bilirubin trong huyết thanh) được sử dụng để đánh giá tình trạng vàng da của trẻ sơ sinh.
Nếu chỉ số bilirubin vượt ngưỡng cho phép, có thể là nguyên nhân gây nên các di chứng về chậm phát triển, rối loạn thính lực, vận động, thậm chí tử vong ở trẻ.
Bilirubin là một loại sắc tố màu vàng được hình thành tại gan từ sự phá huỷ của các tế bào hồng cầu và bài tiết trong dịch mật. Khi chỉ số bilirubin cao sẽ khiến người mắc bị vàng da, vàng mặt. Trong đó, bilirubin vàng da chủ yếu ảnh hưởng nhiều nhất tại trẻ sơ sinh do cơ thể mỗi trẻ đều trải qua các giai đoạn phá hủy hồng cầu nhanh sau sinh.
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh như thế nào là bình thường?
Theo các chuyên gia, nếu bị vàng da, trẻ sẽ được chia làm hai loại: vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. Chỉ cần vượt qua chỉ số của vàng da sinh lý sẽ được coi là vàng da bệnh lý. Theo đó, sau sinh 2 ngày, bằng mắt thường có thể nhận thấy các đốm vàng trên da trẻ. Hiện tượng này sẽ đạt đến đỉnh điểm sau 3-5 ngày và hầu như sẽ biến mất sau khoảng 7-10 ngày. Lúc này, chỉ số bilirubin ở trẻ sơ sinh thường sẽ không vượt qua mức 15mg/dL (phạm vi giới hạn ở mức bình thường).
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh bao gồm vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. (Ảnh minh họa)
Đối với vàng da bệnh lý, chỉ số bilirubin bình thường ở trẻ sơ sinh được định nghĩa rất đa dạng do sự khác nhau giữa các kĩ thuật định lượng hoặc xét nghiệm tại các phòng xét nghiệm của bệnh viện. Nếu bình thường, chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh sẽ như sau:
- Chỉ số nồng độ bilirubin trực tiếp: 0 - 0.4 mg/dl hay 0 - 7 mol/L.
- Chỉ số nồng độ bilirubin toàn phần:
Đối với trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi:
Đối với trẻ sơ sinh trên 1 tháng tuổi: 0.3 - 1.2 mg/dl hay 5.1 - 20.5 mol/L.
- Chỉ số bilirunin gián tiếp: 0.1 -1.0 mg/dL hay 1 - 17 mol/L.
- Chỉ số bilirubin trực tiếp/ bilirubin toàn phần:
Trong những ngày đầu vừa sinh xong, chỉ số này sẽ cao hơn những ngày về sau. Dựa vào nguy cơ mắc bệnh vàng da nặng và tuổi tính theo giờ, bác sĩ sẽ là lượng giá nồng độ bilirubin. Ngoài ra, nếu phát hiện những điểm sau, các mẹ nên cho trẻ đi kiểm tra ngay:
- Chỉ số bilirubin vàng da tăng quá nhanh tại một thời điểm (tăng khoảng hơn 5mg/dL mỗi ngày), chủ yếu gặp tại trường hợp vàng da tan máu (nhóm máu hai mẹ con bất đồng).
- Chỉ số vàng da vượt qua ngưỡng trên 15mg/dL..
- Thời gian bị vàng da quá dài, hơn 7-10 ngày. Nếu như quá 2 tuần, cần phải chú ý.
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh như thế nào được coi là nguy hiểm?
Khi nồng độ bilirubin tăng cao (cả trực tiếp hoặc gián tiếp) hơn so với mức bình thường sẽ có khả năng làm nhiễm các bệnh về gan cao hơn. Thông thường, lượng bilirubin cao hơn bình thường sẽ khiến tỷ lệ hủy hoại tế bào máu đỏ ngày càng tăng cao nhanh hơn.
Trong những ngày đầu vừa sinh xong, chỉ số này sẽ cao hơn những ngày về sau. (Ảnh minh họa)
Đối với những trẻ sơ sinh khoảng 15 ngày đến dưới 2 tháng tuổi, việc nhanh chóng xác định nồng độ bilirubin thông qua các xét nghiệm bilirubin ở trẻ sơ sinh cũng là một trong số phương pháp quan trọng. Xét nghiệm kịp thời trước khi nồng độ bilirubin gián tiếp bị dư thừa gây tổn thương tế bào não của trẻ.
Một đứa trẻ nếu như có nồng độ bilirubin tăng quá cao có thể dẫn đến nhiều bệnh nặng. Hậu quả của những tổn thương do bilirubin tăng cao là khiến bé chậm phát triển về trí tuệ, làm suy giảm khả năng phát triển nhận thức, giảm khả năng vận động. Một số hậu quả khác còn khiến trẻ bị rối loạn vận động mắt, trẻ bị mất thính lực, suy gan, bại não suốt đời hoặc nặng hơn là tử vong...
Chỉ số bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn để điều trị vàng da?
Phương pháp chiếu đèn thường được bác sĩ chỉ định đối với các bé vừa sinh xong, sau khoảng 24 giờ tuổi và chưa có hiện tượng tiền nhiễm động. Hoặc chiếu đèn cũng được áp dụng với các trường hợp trẻ sơ sinh có nguy cơ vàng da như trẻ sinh non, có bướu huyết thanh hoặc có tán huyết... Đối với vấn đề chỉ số Bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn, sẽ phụ thuộc vào nồng độ bilirubin sau khi xét nghiệp có vượt quá mức quy định theo số cân nặng, ngày tuổi hoặc độ vàng da của mỗi trẻ.
Phương pháp chiếu đèn thường được bác sĩ chỉ định đối với các bé vừa sinh xong. (Ảnh minh họa)
Chiếu đèn được hiểu là đưa bé vào phòng có máy chiếu đèn dùng ánh sáng bước sóng từ 400-500nm và có khả năng hấp thụ bilirubin. Sau khi ánh sáng này xuyên qua da của cơ thể trẻ sẽ tác động trực tiếp lên các phân tử bilirubin và nồng độ bilirubin dư thừa sẽ được đào thải qua đường nước tiểu sau khi chịu các tác động của ánh sáng năng lượng.
Việc chiếu đèn có thể sử dụng liên tục hoặc ngắt quãng để trẻ bú mẹ. Khi chiếu đèn, trẻ sẽ nằm ở phòng cách ly hoặc cùng phòng với mẹ và được theo dõi thường xuyên bởi bác sĩ. Tác dụng phụ của việc chiếu đèn điều trị chỉ số bilirubin ở trẻ sơ sinh bao gồm: làm mất nước, tăng thân nhiệt, phân xanh, tăng kích thích, rối loạn thân nhiệt, da bị mẩn đỏ, tổn thưởng nhãn cầu hoặc bỏng da..., hoàn toàn không gây tác dụng phụ lên não của trẻ nên mẹ không cần quá lo lắng. Đối với những trẻ sơ sinh bị vàng da do tăng chỉ số bilirubin trực tiếp thì không áp dụng phương pháp này.
Chỉ số bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh có thể dễ dàng xét nghiệm và điều trị. Bằng cách tuân theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ khoa nhi hoặc bác sĩ chuyên khoa, mẹ hoàn toàn có thể đảm bảo bé an toàn và khỏe mạnh.
Theo thoidaiplus.giadinh.net.vn
Ứng dụng điện thoại đặc biệt giúp chẩn đoán chính xác bệnh vàng da ở trẻ em Các nhà khoa học Anh vừa phát triển một ứng dụng điện thoại đặc biệt cho phép kiểm tra mắt của trẻ sơ sinh để xác định tình trạng vàng da một cách hiệu quả với chi phí thấp nhất. Nhà khoa học Terence Leung, một thành viên của nhóm nghiên cứu, cho biết, kết quả của nghiên cứu đang mở ra một...