Tranh giành ghế lãnh đạo Haiti sau vụ ám sát Tổng thống

Ngọc Ánh19:31 10/07/2021

Thượng viện Haiti đề cử thượng nghị sĩ Joseph Lambert làm tổng thống lâm thời, thách thức quyền Thủ tướng Claude Joseph đang tuyên bố nắm quyền lực.

“Joseph Lambert, được nhân dân bầu làm thượng nghị sĩ, được các đồng nghiệp tin tưởng lựa chọn có đủ khả năng đảm nhiệm chức vụ tổng thống lâm thời của Cộng hòa Haiti cho đến khi diễn ra cuộc bầu cử mới vào tháng 2/2022″, các thượng nghị sĩ Haiti ra tuyên bố hôm 9/7.

Quyết định của Thượng viện Haiti nhận được 8 phiếu thuận và 2 phiếu trắng. Thượng viện Haiti có 30 ghế, nhưng hiện chỉ còn 10 nghị sĩ chưa hết nhiệm kỳ, số còn lại đã mãn nhiệm từ năm ngoái mà không có người thay thế, do Haiti chưa tổ chức bầu cử quốc hội.

Lãnh đạo Thượng viện Haiti Joseph Lambert. Ảnh: AFP.

Đây được coi là động thái thách thức quyền lực của Thượng viện Haiti đối với Thủ tướng lâm thời Claude Joseph, người được Liên Hợp Quốc coi là lãnh đạo hợp pháp của đất nước cho tới khi diễn ra cuộc bầu cử mới.

“Tôi không quan tâm tới tranh giành quyền lực. Chỉ có một cách để có thể làm tổng thống Haiti, đó là thông qua bầu cử”, quyền Thủ tướng Joseph lên tiếng sau tuyên bố của các thượng nghị sĩ.

Mâu thuẫn về lãnh đạo lâm thời của đất nước sau khi Tổng thống Jovenel Moise bị ám sát có thể đẩy Haiti lún sâu vào khủng hoảng chính trị. Hiến pháp Haiti quy định người thay thế Tổng thống Moise sẽ là Chánh án Tòa án Tối cao, song ông này đã qua đời vì Covid-19.

Trước tình thế đó, quyền Thủ tướng Joseph tuyên bố mình là lãnh đạo lâm thời của đất nước, ban bố “tình trạng bị bao vây”, đồng nghĩa với việc đóng cửa biên giới và áp đặt thiết quân luật, cho phép quân đội và Cảnh sát Quốc gia Haiti (HNP) nắm quyền thực thi pháp luật.

Để đối phó với tình trạng bất ổn, Haiti cũng yêu cầu Mỹ và Liên Hợp Quốc hỗ trợ an ninh. Tuy nhiên, một quan chức cấp cao Mỹ cho biết nước này chưa có ý định đưa quân hỗ trợ Haiti “vào lúc này”.

Haiti xác định nhóm sát thủ bắn chết Tổng thống Moise gồm 26 lính đánh thuê người Colombia và 2 người Mỹ gốc Haiti. Các thành viên chủ chốt được cho là đã nằm vùng Haiti suốt ba tháng để lên kế hoạch ám sát.

Vụ ám sát Tổng thống nối dài chuỗi ngày bi kịch của người dân Haiti

Vụ ám sát Tổng thống Jovenel Mose làm phức tạp thêm tình trạng hỗn loạn ở Haiti và gia tăng lo ngại bạo lực chính trị lan rộng ở quốc gia Caribe này. Sáng 1/7, Tổng thống Jovenel Moise bị ám sát tại tư dinh ở Port-au-Prince.

Khẳng định vụ ám sát là hành động hèn nhát, Thủ tướng lâm thời của Haiti Claude Joseph kêu gọi đất nước bình tĩnh. Ông trấn an người dân và thế giới rằng cảnh sát đang kiểm soát tình hình và các nghi phạm đã bị bắn chết hoặc bắt giữ.

Video đang HOT

Nhưng các tuyên bố này không làm giảm bớt lo ngại về kịch bản hỗn loạn có thể xảy ra. Didier Le Bret, cựu đại sứ Pháp tại Haiti nhận định tình hình chính trị tại Haiti không ổn định, có thể dẫn đến bạo lực quy mô lớn.

Tổng thống Jovenel Mose. (Ảnh: AP)

Lịch sử bạo lực chính trị

Vụ ám sát ông Moise là đỉnh điểm của nhiều năm bất ổn tại Haiti - quốc gia từ lâu chìm trong bạo lực. Năm 1803, Haiti giành được độc lập sau khi đánh bại lực lượng của Napoléon Bonaparte. Nhưng suốt 2 thế kỷ kể từ đó, quốc gia này phải vật lộn để vươn lên, thoát khỏi các chế độ độc tài và các vụ đảo chính.

Trong 3 thế kỷ, gia đình Duvalier áp đặt chế độ gia đình trị đàn áp dã man dân chúng, thỏa sức vơ vét tài sản quốc gia để hưởng thụ một cuộc sống xa hoa vô độ.

Không chịu nổi sự cai trị tàn bạo của cha con Duvalier, người dân Haiti đứng lên lật đổ chế độ chuyên quyền của gia đình nhà Duvalier vào năm 1986.

Năm 1990, Jean-Bertrand Aristide - một linh mục xuất thân từ một vùng quê nghèo khó trở thành tổng thống đầu tiên được bầu một cách dân chủ của Haiti. Nhưng chưa đầy một năm sau, ông bị lật đổ trong một cuộc đảo chính.

Tới năm 1994, Aristide trở lại nắm quyền. Ông tái đắc cử vào năm 2000 nhưng buộc phải ra đi sau một cuộc nổi dậy vũ trang.

Cựu tổng thống Haiti gọi đây là "vụ bắt cóc" do các tổ chức quốc tế, bao gồm cả chính phủ Mỹ và Pháp dàn dựng.

Khi một trận động đất kinh hoàng san phẳng phần lớn Haiti vào năm 2010, thảm họa này vô tình được coi là cơ hội để quốc gia vùng Caribe phục hồi hệ thống cơ sở hạ tầng bị tàn phá.

Trận động đất tàn phá Haiti năm 2010. (Ảnh: Britannica)

Quốc tế rót 9 tỷ USD dưới hình thức hỗ trợ nhân đạo và quyên góp vào Haiti. Đồng minh Venezuela cũng hào phòng trợ cấp dầu và cung cấp khoản vay ước tính 2 tỷ USD.

Nhưng từng đó không đủ giúp Haiti hồi sinh. Một số chuyên gia thậm chí đánh giá tình trạng của Haiti hiện tại còn tồi tệ hơn thời điểm công cuộc tái thiết bắt đầu.

Dịch tả bùng phát ngay sau trận động đất cướp đi sinh mạng của ít nhất 10.000 người Haiti. Michel Martelly, danh ca trứ danh trở thành tổng thống năm 2011 bị cáo buộc tham nhũng và quản lý sai trái quỹ dành cho việc tái thiết.

Báo cáo của các kiểm toán viên do tòa án Haiti chỉ định tiết lộ phần lớn trong số 2 tỷ USD mà Venezuela cho quốc gia này vay bị biển thủ hoặc lãng phí trong 8 năm.

Ông Moise - người khi đó là chủ một trang trại trồng chuối bị cáo buộc tham gia vào kế hoạch bòn rút tiền dành cho việc sửa chữa đường xá.

Kinh tế bất ổn, tham nhũng khắp nơi

Tình trạng kinh tế bất ổn kéo dài, tội phạm gia tăng và tham nhũng dẫn đến các cuộc biểu tình của người dân Haiti. Họ chán nản với chính phủ và yêu cầu ông Martelly từ chức.

Dù vậy, nhà lãnh đạo Haiti khi đó vẫn tìm cách níu kéo quyền lực. Tới năm 2015, ông dọn đường để ông Moise lên kế nhiệm. Nhưng đường tới ghế tổng thống của ông Moise không suôn sẻ ngay từ đầu.

Chiến dịch tranh cử của ông bị cáo buộc gian lận và tham nhũng. Bất chấp điều đó, trong cuộc bỏ phiếu được tổ chức vào tháng 11/2016, ông Moise giành 55,6% tổng số phiếu, vượt qua các ứng viên còn lại.

Người dân đổ xuống đường biểu tình phản đối ông Moise. (Ảnh: AP)

Tới tháng 2/2017, Moise chính thức tuyên thệ nhậm chức ở thời điểm ông phải đối mặt với bản cáo trạng với cáo buộc "nhập nhằng" các khoản viện trợ từ Venezuela.

Trong các năm sau đó, ông Moise sử dụng quyền kiểm soát hệ thống tư pháp của mình để bác bỏ các cáo buộc và làm suy yếu phe đối lập vốn không bao giờ chấp nhận chiến thắng bầu cử của ông.

Hệ quả là một chính phủ ngày càng tê liệt, trở nên bế tắc hoàn toàn vào đầu năm 2020. COVID-19 cũng khiến cuộc sống của người dân Haiti trở nên khốn khổ hơn.

Khủng hoảng lãnh đạo và COVID-19

Bất đồng giữa ông Moise và phe đối lập về thời điểm bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống của ông trở thành một cuộc khủng hoảng chính trị toàn diện, khiến Haiti rơi vào tình cảnh không có quốc hội và chưa thể quyết định được ngày tổng tuyển cử mới.

Phe đối lập cho rằng nhiệm kỳ của ông Moise bắt đầu từ tháng 11/2016 và kết thúc vào năm 2021. Nhưng ông Moise lại cho rằng cần lấy tháng 2/2017 làm điểm mốc.

Khi cuộc khủng hoảng kéo dài, ông Moise bắt đầu điều hành đất nước bằng các sắc lệnh gây tranh cãi và được đánh giá là làm suy yếu tính hợp pháp của chính phủ.

Các cuộc biểu tình chống lại vị tổng thống đương nhiệm của Haiti cũng diễn ra với tần suất nhiều hơn, quy mộ rộng hơn.

Bế tắc chính trị phá hoại nghiêm trọng hệ thống chăm sóc sức khỏe vốn đã yếu kém của Haiti khi các ca mắc COVID-19 tăng mạnh. Haiti hiện là quốc gia duy nhất ở Tây Bán cầu chưa nhận được bất cứ lô vaccine COVID-19 nào trong khi các bệnh viện đang rơi vào tình trạng quá tải.

Sự hoành hành của các băng nhóm

Những kẻ cầm đầu các băng nhóm tội phạm có tổ chức đang tận dụng thời cơ để lấp đầy khoảng trống quyền lực ở Haiti. Bắt cóc, cướp bóc, bạo lực liên miên khiến nhiều vùng của quốc gia này không thể phục hồi. Người dân sợ hãi, rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn.

Các tổ chức nhân quyền cáo buộc các chính trị gia nổi tiếng bắt tay với các băng đảng để đe dọa đối thủ, tìm kiếm các vị trí trong chính phủ.

Tháng trước, một trong những thủ lĩnh băng đảng nổi tiếng nhất của Haiti công khai tuyên chiến chống lại giới tinh hoa truyền thống của đất nước, kêu gọi người tấn công các doanh nghiệp.

"Tiền của các bạn đang ở trong các ngân hàng, cửa hàng, siêu thị và đại lý. Hãy đi và lấy những gì là của bạn", Jimmy Cherizier - được biết đến với bí danh Bar Grill hô hào trong một đoạn video trên mạng xã hội.

Người kế nhiệm tổng thống chết vì COVID-19, Haiti khủng hoảng vị trí lãnh đạo Người kế nhiệm của Tổng tống Jovenel Moise, Chánh án Tòa án Tối cao Haiti René Sylvestre qua đời vì COVID-19 khiến vị trí lãnh đạo của quốc gia này bỏ ngỏ. Chủ tịch hội thẩm phán Jean Wilner Morin của Haiti cho biết sau khi ông Moise bị ám sát, Chánh án Tòa án Tối cao Haiti René Sylvestre theo lý sẽ...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Trung Quốc tung chatbot đấu ChatGPT, cổ phiếu Phố Wall chao đảo bốc hơi 1.000 tỉ14:53

Ông Trump dọa trừng phạt Nga nếu ông Putin từ chối đàm phán chấm dứt chiến sự Ukraine09:59

Tình báo Israel cài thuốc nổ trong máy ly tâm hạt nhân Iran09:17

Trung Quốc, Đức phản ứng sau khi ông Trump ký sắc lệnh rút khỏi WHO01:49

Ông Trump nói muốn gặp ông Putin ngay lập tức08:46

Tàu vận tải Nga cập cảng Syria, chuẩn bị cho cuộc rút quân09:12

Ông Trump và ông Biden đều nhận công về thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza09:00

Căn cứ hải quân ngầm ở độ sâu 500 m của Iran08:37

"Hỏa thần nhiệt áp" Nga ra đòn, nhằm thẳng cứ điểm Ukraine ở Kursk08:59

Phe ông Yoon cáo buộc lãnh đạo cơ quan điều tra 'vi phạm bí mật quân sự'09:51

Trung Quốc thông báo điện đàm ông Tập-ông Trump, TikTok không qua ải Tòa Tối cao Mỹ09:17

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Ai Cập, Jordan phản đối việc cưỡng bức di dời người Palestine

21:32:13 30/01/2025

Trong khi đó, phát biểu tại Brussels (Bỉ), Quốc vương Jordan Abdullah II nhấn mạnh lập trường kiên định của Jordan về việc giữ người Palestine trên mảnh đất của họ cũng như đảm bảo các quyền hợp pháp theo giải pháp hai nhà nước Israel v...

Va chạm máy bay tại Mỹ: Tổng thống D.Trump cầu nguyện cho các nạn nhân

21:30:34 30/01/2025

Cùng ngày, Tổng Giám đốc Điều hành của hãng hàng không American Airlines, ông Robert Isom, bày tỏ chia buồn sâu sắc về sự kiện này. Đây là một ngày khó khăn đối với tất cả chúng ta , ông viết.

Indonesia ứng phó với lũ lụt ở Jakarta

21:23:20 30/01/2025

BPBD cho biết đã triển khai các đội theo dõi chặt chẽ những khu vực bị ảnh hưởng của lũ lụt và tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng để đẩy nhanh tiến độ thoát nước cũng như đảm bảo các kênh thoát nước hoạt động hiệu quả.

Nhà Trắng hủy lệnh đóng băng tài trợ liên bang của ông Trump

17:15:32 30/01/2025

Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng đã hủy bỏ một bản ghi nhớ đóng băng các khoản tài trợ và khoản vay liên bang gây tranh cãi.

Pháp có thể triển khai quân đến Greenland

13:06:41 30/01/2025

Pháp đẵ bắt đầu thảo luận với Đan Mạch về kịch bản triển khai quân đến đảo Greenland sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngỏ ý muốn mua lại hòn đảo.

Cách Ukraine tăng mức độ nguy hiểm cho xuồng không người lái để đối phó với Nga

13:06:21 30/01/2025

Thiết bị không người lái chở theo máy bay không người lái (UAV) có thể là tương lai của chiến tranh robot, và quân đội Ukraine đang dẫn đầu xu hướng này.

Cựu nghị sĩ Mỹ Bob Menendez lãnh 11 năm tù trong vụ nhận hối lộ vàng

12:30:53 30/01/2025

Cựu Thượng nghị sĩ Mỹ Bob Menendez lãnh án 11 năm tù giam vì nhận hối lộ, trong đó có các thỏi vàng, để đổi lấy sự ưu đãi đối với một số doanh nhân trong và ngoài nước.

Ông Trump định giam giữ 30.000 người nhập cư tại Guantanamo, Cuba phản ứng

12:30:33 30/01/2025

Ông Trump đã đưa ra thông báo gây sốc trên khi ký một dự luật cho phép giam giữ trước khi xét xử những người di cư không có giấy tờ bị cáo buộc phạm tội trộm cắp và bạo lực, theo AFP.

Nga nêu lợi thế khi kiểm soát Novoolizavetovka, NATO gửi 41 tỷ USD cho Ukraine

11:57:33 30/01/2025

Ông Vladimir Rogov, quan chức cấp cao của chính quyền Zaporizhzhia do Nga bổ nhiệm, nói rằng việc kiểm soát Novoolizavetovka đã mở ra cơ hội cho quân Nga tiến về 3 hướng.

Nga kiểm soát khu định cư Novoolizavetovka, EU áp thêm trừng phạt lên Moscow

06:06:34 30/01/2025

Bộ Quốc phòng Nga cho biết, binh sĩ nước này đã kiểm soát khu định cư Novoolizavetovka thuộc vùng Donbass từ tay quân đội Ukraine.

Năm 'Rắn xanh' 2025 đem lại kỳ vọng cải thiện tỷ lệ sinh tại Hàn Quốc

06:06:32 30/01/2025

Chính phủ Hàn Quốc kỳ vọng năm Rắn xanh 2025 sẽ góp phần giải quyết tình trạng tỷ lệ sinh sụt giảm nhiều năm liên tiếp.

Những chính khách nổi tiếng thế giới sinh năm Rắn

02:48:41 30/01/2025

Người tuổi Rắn có tính cách khá bí ẩn, thông minh, và có tài ngoại giao. Điều này được chứng minh qua một số chính khách nổi tiếng thế giới như Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.