Tranh cãi về tổng thống 1 ngày của Mỹ

Cho đến nay, người nắm nhiệm kỳ ngắn nhất tại Nhà Trắng của Mỹ vẫn được chính thức ghi nhận là Tổng thống William Henry Harrison. Ông là người đã có bài diễn văn nhậm chức dài nhất trong số các tổng thống Mỹ cho đến nay. Chính việc mải mê diễn thuyết đến gần 2 tiếng đồng hồ trong mưa gió rét buốt đã khiến ông bị bệnh và qua đời sau khi nhậm chức chỉ 32 ngày.

Ông David Rice Atchison – người được cho là tổng thống 1 ngày của Mỹ

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng có 1 tổng thống tại nhiệm còn ngắn hơn, người này là ông David Rice Atchison – người mà theo một nguồn tin lẽ ra phải được ghi nhận là tổng thống thứ 12 của nước Mỹ, nắm quyền chỉ trong 1 ngày.

Cuộc chuyển giao “vênh”

Năm 1849 là năm nước Mỹ có sự chuyển giao quyền lực giữa các nhiệm kỳ tổng thống. Cho đến những năm 1930, luật pháp Mỹ quy định nhiệm kỳ tổng thống và quốc hội ở nước này bắt đầu từ 12h00 của ngày 4/3. Thể theo quy định này, nhiệm kỳ của Tổng thống thứ 11 của nước Mỹ James K. Polk kết thúc vào lúc 12h00 ngày 4/3/1849.

Tuy nhiên, chuyện sẽ không có gì đáng nói nếu ngày hôm đó không rơi vào đúng Chủ nhật và người kế nhiệm của ông Polk là Zachary Taylor – một người được cho là khá mê tín – từ chối tuyên thệ nhậm chức vào ngày Sabbath, vốn là ngày nghỉ ngơi.

Ông Taylor tuyên bố ông và phó tổng thống của ông sẽ nhậm chức vào buổi trưa thứ 2, ngày 5/3/1849. Như vậy là, nước Mỹ về mặt kỹ thuật khi đó sẽ không có tổng thống trong vòng 24 giờ.

Theo Luật kế nhiệm tổng thống năm 1792 của Mỹ, trong trường hợp không có tổng thống, Phó tổng thống sẽ đảm nhận chức vụ tổng thống lâm thời. Nhưng, Phó tổng thống trong nhiệm kỳ của ông Polk là ông George M. Dallas lại đã từ chức từ ngày 2/3 nên không thể đảm nhiệm chức vụ này.

Người tiếp theo trong thứ tự kế nhiệm tổng thống theo quy định của Luật kế nhiệm tổng thống lúc bấy giờ là Chủ tịch tạm quyền của Thượng viện. Và người này chính là Thượng nghị sỹ David Rice Atchison. Một số học giả cho rằng, chiểu theo luật, khi ông Polk kết thúc nhiệm kỳ, ông Atchison tự động trở thành tổng thống của Mỹ.

Trên thực tế, theo một số ghi chép, để tránh nguy cơ nước Mỹ không có người đứng đầu dù chỉ 1 ngày, một thẩm phán khi đó đã đề nghị ông Atchison nhậm chức tổng thống Mỹ và Thượng nghị sỹ này cũng đã nhận lời. Ông đã giả vờ nhậm chức, bổ nhiệm một số người bạn thân vào những vị trí cao trong nội các, uống rượu mừng rồi… đi ngủ.

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ St. Louis Globe-Democrat, ông Atchison tiết lộ ông đã ngủ gần như suốt ngày ông được cho là đã trở thành tổng thống. “Tôi đã mất đến 3 – 4 đêm thiếu ngủ để hoàn tất các công việc còn lại của thượng viện trước khi kết thúc nhiệm kỳ và đã ngủ gần như cả ngày Chủ nhật hôm đó” – ông nói.

Có phải là tổng thống không?

Tuy nhiên, gần như tất cả các sử gia, các học giả về hiến pháp Mỹ và các nhà viết tiểu sử đã bác bỏ tuyên bố rằng ông Atchison đã trở thành tổng thống Mỹ. Họ chỉ ra rằng nhiệm kỳ Chủ tịch tạm quyền của ông Atchison thực chất cũng đã kết thúc vào ngày 4/3 và cũng phải đến ngày 5/3, ông mới được bầu lại vào cương vị này. Vì thế, rõ ràng từ trưa ngày 4/3, ông cũng không phải là người có tư cách để trở thành tổng thống của Mỹ theo quy định của Luật kế nhiệm.

Thêm vào đó, các sử gia cũng cho rằng hiến pháp của Mỹ không yêu cầu tổng thống đắc cử phải tuyên thệ nhậm chức mới được nắm quyền và thực thi quyền điều hành của mình. Họ cũng cho rằng vì ông Atchison cũng không tuyên thệ nhậm chức trong một nghi lễ chính thức nên ông không thể được công nhận là Quyền Tổng thống của Mỹ.

Vì vậy nên những người này nói rằng nước Mỹ chỉ đơn giản là không có tổng thống – lần đầu tiên và cũng là lần duy nhất xảy ra hiện tượng này kể từ năm 1789 cho đến nay – trong vòng 24 giờ từ trưa ngày 4 đến trưa 5/3/1849.

Tấm biển được đặt ở gần bức tượng của ông.

Một số sử gia khác lại cho rằng ngay khi nhiệm kỳ của tổng thống sắp mãn nhiệm kết thúc thì tổng thống đắc cử tự động được công nhận là người tiếp quản quyền lực, đồng nghĩa với việc không có khoảng trống nào để ông Atchison “chen” vào. Thực tế sử Mỹ cũng chỉ ghi nhận ông Polk là tổng thống thứ 11 và ông Taylor là tổng thống tiếp theo, tổng thống thứ 12 của nước này.

Bản thân ông Atchison dù từng nói đùa rằng ông đã đứng đầu chính quyền trung thực nhất mà nước Mỹ từng có nhưng ông chưa bao giờ nhận mình là tổng thống. “Tôi chưa từng có một giây nào hành xử như tổng thống của Mỹ dù là Chủ tịch quyền của Thượng viện. Dù là ở thời điểm nhiệm kỳ của ông Polk kết thúc hay khi ông Taylor chưa nhậm chức thì tôi cũng không xem mình là tổng thống hợp pháp của Mỹ” – ông từng tuyên bố với báo giới.

Song, vẫn có không coi ông Atchison là quyền tổng thống của Mỹ trong 1 ngày, từ 12h01 ngày 4/3 cho đến 12h00 ngày hôm sau, 5/3, khi Tổng thống Taylor chính thức tuyên thệ nhậm chức, đặc biệt là những người ở thành phố Plattsburg, bang Missouri, quê hương ông.

Khi ông qua đời ở Plattsburg, bang Missouri vào năm 1886, người ta đã đặt một bức tượng toàn thân của ông ở ngay trước tòa nhà Tòa án thị trấn Clinton cùng với một tấm bảng trong đó ghi ông là “Tổng thống của nước Mỹ trong 1 ngày”. Ở cách bức tượng khoảng 1km, một tấm biển với miêu tả tương tự cũng được đặt trên ngôi mộ của ông Atchison ở Nghĩa trang Greenlawn.

Nhân vật đáng chú ý

Ở thời điểm được cho là tổng thống của nước Mỹ trong 1 ngày, ông Atchison mới chỉ 41 tuổi rưỡi, trẻ hơn tất cả các tổng thống chính thức của Mỹ cho đến nay. Bởi, tổng thống tạm quyền trẻ nhất của nước Mỹ là ông Theodore Roosevelt lên nắm quyền khi 42 tuổi, 11 tháng còn tổng thống do dân bầu trẻ nhất của nước này là ông John F. Kennedy – người được 43 tuổi và 7 tháng khi nhậm chức vào năm 1961.

Thực ra, các ghi chép cho biết, dù ông Atchison không bao giờ lên làm tổng thống của Mỹ nhưng ông cũng là một nhân vật tiếng tăm thời kỳ trước chiến tranh của nước này. Sinh ra tại Kentucky vào năm 1807, đến tuổi trưởng thành, ông theo học tại trường Đại học Transylvania ở Lexington và là bạn học cùng lớp với 5 người về sau trở thành những thượng nghị sỹ tiếng tăm của đảng Dân chủ của Mỹ.

Năm 1829, ông được nhận vào Đoàn Luật sư bang Kentucky. 1 năm sau ông tới Missouri hành nghề và nhanh chóng tạo dựng được uy tín cũng như gây được tiếng vang trong giới luật sư lúc bấy giờ. Năm 1834, ông được bầu vào Hạ viện bang Missouri trước khi tái đắc cử vào năm 1838. 3 năm sau, ông được bổ nhiệm làm thẩm phán tòa án của 6 hạt ở vùng Platte Purchase.

Năm 1843, Atchison tiếp tục được chỉ định vào Thượng viện Mỹ để thay thế một thượng nghị sỹ đột ngột qua đời, trở thành thượng nghị sỹ trẻ nhất của bang Missouri tính đến thời điểm đó. Ông Atchison rất nổi tiếng trong các nghị sỹ cùng thuộc đảng Dân chủ ở thượng viện.

Điều này lý giải cho việc khi đảng Dân chủ giành được quyền kiểm soát Thượng viện vào tháng 12/1845, các thành viên của đảng đã nhất trí bầu ông giữ chức Chủ tịch tạm quyền, đồng nghĩa với việc đặt ông vào vị trí thứ 3 trong danh sách kế nhiệm tổng thống cũng như phụ trách Thượng viện khi Phó Tổng thống vắng mặt.

Dù không có bất cứ chứng tích nào được đặt ở Công viên quốc gia và cũng không xuất hiện trên đồng tiền Mỹ nhưng cho đến nay di sản của Atchison vẫn hiện diện ở nhiều nơi của nước này. Ví dụ, các thị trấn Atchison, hạt Atchison ở bang Kansas và hạt Atchison ở bang Missouri đều được đặt theo tên ông.

Tuyến đường sắt Atchison, Topeka và Santa Fe – một trong những tuyến đường sắt lớn nhất nước Mỹ cũng có tên ông bởi ông chính là người đưa ra đề xuất xây dựng tuyến đường này. Ngoài ra, ở Mỹ hiện vẫn có Bảo tàng lịch sử Atchison, trong đó có Thư viện Tổng thống David Rice Atchison lưu trữ các vật dụng có liên quan đến nhân vật này.

Theo Báo Pháp Luật