Trắng đêm “săn” cá chình sông Cái

Cáh – loài “danh ngư” thườg xuất hiệ dày trê khúc sôg Cái trải dài đậ.p Tam Giang đế kè Bìh Thạh thuộc huyệ Tuy An, tỉh Phú Yê. Nghề xúc chìh đã hìh thàh.

Đg đảo người dâ khai thác cáh giốg trê sôg Cái.

Cáh đãg làguồ thực phẩm quan trọg thời Hy Lạp và La Mã cổ đại. Một cái ao đầy cáh lúc ấy là biểu tượg của sự giàu có. Giờ đây, loài “danh ngư” này thườg xuất hiệ dày trê khúc sôg Cái trải dài đậ.p Tam Giang đế kè Bìh Thạh thuộc huyệ Tuy An, tỉh Phú Yê.

Thág 4, có khi cảgà người dâ chen châ, dầm mìh suốt đêm dọc theo đi bờ khúc sôg này để thu “lộc” chìh giốg.

Trắg đêm trê “dòg sôg cáh”

Mà đêm buôg xuốg. Chuôg nhà thờ Mằg Lăg ngâ vang giữa khôg gian xóm làg tịch mịch, yê ả bê dòg sôg Cái. Đây cũg là lúc hàg trăm người dâ, có cả già, trẻ, gái, trai kéo nhau về bãi cát Bìh Phú, Hội Phú và đậ.p Tam Giang tung bọt trắg xóa. Áh đè pin rọi nhấp nháy dày trê khúc sôg thơ mộg. Mọi người vào vị trí đã “xí chỗ” trưc đó, bắt đầu hì hục dưi là nưc lạh ngậế đầu gối hoặc ti bụg để xúc chìh.

Ôg Nguyễ Vă Tuấ – Chủ tịch UBND xã An Thạch -ói vi ti: Thườg thì mùa khai thác cáh giốg thág 11 đế thág 2 âm lịch năm sau. Nhưg ba mùa trưc cá thưa tht, năm nay cá xuất hiệ khá muộ và khá dày. Hằg đêm có hơ 300 người dâ xúc cáh, cao điểm có cảgà người dâ đứg chen chúc xúc chìh dọc hai bê bờ sôg. Nhiều cá bộ xã cũg tham gia xúc chìh để cải thiệ đời sốg kinh tế gia đìh…

22 giờ đêm dưi châ đậ.p Tam Giang, hàg chục người dâ vẫ cò sục sạo xúc chìh. Phươg tiệ xúc cáh chỉ là tấm lưi mùg chừg 1 x 2 mét đíh vào hai thanh tre hoặc gỗ trò, một sợi xích nhỏ hoặc buộc theo chiều dài tấm lưi để giữ lưi được căg.

Nghề xúc chìh giốg khá đơ giả nhưg phải có hai người nắm giữ thanh cây ở hai đầu lưi, khom người xúc một đầu lưi xuốg nưc ri kéo lê. Sau đó, một người bật đè pin rọi vào lưi, người kia quan sát thấy có cáh thì dùg vợt nhỏ xúc, chuyể vào x đựg.

Cáh giốg nhỏhư cây kim may hay cây tăm, thỉh thoảg mi có con to bằg đầu đũa và chúg bơi ngược dòg sôg. Dâ ở đây ví cáh giốg trê sôg Cái như mó “lộc” trời ban tặg hằg năm.

Anh Nguyễ Ngọc Dũg (SN 1968, ở Hội Tí, xã An Thạch) tay xúc chìh, miệg nói: “Chúg ti như mèo rừg, ngày ngủ đêm thức, dù tay châ mỏi rã rời, tê cóg nhưg phải nhẫ nại chịu đựg cái lạh canh thâu vi trê sươg, dưi nưc, có khi mưa gió ào ào, để xúc chìh giốg. Đêm nào có “lộc”, gặp luồg cáh thì làm liê tục đế 5 giờ ság cũg được 800-1.000 con, bá được vài triệu đg. Nếu chỉ xúc vài tiếg thì mỗi cặp (hai người) trung bìh được 200-300 co song cũg có rất nhiều người khôg gặp luồg cá và chỉ xúc được vài chục con/đêm”.

Hiệ giáh giốg hạg xuốg cò 2.000 đg/con, nhưg vẫ cò cao hơ gấ bà”MARGIN: 0cm 0cm 0pt”>Bà Nguyễ Thị Hoa (thô Hội Tí) nói: “Có đêm, tui cùg một người khác xúc nhiều nhất được 400 con. Tíh ra mỗi vụ “lộc” chìh giốg, trừ chi phí, tui cũg kiếm được 20 triệu đg, hơ hẳ tiề côg đi làm thuê, làm mư ở vùg nôg thô này!”.

Sau một đêm thức trắg “n” cáh giốg trê sôg Cái, ngày mi, bà con lại h hởi đem bá tại 2 cơ sở thu mua ở thô Hội Tí. Nhiều người dâ ở đây, như các anh Nguyễ Ngọc Dũg, Nguyễ Tấ Khảh, bà Nguyễ Thị Hoa, chị Võ Thị Linh… đã “xúc” lê tiề triệu trong một đêm “n” chìh giốg.

Chị Phạm Thị Phụg – người chuyê thu mua chìh giốg – cho biết: “Nhữg ngày sau bão số 1, cáh giốg xuất hiệ “rộ” trê sôg Cái, bìh quâ ti thu mua được hơ 10.000 con/đêm, đóg thùg xy vậ chuyể đi tiêu thụ ở các đại lý lớ tại TPHCM và Đà Nẵg”.

Người “khai sinh” nghề xúc chìh giốg

Hai đêm “ă sươg”, lặ lội ở Phú Hội, Hội Tí, ti lầ tìm ra manh mối và gặược “thủy tổ” nghề xúc cáh giốg trê sôg Cái. Ôg tê Nguyễ Vă Lam – SN 1954, quê gốc Nghệ An, năm 1987 vào địh cư ở Hội Tí, xã An Thạch. Hơ 25 năm gắ bó vi côg trìh Trạm thủy nôg Tam Giang (nay là Vă phòg đại diệ Trạm thủy nôg Tuy An), ôg Lam am tườg nhiều loài thủy đặc sả sinh sốg trê dòg sôg Cái.

Đêm trong ngi nhà ba gian cũ kỹ ở gầ đậ.p Tam Giang, ôg Lam nh lại bê tách trà: “Hơ 10 năc, cùg vi tm càg, cá sảh, ba ba, cá vược, cá mươg, nguồ cáh hoa (Anguilla marmorota), dâ địa phươg gọi là cáh bôg, trê sôg Cái di dào v kể, nhiều con to 5-7kg.

Cáh giốg thì thâ nht, trôg giốg con rắ và bơi lúc nhúc như giu tuy nhỏhưg chúg rất khỏe, có thể trườ lê thâ đậ.p cao 1-2m. Lúc ấy, cáh giốg khôg ai mua nê khôg có giá trị.

Sau mỗi mùa mưa lũ và mỗi lầ đóg cốg xả cát đậ.p Tam Giang, ti lấy x xúc cáh hàg chục kilgram đem nấu… cho heo ă.

Từhữg năm 2002-2003, ti làgười đầu tiê trong cảưc xúc cáh giốg để bá cho các nhà khoa học ở Việ Sinh học nhiệt đi tại TPHCM, Trườg Đại học Nôg lâm TPHCM, Trung tâm Nghiê cứu nui trồg thủy sả III Nha Trang (nay là việ)… đểui thửghiệm.

Thời điểm ấy, chìh giốg bá 400.000 đg/kg (khoảg 6.000-8.000 con). Mỗi lầ đóg thùg bá 10-15kg cáh giốg, thu 4-6 triệu đg.

Sau khi nui thửghiệm thàh côg, các việ nhâ rộg phong trào ươg nui cáh hoa trong ao h ở một số tỉh miề Trung và miề Nam.

Và khi có “đầu ra”, người dâ sinh sốg ở ven sôg đã đổ x làm nghề xúc cáh giốg để cung ứg cho người nui cáh thươg phẩm trong cảưc. Từ đó, “danh ngư” cáh giốg sôg Cái nổi tiếg khắp nơi.

Vì côg việc quả lý đậ.p Tam Giang, mấy năm sau ti “giải nghệ” nghề xúc và mua chìh giốg đem bá. Cò dâ cả làg An Thổ, Bìh Hòa (xã An Dâ), Hội Phú (xã An Ninh Tây), Hội Tí (xã An Thạch) ở ven sôg Cái đã hìh thàh nghề chuyê nghiệp khai thác cáh giốg.

Bây giờ, khôg chỉ hàh nghề ở địa phươg, sau mùa mưa bão, họ cò kéo nhau đi xúc cáh trê sôg Đà Rằg (TP.Tuy Hòa), các sôg ở tỉh Bìh Địh, Kháh Hòa…”.

Nguy cơ tuyệt chủg

Theo các nhà khoa học, cáh là loài di cư, cá mẹ đẻ ở biể sâu, cá con sau khi nở tri dạt vào bờ biể, cửa sôg và lớ lê trê sôg. Khi trưởg thàh, cá lại di cư ra biể sâu để đẻ.

Cáh ngoài tựhiê chỉ phâ bổ ở một số con sôg ở miề Trung, như sôg Ngà Phố (Hà Tĩh), sôg Hươg (Thừa Thiê – Huế), sôg Trà Khúc (Quảg Ngãi), sôg Cái, sôg Ba (Phú Yê), đầm Châu Trúc (Bìh Địh)…

Hiệ chưa cóưc nào nghiê cứu thàh côg việc sinh sả nhâ tạo cáh. Trong khi, cáh là loài thủy đặc sả cao cấp, thịt thơm ngon, giá trị dinh dưỡg rất cao và cò là một vị thuố.c bổ dưỡg. Các nưc như Trung Quốc, Nhật Bả, Hà Quốc, Malaysia, Indonesia… là thị trườg tiêu thụ cáh rất si độg và giá cả cao ngất ngưởg 70 – 100USD/kg; riêg Nhật Bả phải nhập thêm hàg chục ngà tấ cáh/năm.

Tại Việt Nam, nôg dâ cầ số lượg lớ cáh giốg để thảui ao h và giá cáh thươg phẩm liê tục tăg cao, 450.000 – 500.000 đg/kg. Chíh “hấp lực” này khiế người dâ ở miề Trung nói chung, ở ven sôg Cái, tỉh Phú Yê nói riêg, khôg chỉ tậ thu cáh giốg, mà cò ạt hàh nghề châm điệ tậ diệt cáh thịt trê các sôg, dẫ đế nguy cơ tuyệt chủg loài cáày.

Khôg phải ngẫu nhiê Phó Thủ tưg Hoàg Trung Hải mi đây đã ký quyết địh phê duyệt Đề á “Bảo tồ các loài thủy sinh quý hiếm cóguy cơ tuyệt chủg đế năm 2015, tầm nhì đế năm 2020″, trong đó có việc bảo tồ cáh, đặc biệt là cáh hoa trê sôg ở tỉh Phú Yê và Thừa Thiê – Huế. Đã đế lúc ngàh chức năg Phú Yê vàhiều địa phươg có cáh sm có giải pháp quả lý và hưg dẫ cho người dâ khai thác hợp lý cáh giốg trê sôg Cái, nhằm bảo vệguồ lợi này được bề vữg, lâu dài.

Theo Dâ Trí