Trắng đêm băng đường đèo ở Trung Á

Lan Hương10:10 14/09/2015

Những chiếc xe tải chở hàng 18 bánh chạy tốc độ 20 km/h trên cung đường nối Langar tới Murghab. Chỉ một sơ suất nhỏ, chúng có thể rơi xuống vực.

Tajikistan và một phần Đông Nam của Kyrgyzstan thường được xem là nóc nhà thế giới, do có những đỉnh núi cao trung bình trên 4.000 m. Phần trung tâm ở Tajikistan và dãy Pamir được bao phủ những những ngọn núi tuyết vĩnh cửu trên 7.000 m. Đây cũng là đoạn đường hiểm trở mà đoàn thương nhân phương Đông thủa xưa phải vượt qua để đến với những đô thị lớn trao đổi những hàng hóa, sản vật thời đó.

Xa lộ Pamir là đoạn đường hiểm trở vượt qua dãy núi Pamir cao trung bình trên 4.650 m so với mặt nước biển, nối từ thành phố Osh của Kyrgyzstan đến thị trấn Murghab, và rẽ vòng cung trái xuyên qua tỉnh Gomo Badakhshan để kết thúc ở thủ phủ Khorog. Xa lộ có chiều dài 1.252 km và còn được gọi chính thức với tên là M41.

Để bắt đầu trải nghiệm trên xa lộ Pamir, tôi phải di chuyển đến thành phố Khorog. Đoạn đường dài 500 km đi vòng theo đường biên giới với đất nước Afghanistan. Phương tiện di chuyển chủ yếu từ Dushanbe đến Khorog chủ yếu là loại xe 4 cầu, vượt được tốt cho những đoạn đường đèo dốc cao. Chúng tôi chờ đợi gần 2 giờ đồng hồ để đủ số lượng 6 khách trên chiếc xe 7 chỗ ngồi để đến Khorog. Một ngày vất vả với 14 tiếng trên xe, nhưng bù lại tôi được thưởng ngoạn vùng núi tuyệt đẹp vùng biên giới giữa hai nước.

Những Bước Chân trở về TP HCM những ngày cuối tháng 8, sau 2 tháng một mình tới Nga, qua các nước Trung Á nằm trên cung đường “ Con đường tơ lụa” năm xưa. Anh dành những bài viết độc quyền cho Zing.vn. Những Bước Chân hiện là giảng viên đại học tại TP HCM.

Hiện tại có 2 cách để đi cung Pamir từ Khorog. Một là tôi bắt xe để đến Murghab, băng qua công viên quốc gia Badakhshan nằm trên độ cao 4.000. Tuy nhiên, chủ nhà trọ bảo rằng đoạn đường này hiện có một đoạn bị sạt lở nghiêm trọng, xe không thể đi qua. Nếu chọn cách này, tôi sẽ phải rời xe, kéo vali đi bộ khoảng 3 km rồi sau đó bắt một chuyến xe khác để về Murghab. Một số khách du lịch cũng chọn cách này nếu họ vác ba lô thay vì va li kéo bất tiện như tôi.

Tôi chọn cách thứ 2, rủi ro hơn, mà tôi cũng được nhiều người khuyên là không nên sử dụng. Tôi quyết định liều, vì theo Lonely Planet, đây là đoạn đường biên giới tuyệt đẹp. Cách này buộc tôi sẽ di chuyển đến thị trấn cực nam của Tajikistan là Eshkashem dài 108 km, đường đá bi rất hẹp. Từ Eshkashem tiếp tục bắt xe đến thị trấn Langar với chiều dài 90 km, sau đó tiếp tục bắt xe đến Murghab. Đây là đoạn đường được cảnh báo là rất ít xe di chuyển. Tôi hít một hơi thật sâu lấy tự tin để chọn cách này, chỉ trông chờ vào may rủi trên hành trình để về đến Murghab như đúng lịch.

Từ Khorog, tôi bắt một chuyến xe bus địa phương để đến Eshkashem với giá 40 somoni Tajikistan (khoảng 140.000 đồng), trong khi anh bạn người Nhật chọn cách 1 để đến Murghab. Đoạn đường hẹp nhưng thật tráng lệ giữa một bên núi đá dựng đứng và một bên là vực sâu của con sông Panj.

Ngày hôm sau, tôi dậy sớm và bắt chuyến xe đi Langar. Mọi chuyện bắt đầu khó khăn khi tôi đợi hàng giờ vẫn chưa có chuyến xe địa phương nào đi qua khu vực này để về Langar. Thỉnh thoảng tôi có thấy những chiếc xe đi chiều ngược lại chở theo những nhóm khách Tây.

Anh bạn địa phương giải thích: “Thông thường khách du lịch đi từ Osh đến Murghab rồi từ đó về Langar và Khorog. Còn bạn đi ngược lại nên xe cộ rất ít”. Do đặt vé máy bay, tôi khởi đầu từ Dushanbe và kết thúc tại Osh, tôi không còn cách nào lựa chọn cho cung đường truyền thống mà mọi người hay đi. Lúc này tôi chỉ biết chờ đợi và hy vọng. Cuối cùng, tôi cũng tìm được xe với đủ số lượng người ghép khởi hành đi Langar với giá 100 somoni (350.000 đồng) sau 2 giờ chờ đợi.

Đoạn đường từ Eshkashem đến Langar với nhiều đoạn bùn lầy nguy hiểm, nhưng lại là một cung đường biên giới tuyệt đẹp giữa Tajikistan và Afghanistan.

Những khó khăn, thách thức bắt đầu tiếp tục xuất hiện. Đoạn đường này còn hẹp hơn đoạn trước. Một số nơi không còn rải đá, hoàn toàn là bùn đất lầy lội do mưa. Những đoàn xe tải xếp hàng dài cả cây số. Một số thanh niên địa phương cùng các tài xế xe tải cùng nhau hỗ trợ để từng chiếc xe con có thể qua được những đoạn đường kinh khủng này.

Tôi mất hơn 4 giờ đồng hồ để đến Langar, nơi có nhiều suối khoáng nóng trị liệu rất tốt, cũng là điểm đến cho du khách. Nhưng tôi không còn tâm trí để hưởng thụ tắm suối, chỉ lo nghĩ đến chặng đường tiếp theo, do nhiều người địa phương cho rằng sẽ rất ít có cơ hội để bắt taxi chứ đừng nói gì đến chuyện sẽ ghép được cho đủ số người để tiết kiệm tiền.

Video đang HOT

Tôi quyết định sẽ chờ để bắt xe về Murghab trong đêm, vì ngày tôi bay từ Osh đã gần kề. Trong suốt 3 giờ, chỉ có vài xe trống dừng lại và ra giá trên trời cho một mình tôi đến Murghab. Tôi cố gắng chờ đợi thêm, biết đâu sẽ có xe có khách để tôi có thể tiết kiệm được một ít tiền.

Nhưng 4 giờ trôi qua vẫn chưa thấy thêm chiếc xe nào. Trời bắt đầu lạnh với từng cơn gió buốt. Tôi nghĩ đến chuyện bắt xe tải để quá giang. Đây cũng là một mẹo mà tôi đọc được trên các sách tư vấn du lịch dành cho những người đi bụi.

Một chiếc, rồi 2 chiếc, 3 chiếc đi qua với những làn khói bụi mù mịt, bỏ tôi lại phía sau. Một bác tài dừng lại và ra hiệu cho tôi hiểu rằng trời đã gần tối, họ sẽ không di chuyển vào ban đêm nên họ sẽ tìm chỗ ngủ để sáng mai tiếp tục khởi hành. Quả thật, những chiếc xe tải chở hàng 18 bánh với tốc độ 20 km/h, chạy chầm chậm trên cung đường này mà chỉ một sơ suất nhỏ là chúng có thể rơi xuống vực bất cứ lúc nào.

Tôi thất vọng và dự định tìm một chỗ ngủ ở nhà dân gần đó thì một xe 7 chỗ dừng lại. Tài xế ra giá luôn mà không cần đợi tôi gật đầu, vì anh ta hiểu rằng chỉ có những khách du lịch như tôi đến giờ này mới có nhu cầu đi trên cung đường mà người bản địa suốt vài năm còn chưa đặt chân tới. Không tìm được xe ghép như mong đợi, nhưng tôi cũng thở phào nhẹ nhõm để đến Murghab trong một hành trình trong đêm với mức chi phí mà sau này nhiều người bảo là tôi rất may mắn. Trên 250 km đường đèo núi, tôi đã có một đêm không ngủ với trăng, sao và mùi gió lạnh buốt đến rợn người.

4h, tôi đến thị trấn Murghab. Tài xế dừng xe ở nhà một người quen để dùng bữa sáng với bánh mì, bơ, mứt, trà sữa. Căn nhà truyền thống của người Pamir được gọi là Huneuni Chid, có gắn những biểu tượng của Hồi giáo Shia Ismaili, là phái được đa số người Pamir theo. Từ bên ngoài, nhà trông giống như môt khối gạch đơn giản, thấp, được trát vữa sơ sài nhưng bên trong rất ấm cúng.

Cuộc dân hàng ngày của người Pamir ở thị trấn Murghab.

Hành trình trên cung Pamir

Tôi ra bến xe và cùng chia kinh phí với một nhóm khách Nhật để bắt đầu trải nghiệm mong đợi trong hành trình, vượt xa lộ Pamir để về Osh. Đoạn đường dài 412 km luôn là nơi đầy thách thức mà khách du lịch muốn chinh phục. Đoạn đường này chạy qua công viên quốc gia Tajik tuyệt đẹp nằm bao quanh hầu hết dãy núi Pamir sừng sững đã được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới vào năm 2013. Đây cũng là sự công nhận cho một nơi đẹp đẽ nhất và cũng là nơi khó đến nhất trên trái đất. Đoạn xa lộ này được trải nhựa khá tốt. Thiên nhiên hùng vĩ làm tôi không thể chợp mắt một giây phút nào. Đoạn đường này cũng là cung đường mong đợi của những khách du lịch thích trải nghiệm bằng xe đạp hay xe gắn máy. Xe chạy hơn 200 km thì đến hồ nước mặn Karakul. Đây là hồ nước có đường kính 25 km, sâu và khép kín với màu xanh huyễn hoặc của trời. Hồ được ví như một viên ngọc xanh khổng lồ nằm sát biên giới với Kyrgyzstan, Trung Quốc trên dãy Pamir hùng vĩ này.

Cung Pamir trên nóc nhà thế giới, phía xa là hồ nước Karakul và đỉnh Lenin huyền thoại.

Trước khi qua cửa khẩu 2 nước, anh tài xế có chỉ cho chúng tôi nhìn thấy phía trước là đỉnh núi mang tên Lenin trên độ cao 7.134 mét, nơi có những dòng sông băng hùng vĩ ngự trị.

Xa lộ Pamir tiếp tục trên phần đất Kyrgykizstan. Những cánh đồng cỏ xanh bạt ngàn cùng những đàn gia súc hàng nghìn con chi chít gặm cỏ trên các sườn núi cao đang dần hiện ra trước mắt. Khi cách Osh 100 km, tài xế chủ động dừng xe cạnh một khu vực nhà Yurk truyền thống bên đường. Họ mời tôi nhấm nháp chút sữa ngựa như làm trọn vẹn hơn cảm xúc trước khi chia tay với vùng đất được xem heo hút nhất trên thế giới, nơi một phần hành trình của đoàn lạc đà nhẫn nại đi về phương tây khi xưa.

Hành trình ngược &’con đường tơ lụa’ khép lại nhưng tôi hy vọng có lúc sẽ quay trở lại với Trung Á, nơi còn có những con người hiếu khách dường như từ nghìn năm qua vẫn không thay đổi…

Theo Zing News

Một tuần du ngoạn quốc gia biệt lập nhất Trung Á

Từ vùng đất Thánh Mashhad của người Hồi giáo, tôi bắt xe taxi đến đến với Sarakhs, một thành phố biên giới thuộc tỉnh Razavi Khorasan của Iran để tới Turkmenistan.

Đoạn đường dài 178 km, nhưng tôi chỉ tốn khoảng 2 giờ đồng hồ để đến biên giới. Cơ sở hạ tầng của Iran khá tốt, mặt dù địa hình ở đây đã có chút thay đổi về độ cao. Tôi nhanh chóng làm thủ tục visa tại cửa khẩu với thư mời đã được chuẩn bị từ trước ở Việt Nam.

Hiện tại, có hai cửa khẩu bằng đường bộ từ Iran qua Turkmenistan mà khách du lịch có thể sử dụng. Một là từ Mashhad, du khách có thể bắt taxi đến thành phố nhỏ Quchan rồi sau đó bắt tiếp một chuyến taxi khác với quảng đường 60 km nữa để đi đến khu vực biên giới với Turkmenistan. Cách này thường được các khách du lịch muốn tham quan thủ đô Ashgabat trước và rất đông khách du lịch nước ngoài chọn lựa cách này.

Cách thứ 2 là như tôi đã trải nghiệm. Tôi bắt taxi để đi đến Sararkhs và qua luôn cửa khẩu, từ đó sẽ bắt xe để đến với thành phố Mary. Rất ít du khách đi bằng cách thứ 2 như tôi, vì họ chủ yếu chỉ muốn tham quan thủ đô của Turkmenistan. Nhưng cách này lại rất thu hút dân biker, vì đoạn đường từ Mashhad đến Sararkhs tuyệt đẹp, với địa hình đồi núi đầy thử thách cho du khách trải nghiệm.

Sau khi làm thủ tục xuất cảnh ở phía Iran, tôi lại lên chiếc xe bus phục vụ ở khu vực này chở qua biên giới để đến cửa khẩu phía bên Turkmenistan với giá 100.000 rial (75.000 đồng) với khoảng cách chừng 5 km, bằng với giá tiền tôi đi taxi ghép từ Mashhad tới Sarakhs.

Có thể khu vực biên giới này ít khách du lịch nước ngoài qua lại nên việc làm thủ tục nhập cảnh cho họ với các hình thức chuyển xe đạp qua biên giới, làm visa tại cửa khẩu chưa được nhân viên xuất nhập cảnh thuần thục. Tôi đến khu vực biên giới lúc 10h, phải qua vài lần kiểm soát an ninh từ đo nhiệt độ cơ thể, kiểm tra hành lý, máy chụp hình, ghi thông tin nhập cảnh bằng tay vào sổ của bảo vệ... sau đó mới nộp hồ sơ chính thức vào nơi làm thủ tục xin visa.

Tôi được hướng dẫn qua đóng tiền lệ phí nhập cảnh và lệ phí phục vụ dành cho ngân hàng ở quầy bên cạnh trước khi trở lại khu vực xét duyệt visa. Sau hơn vài lần chờ đợi nhỏ do cúp điện, nhân viên hải quan ăn trưa và thời gian gọi điện đến đại lý du lịch nơi tôi nhờ làm dịch vụ thư mời, tôi lại quay trở lại quầy bên cạnh để đóng lệ phí visa vừa được duyệt với giá 55 USD và 2 USD lệ phí ngân hàng. Đến 13h, tôi được cầm quyển hộ chiếu với tấm visa Turkmenistan còn "nóng hổi", chạy nhanh ra cổng để tìm xe về Mary.

Thời tiết ở Turkmenistan hôm đó được mọi người bảo là ngày nóng nhất từ đầu mùa hè đến giờ. Tôi xem nhiệt độ hiển thị trên xe tài xế là 43 độ C. Hơn nửa ngày đi chuyển, làm thủ tục, và cái nắng nóng chưa buông tha từ Trung Đông, nhưng khi nhận được visa, tôi dường như quên hết. Thế là tôi cũng đến được đất nước xem như biệt lập nhất ở Trung Á để bắt đầu tiếp tục hành trình khám phá những địa danh nổi tiếng trên con đường tơ lụa năm nào.

Merv trước đây là thành phố ốc đảo giữa sa mạc Karakum rộng lớn, nằm trên con đường tơ lụa và từng là thành phố đông dân nhất thế giới.

Turkmenistan có 3 di sản văn hóa thế giới đều nằm trên con đường tơ lụa: quần thể di tích Kunya ở Urgench, pháo đài Nisa của người Parthia cách thủ đô Ashgabat 18 km về phía Tây Nam và khu khảo cổ Merv gần thành phố Mary có niên đại hàng nghìn năm. Trong đó Merv được xem là thành phố ốc đảo rất quan trọng trên con đường tơ lụa, nối kết với trung tâm kinh tế, chính trị và tôn giáo Bukhara của Uzbekistan thời bấy giờ. Tôi lên kế hoạch tham quan Merv rồi sau đó sẽ bay về thủ đô Ashgabat được xem là thủ đô đẹp nhất vùng Trung Á.

Những Bước Chân trở về TP HCM những ngày cuối tháng 8, sau 2 tháng một mình tới Nga, qua các nước Trung Á nằm trên cung đường "Con đường tơ lụa" năm xưa. Anh dành những bài viết độc quyền cho Zing.vn. Những Bước Chân hiện là giảng viên đại học tại TP HCM.

Xe bắt đầu đưa tôi băng qua địa hình bán sa mạc để đến với thành phố Mary xinh đẹp. Đây là môt thành phô câp tỉnh điên hình ở Turkmenistan, nơi có khoảng 200.000 người sinh sông và được xây dựng chủ yêu theo phong cách Liên Xô với các đường sắt kêt nôi và các tòa chung cư cao thâp.

Tuy nhiên, cả thành phố được quy hoạch đường sá rộng rãi cùng với hệ thống kiến trúc từ tượng đài, quảng trường, chợ, nhà thờ rất độc đáo. Chỉ ở Mary một ngày, nhưng tôi vẫn cảm nhận hết được nét duyên dáng, cổ kính như bất kỳ một thành phố châu Âu nào. Một điều đặt biệt là đâu đâu tôi cũng thấy treo hình vị tổng thống đương thời như một anh hùng thật sự của người dân Turkmenistan.

Hôm sau, tôi dành trọn một ngày để tham quan khu khảo cổ Merv, cách thành phố Mary chừng 40 km. Khu di tíchtừng có vị trí rât quan trọng dưới thời đê quôc Ba Tư, đạt đỉnh cao của sự thịnh vượng dưới sự lãnh đạo của người Turkic trong thê kỷ 12. Đến năm 1221, Merv đã rơi dân vào suy thoái sau khi bị quân Mông Cô cướp phá trong môt cuôc chinh phạt khiên hàng chục nghìn người chêt. Đến thời các Sa hoàng Nga, Merv đã được khai phá và phát hiện sau hàng trăm năm bị lãng quên.

Tôi leo lên một ngọn đồi cao nhất của khu vực, phóng tầm mắt để có thể tưởng tượng một thành phố Merv có từng hàng nghìn năm lịch sử, từng là một thành phố đông dân nhất trên thế giới giờ chỉ còn lại những bờ tường đất bao quanh một khu vực rộng lớn giữa sa mạc Kara Kum.

Thánh đường Hồi giáo lớn nhất Turkmenistan ở thủ đô Ashgabat được xây dựng bằng đá cẩm thạch trắng, với sức chứa 7.000 người.

Hiện nay, Turkmenistan là một trong những quốc gia có trữ lượng khi tự nhiên và dầu hỏa đứng hàng thứ 5 thế giới. Vì vậy, chi phí chi phí xăng dầu và gas rất rẻ. Việc di chuyển từ thành phố này sang thành phố khác được sử dụng phổ biến là xe lửa hay máy bay. Tôi quyết định thử phương tiện hàng không ở đất nước Trung Á này, khi có anh bạn người địa phương mà tôi quen ở Mary bảo rằng trước đây, thời vị Tổng thống tiền nhiệm Niyazov, giá vé hàng không ở Turkmenistan rất rẻ, chừng khoảng 15-20 USD cho một lượt từ Mary đi Ashgabat. Bây giờ có thể tăng lên đôi chút do điều kiện kinh tế có phần khó khăn hơn. Tôi được tư vấn mua vé trực tiếp từ sân bay vì nhu cầu đi lại của người dân hay khách du lịch ở Turkmenistan rất ít.

Thủ đô Ashgabat chào đón tôi với thời tiết đỡ oi bức hơn, vì nằm giáp biên giới Iran, nơi có những dãy núi cao che chắn. Thành phố xây dựng khá hiện đại mà anh taxi bảo đó cũng là nhờ vào công vị Tổng thống đầu tiền thời hậu Xô Viết, ông Niyazov. Ông là người đặt nền móng đầu tiên cho sự thay đổi thần kỳ hình ảnh của Ashgabat và đất nước Turkmenistan.

Sau khi ông qua đời năm 2006, Tổng thống đương nhiệm Gurbanguly Berdymuhamedov tiếp tục công việc chỉnh trang thủ đô để biến Ashgabat trở thành thành phố tuyệt đẹp nhất ở Trung Á. Hình ảnh thường thấy ở Ashgabat là những tòa nhà bằng đá cẩm thạch với lối kiến trúc hiện đại, cầu kỳ, được dát mái vàng cùng với hệ thống đường nội ô rộng rãi, những khu vực quảng trường rộng lớn, những đài phun nước khổng lồ hay những tượng đài của Tổng thống Niyazov cùng hình ảnh tổng thống đương nhiệm được treo trang trọng khắp nơi.

Một kiến trúc hiện đại ở thủ đô Ashgabat.

Sau khi tham quan Ashgabat, tôi quyết định mạo hiểm đến với "Cửa Địa Ngục" cách thủ đô 280 km về hướng bắc. Đây là một nơi hoang vắng, chưa có những tuyến xe buýt di chuyển hằng ngày nên tôi đành thuê một xe 4 chỗ đi và về trong ngày. Thật ra, "cánh cửa địa ngục" là một hố gas khổng lồ. Dưới thời Xô viết, khi các nhà địa chất của Liên Xô tiến hành khoan thăm dò trong vùng sa mạc Karakum, họ đã khoan thủng các lớp đất ngầm có chứa khí gas.

Lo ngại khí độc có thể phán tán, họ quyết định đưa lửa vào miệng hố với hy vọng đốt cháy toàn bộ khí thoát ra và lửa sẽ tắt trong vài tuần sau đó. Thế nhưng, hơn 40 năm qua, không một chuyên gia nào của Turkmenistan có thể dập tắt ngọn lửa này. Đổi lại, những ngọn lửa cháy mãi ở miệng núi lửa nhân tạo Darvaza đã trở thành biểu tượng về lượng khí đốt dự trữ khổng lồ của Turkmenistan, đồng thời mang biệt danh "cửa địa ngục" bởi ngọn lửa âm ỉ luôn rực sáng giữa sa mạc hoang vắng.

Anh tài xế bảo tôi, tổng thống nước này có chỉ thị lấp miệng hố để đảm bảo an toàn cho người dân lân cận, nhưng hiện nay vẫn chưa có một giải pháp khả thi nào. Còn đối với những khách du lịch như tôi, việc trải nghiệm 1 lần đến "cánh cửa địa ngục" là một may mắn, bởi biết đâu trong tương lai nó sẽ biến mất vĩnh viễn bởi bàn tay con người.

Một tuần trôi qua thật nhanh ở đất nước kỳ bí Turkmenistan ngay cả trong quá khứ lẫn hiện tại. Chia tay những con người Turkmenistan vui vẻ, lạc quan, tôi lại bắt đầu một hành trình mới từ thành phố Turkmenabat, thành phố cửa ngõ phía bắc của Turkmenistan để đến với những câu chuyện kỳ thú của những "thương nhân lạc đà" xung quanh 4 thành phố di sản nổi tiếng ở Uzbekistan

(Còn tiếp)

Theo Zing News

Một ngày khám phá 'bức tranh thủy mặc' vùng Trung Á Dưới đây là bài viết của độc giả Những Bước Chân gửi cho Zing.vn, sau khi anh hoàn thành chuyến trekking công viên quốc gia Al-Archa hôm 28/7. Kyrgyzstan là một quốc gia thuộc khu vực Trung Á có nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp. Những hoạt động thu hút khách ở đây là cưỡi ngựa, du thuyền trên hồ, tìm hiểu...