TP. Hồ Chí Minh: Những bất cập trong phát triển xe buýt

Hiện nay, cùng với xe buýt cũ kỹ, xuống cấp và phân bố chưa hợp lý là tình trạng hàng rong, xe ôm chiếm dụng nhà chờ, bến bãi khiến bộ mặt xe buýt thêm nhếch nhác, bát nháo.

XE BUÝT HAY XE ĐÒ?

Thành phố hiện có hơn 3.200 xe buýt với 146 tuyến, chủ yếu được đầu tư từ những năm 2003 – 2004. Bên cạnh một vài tuyến được nâng cấp, đổi mới thì đa số xe buýt ở TPHCM bị xuống cấp nghiêm trọng. Hàng trăm chiếc bệ rạc với đuôi xe bị móp, bể đèn, vỡ kiếng, ghế ngồi cũ mèm, có cái rách bươm, sàn xe không được lau chùi trở nên cáu bẩn, thành xe thì mục nát và dán đủ loại quảng cáo. Chẳng hạn xe buýt 53N-70… tuyến 33: Suối Tiên – An Sương, không biết đưa vào sử dụng từ lúc nào nhưng thiết bị trên xe đã hư hỏng nặng. Sàn xe dính đầy cát bụi, rác rưởi, ghế ngồi bị lung lay và bong tróc nham nhở, nhiều khớp nối bị bung mối hàn, mất ốc vít. Mỗi lần qua các khúc cua hay cung đường gồ ghề, chiếc xe phải oằn mình rồ ga phụt khói đen kịt, có lúc rung lên bần bật và phát ra tiếng rầm rầm, cọt kẹt nghe nhức óc. Nhân viên bán vé thì vô tư thò đầu ra ngoài khua tay xin đường, miệng liên tục mời mọc, không khác gì lơ xe “dù”.

Xe buýt là phương tiện quen thuộc của người dân thành phố

Theo quy định, “Xe buýt không được chở đồ vật tanh hôi, cồng kềnh”, tuy nhiên nhiều người vô tư mang các bịch đồ to tướng, thậm chí cả quang gánh lên xe nhưng không bị nhân viên bán vé hay tài xế nhắc nhở. Có đoạn tài xế cho xe chạy ì ạch, có đoạn vô tư giành đường, lấn tuyến, thắng gấp, ép người điều khiển xe máy phải đi trên lề, hoặc chỗ nào trống là tài xế “cao hứng” đạp ga khiến hành khách nhất là các bạn nữ sinh viên (SV) nôn thốc nôn tháo. “Hôm nào cũng bị “tra tấn” vài lần bằng những “pha” đi “bão” làm nhiều bữa tụi em đến trường là xây xẩm mặt mày không học được” – bạn Lê Như Quỳnh, SV năm 3, Trường Đại học Giao thông vận tải bức xúc.

Đến bến xe Làng đại học Thủ Đức thuộc phường Đông Hòa, thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương, tình trạng xe buýt xuống cấp khiến nhiều SV gặp khó khăn. “Gặp xe cũ, nêm chật người, chạy ì ạch hay chết máy giữa đường, tụi em đến trường muộn cả tiếng đồng hồ là chuyện thường ngày. Lúc đói bụng, tụi em không dám đi xe buýt vì nó xốc không khác gì đi xe đò” – bạn Phan Hải Nam, SV Trường Đại học Bách khoa nói. Chúng tôi lên các tuyến xe khác như: Bến xe Miền Đông – Chợ Lớn, Bến Thành – Làng đại học Thủ Đức… tình hình cũng không mấy khả quan.

PHÂN BỐ NHÀ CHỜ CHƯA HỢP LÝ

Trong khi nhiều bến xe như ở Làng đại học Thủ Đức, Suối Tiên, Củ Chi, An Sương… thiếu xe đưa đón khách thì một số bến khác gần như xe chạy không. Đơn cử, so với một số bến khác thì bến xe buýt Linh Trung II có số lượng khách thưa thớt nên có hôm xe chạy hơn nửa lộ trình vẫn chưa đầy khách. Tương tự, bến xe buýt công viên phần mềm Quang Trung (quận 12), đây là khu vực ít dân cư, không gần các khu công nghiệp, ít giáp với các tuyến giao thông nên hai tuyến xe buýt ở đây là 55: Công viên phần mềm Quang Trung – Khu công nghệ cao (quận 9) và tuyến 48: Công viên phần mềm Quang Trung – Tân Bình (quận Tân Bình) cũng trong tình trạng thừa xe, thiếu khách. Nhiều lần chúng tôi đi hết lộ trình của những tuyến này nhưng hiếm khi thấy khách lên đủ số ghế. Số lượng xe thì nhiều trong khi khách thì ít nên đa phần anh em đều thất nghiệp. Được biết, toàn thành phố hiện có tới 41 tuyến hoạt động không hiệu quả, hàng năm thành phố phải bù lỗ cho những tuyến này hàng chục tỷ đồng.

Nhiều chiếc đang xuống cấp trầm trọng

Ngoài điều phối số lượng xe chưa khoa học thì việc bố trí nhà chờ ở các điểm đón, đỗ khách cũng chưa hợp lý giữa các tuyến, bến. TPHCM hiện có hơn 4.000 điểm dừng, trong đó trụ dừng và ô sơn chiếm hơn 90%, số còn lại là nhà chờ nên hầu hết khách không được che mưa, nắng khi đón xe buýt. Theo quy định, khoảng cách tối đa giữa hai điểm dừng đón, trả khách liền kề trong nội thành, nội thị là 0,7km, ngoại thành, ngoại thị là 3km. Nhưng với quãng đường khoảng 13km trên Quốc lộ 22 từ Bến xe Củ Chi về Bến xe An Sương, chúng tôi đếm có 34 điểm dừng nhưng chỉ có ba nhà chờ trong khi đó với đoạn đường gần 300m từ cổng Khu chế xuất Linh Trung I về Trạm Hai, trên Quốc lộ 1A lại bố trí tới… năm điểm dừng và bảy nhà chờ xe buýt?! Tình trạng thiếu nhà chờ cũng diễn ra trên Quốc lộ 1A, Quốc lộ 13, xa lộ Hà Nội…

HÀNG RONG BỦA VÂY

Mặc dù nhiều nhà chờ, trung tâm điều hành xe buýt ở thành phố gắn bảng “nghiêm cấm hành vi xâm phạm, lấn chiếm khu vực nhà chờ xe buýt”, nhưng nhiều người vô tư chiếm dụng làm “của riêng” mình. Nhiều nhà chờ xe buýt bỗng dưng trở thành nhà chờ… xe ôm và điểm bán hàng lý tưởng của cánh hàng rong.

Dạo quanh thành phố, hầu như nhà chờ xe buýt nào cũng bị hàng rong, xe ôm chiếm dụng. Trong khi cả chục người phải đứng giữa trời nắng đón xe buýt vì không có chỗ ngồi thì nhiều nhà chờ ở ngã ba 621 (quận 9), trước chợ Đầu Mối (quận Thủ Đức), trên Quốc lộ 1A, xa lộ Hà Nội… bị hàng rong vô tư bày bán đồ ăn, thức uống, vé số, áo mưa, mũ bảo hiểm, thuốc lá… một cách công khai. “Đi chặng đường dài trên xe buýt cũng không mệt bằng đứng đón xe ở các nhà chờ. Ngoài việc bị một số xe ôm, người bán hàng rong chèo kéo, chúng tôi còn bị “tra tấn” bởi các lời lẽ tục tĩu, mất văn hóa và ngay ngáy nỗi lo móc túi. Có hôm chúng tôi còn gặp phải kim tiêm của bọn nghiện hút” – anh Nguyễn Xuân Hợp, quận Thủ Đức bức xúc.

Một số nhà chờ khác thì bị viết, vẽ bậy, bị đập phá, bảng hiệu tróc lở, sơ đồ hướng dẫn rách nát hay bị biến thành bãi rác bất đắc dĩ hoặc được những người kém ý thức tận dụng khoảng trống phía sau làm “nhà vệ sinh công cộng”, phóng uế bừa bãi. Thỉnh thoảng, một vài nhà chờ trở thành nơi ngả lưng lý tưởng cho vài “ma men” hoặc những kẻ bạ đâu ngủ đó. Hàng rong chiếm dụng, không chỉ gây khó khăn cho người đón xe mà cho cả tài xế. “Nhiều hôm chúng tôi phải đậu ngay phần đường dành cho xe lưu thông để đón, trả khách. Biết là nguy hiểm và vi phạm nhưng chỗ đậu đã bị hàng rong chiếm mất, chúng tôi không tài nào ghé được” – anh Lê Văn Thủy, một tài xế xe buýt bức xúc. Tình trạng trên cũng xảy ra ở Bến xe An Sương, Miền Đông, Miền Tây và nhiều nơi khác.

Thiết nghĩ TPHCM cần có nhiều giải pháp để phát triển xe buýt hiện đại, văn minh và lập lại trật tự ở nhiều nhà chờ, bến bãi.

Theo CATP