Tổng thống Trump có những đòn bẩy gì với Nga trong đàm phán hòa bình về Ukraine?

Với nền kinh tế Nga đang suy yếu và tổn thất quân sự gia tăng, Tổng thống Trump nắm nhiều lợi thế trong các cuộc đàm phán hòa bình về Ukraine.

Tuy nhiên, liệu ông Trump có thể thuyết phục Tổng thống Putin ngồi vào bàn đàm phán hay không vẫn là câu hỏi lớn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Chỉ vài ngày sau khi trở lại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thể hiện quan điểm cứng rắn với Nga, cảnh báo sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt và đàm phán “theo cách khó khăn” nếu Tổng thống Vladimir Putin không ngồi vào bàn đàm phán để đạt được thỏa thuận hòa bình với Ukraine.

Theo Timothy Ash, chuyên gia tại Chương trình Nga và Âu-Á của Viện Chatham House, trong các cuộc đàm phán về Ukraine, Tổng thống Trump nắm trong tay nhiều lợi thế. “Một cuộc chiến kéo dài không gây tổn hại nhiều cho chính quyền Trump. Không có tổn thất lớn nào đối với nền kinh tế Mỹ. Không có sinh mạng nào của người Mỹ gặp nguy hiểm”, chuyên gia Ash nhận định.

Về mặt kinh tế, nền kinh tế Nga đang cho thấy dấu hiệu suy yếu. Edward Fishman, học giả nghiên cứu cấp cao tại Đại học Columbia, nhận định các lệnh trừng phạt là “đòn bẩy tốt nhất” mà Mỹ có. Trong 10 ngày cuối cùng của chính quyền Biden, Mỹ đã áp đặt các lệnh trừng phạt nghiêm trọng đối với ngành dầu khí của Nga, có thể làm giảm lượng dầu xuất khẩu từ 500.000 đến 1 triệu thùng mỗi ngày trong ngắn hạn.

Theo Bloomberg, chính quyền Trump đang xem xét hai phương án: cung cấp cứu trợ có mục tiêu cho các nhà sản xuất dầu mỏ của Nga để khuyến khích đàm phán hoặc mở rộng đáng kể các lệnh trừng phạt để tăng áp lực. Chuyên gia Fishman cũng chỉ ra rằng Tổng thống Trump có thể nhắm đến các mục tiêu trừng phạt mới như các công ty năng lượng khổng lồ Rosneft, Lukoil và Gazprom – những doanh nghiệp cho đến nay vẫn chưa bị trừng phạt trực tiếp.

Về quân sự, Nga cũng đang phải trả giá trong cuộc chiến. Theo Tổng tư lệnh Ukraine Oleksandr Syrskyi, tổn thất quân sự của Nga trong năm nay sẽ vượt qua tổn thất của hai năm trước cộng lại. Vương quốc Anh thậm chí ước tính con số này có thể vượt quá một triệu người trong sáu tháng tới.

Cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine John E. Herbst cho rằng cách duy nhất để thúc đẩy Moskva hành động nhanh hơn là một gói viện trợ mới cho Ukraine với đầy đủ vũ khí. Gói hỗ trợ này không nhất thiết phải là khoản viện trợ không hoàn lại, mà có thể là khoản vay hoặc được tài trợ từ khoảng 300 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Nga.

Về mặt ngoại giao, Thomas Graham, thành viên danh dự tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) có trụ sở tại Mỹ, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự thống nhất giữa Ukraine, châu Âu và Mỹ.

Theo ông Graham, một cách để củng cố vị thế ngoại giao của Ukraine là thúc đẩy tiến trình gia nhập EU của nước này. Mặc dù Ukraine vẫn cần thêm các cải cách kinh tế xã hội và chính trị, nhưng điều này sẽ báo hiệu cam kết lâu dài từ phương Tây.

Áp lực lên Iran và Trung Quốc cũng có thể là một đòn bẩy quan trọng của ông Trump. Iran – đồng minh và đối tác quan trọng của Nga – đang phải đối mặt với tình hình an ninh xấu đi sau sự sụp đổ của chính quyền Assad ở Syria và căng thẳng với Israel. Điều này có thể buộc Iran phải tập trung nguồn lực vào an ninh nội bộ thay vì hỗ trợ Nga. Chuyên gia Graham cũng cho rằng Mỹ có thể khuyến khích Trung Quốc giảm bớt ủng hộ Nga thông qua đối thoại song phương.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng lưu ý rằng ngoài những tuyên bố cảnh báo về kinh tế, chính quyền Trump vẫn chưa đưa ra nhiều dấu hiệu về chiến lược đàm phán cụ thể với Nga. Đề xuất hòa bình trước đó từ nhóm cố vấn cấp cao của ông Trump, loại trừ tư cách thành viên NATO của Ukraine trong ít nhất 20 năm, đã không gây ấn tượng với Moskva.

Keith Kellogg, đặc phái viên của Tổng thống Trump về Ukraine và Nga, cho biết mục tiêu của Mỹ là chấm dứt xung đột trong vòng 100 ngày. Điều đáng chú ý là Tổng thống Zelensky đã thể hiện thiện chí thỏa hiệp về lãnh thổ, một động thái mềm mỏng hơn so với lập trường lâu nay của Ukraine. Tuy nhiên, theo cựu Đại sứ Herbst, dù có thêm áp lực, vẫn chưa rõ liệu Tổng thống Putin có sẵn sàng thỏa hiệp hay không.