Tổng thống Belarus kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức, cảnh báo Ukraine không phản công
Ngày 31/3, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức ở Ukraine và bắt đầu đàm phán một giải pháp hòa bình lâu dài.
Tổng thống Lukashenko. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng tin Reuters, trong một bài phát biểu trước người dân Belarus, Tổng thống Lukashenko nói rằng không cần có điều kiện tiên quyết nào cho một lệnh ngừng bắn. Ông cũng cảnh báo Ukraine không phát động cuộc phản công vào mùa xuân theo kế hoạch, nói rằng điều đó sẽ khiến các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine không thể thực hiện được.
Cũng trong bài phát biểu, ông Lukashenko cho biết kế hoạch triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga trên lãnh thổ Belarus là cơ hội để bảo vệ nước này khỏi các mối đe dọa từ phương Tây. Theo ông Lukashenko, phương Tây đang xây dựng lực lượng quân sự ở Ba Lan, trên biên giới Belarus, lên kế hoạch xâm lược và hủy diệt nước này.
Bài phát biểu của ông Lukashenko diễn ra khi không có dấu hiệu cho thấy Nga và Ukraine sẵn sàng đàm phán hòa bình và sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố sẽ triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật tại Belarus vào tháng 7 tới. Cụ thể, nhà lãnh đạo Nga cho hay sẽ bắt đầu huấn luyện các phi công Belarus vào đầu tháng 4 để lái máy bay mang bom hạt nhân và sẽ hoàn thành xây dựng một cơ sở chứa vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus trước ngày 1/7 tới.
Ngày 28/3, Bộ Ngoại giao Belarus đã cho biết lý do nước này buộc phải đặt vũ khí hạt nhân của Nga trên lãnh thổ mình là do các hành động gây hấn của các nước Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đang đe dọa an ninh của chính Belarus.
Belarus cũng khẳng định các kế hoạch triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga ở Belarus sẽ không trái với các thỏa thuận không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế vì Belarus sẽ không có quyền kiểm soát vũ khí này.
Tổng thống Putin cũng khẳng định rằng động thái triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật tại Belarus không vi phạm các thỏa thuận không phổ biến vũ khí hạt nhân, đồng thời cho biết thêm Mỹ cũng đã triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của các đồng minh châu Âu.
Theo ông Putin, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko từ lâu đã nêu vấn đề triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus, nơi giáp biên giới với Ba Lan.
Tổng thống Putin nói: “Chúng ta đã nhất trí với Tổng thống Lukashenko rằng chúng ta sẽ đặt vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus mà không vi phạm cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân”.
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại cuộc gặp ở Vostochny Cosmodrome (Nga) ngày 12/4/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Tổng thống Putin và Tổng thống Lukashenko đã từng tỏ dấu hiệu cho thấy hai bên sẽ có một số loại thỏa thuận về căn cứ hạt nhân trong một thời gian. Hơn một năm trước, Tổng thống Belarus đã tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý nhằm thay đổi hiến pháp để cho phép các thỏa thuận kiểu này.
Phản ứng về thông báo triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật tại Belarus, một loạt quốc gia đã chỉ trích Nga.
Video đang HOT
Ngày 26/3, Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh quốc gia Ukraine, ông Oleksiy Danilov, cảnh báo việc Nga lên kế hoạch bố trí vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus sẽ gây bất ổn cho quốc gia Đông Âu này. Bộ Ngoại giao Ukraine đã yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tổ chức một cuộc họp khẩn về vấn đề liên quan, kêu gọi cộng đồng quốc tế thực hiện những biện pháp quyết đoán nhằm ngăn chặn Nga sử dụng vũ khí hạt nhân.
Cùng ngày, NATO đã chỉ trích quyết định của Nga là nguy hiểm. Người phát ngôn của NATO – bà Oana Lungescu – cho biết: “NATO đang theo dõi chặt chẽ vấn đề này”.
Về phần mình, ngày 27/3, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định bất chấp những lời chỉ trích từ phương Tây, Nga sẽ không thay đổi kế hoạch do Tổng thống Putin tuyên bố. Trả lời họp báo thường kỳ, ông Peskov nêu rõ: “Một phản ứng như vậy tất nhiên không thể ảnh hưởng đến các kế hoạch của Nga”.
Ông Lukashenko tích cực mở rộng mạng lưới bạn bè Belarus
Với hàng loạt chuyến công du nước ngoài liên tục gần đây, ông Lukashenko được cho là đang cố gắng mở rộng tầm nhìn ngoại giao, mở rộng thêm mạng lưới quan hệ ra nhiều nước.
Vài tuần qua Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko liên tục công du nước ngoài với hàng loạt điểm đến quan trọng: Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE, ngày 25-1), Zimbabwe (ngày 31-1), Nga (ngày 17-2), Trung Quốc (ngày 28-2), Iran (ngày 13-3) và dự kiến sắp tới là Ấn Độ... Diễn biến này thu hút sự chú ý khi việc công du nước ngoài đặc biệt liên tục trong thời gian ngắn trước nay không phải là thói quen của ông Lukashenko.
Gần đây Minsk cũng tiếp Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjártó - ngoại trưởng châu Âu đầu tiên đến Belarus từ sau làn sóng biểu tình phản đối kết quả bầu cử tổng thống năm 2020. Giới quan sát nhận định ông Lukashenko rõ ràng đang cố gắng mở rộng tầm nhìn ngoại giao.
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko (trái) trong cuộc gặp với Tổng thống Iran Ebrahim Raisi ở Tehran (Iran) ngày 13-3. Ảnh: REUTERS
Tích cực mở rộng mạng lưới bạn bè
Theo hãng thông tấn quốc gia Belarus BelTA, ngày 16-2, một ngày trước chuyến thăm Nga, ông Lukashenko có cuộc trao đổi với các nhà báo trong và ngoài nước.
Ông Lukashenko nêu quan điểm rằng Belarus cần từng bước đi con đường của mình, duy trì và củng cố vị thế trong bối cảnh các cường quốc đang vẽ lại trật tự thế giới. Vì mục tiêu này, Belarus luôn giữ chủ trương phát triển quan hệ với nhiều quốc gia khác nhau, bao gồm Nga, Trung Quốc, Iran, Ấn Độ, cũng như nhiều nước khác xa hơn.
"Belarus giống như Áo và các quốc gia khác, cần cẩn thận vượt qua con đường này. Thế giới sẽ khác. Nó sẽ được vẽ lại, định dạng lại. Tôi thậm chí không biết EU sẽ ra sao. Tôi nghĩ rằng châu Âu sẽ suy nghĩ lại và đi đến một thỏa thuận với Nga. Đây sẽ là một giải pháp cho cả nước Đức khổng lồ và cho cả Áo - một quốc gia tương đối nhỏ như chúng ta nhưng là một quốc gia công nghệ cao, rất quan trọng. Chúng ta sẽ có thể đạt được thỏa thuận" - ông Lukashenko nhận định tình hình.
"Nhưng sự cân bằng sẽ như thế nào trong tương lai vẫn chưa rõ ràng... Có rất nhiều dòng hải lưu dưới nước... Chúng tôi chưa biết xung đột tiếp theo có thể nổ ra ở đâu" - ông Lukashenko nói thêm.
Tại cuộc trao đổi này, ông Lukashenko nhấn mạnh rằng việc đa dạng hóa quan hệ vô cùng quan trọng để Belarus duy trì nền độc lập.
"Cơn sốt ngoại giao" của ông Lukashenko có thể mang lại gì?
Trong bài viết trên trang web carnegieendowment.org của Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, nhà phân tích chính trị Artyom Shraibman (Belarus) cho rằng các chuyến đi con thoi của ông Lukashenko tới các nước là một nỗ lực khởi động lại chính sách đối ngoại đa phương của Belarus bằng cách tìm kiếm những người bạn mới.
Ông Shraibman chuyên đề cập các diễn biến liên quan đến Belarus, gồm chính trị trong nước và chính sách đối ngoại, là nhà sáng lập công ty tư vấn chính trị Sense Analytics. Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế là một viện nghiên cứu chính sách đối ngoại, có các văn phòng ở Washington D.C. (Mỹ), Moscow (Nga), Beirut (Lebanon), Bắc Kinh (Trung Quốc), Brussels (Bỉ) và New Delhi (Ấn Độ), hoạt động thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia.
Theo BelTA, trung bình Belarus phải xuất khẩu một nửa sản lượng hàng hóa mà nước này sản xuất và kiếm ngoại tệ từ đó. Các chuyến thăm ở cấp cao nhất giúp mở ra thị trường mới cho hàng xuất khẩu của Belarus. Chẳng hạn chuyến thăm gần đây của ông Lukashenko tới Zimbabwe đã giúp mang lại hợp đồng trị giá 200 triệu USD cho Belarus.
Các chuyến đi của ông Lukashenko tới Trung Quốc và Iran được coi là một phần của quá trình tìm kiếm thay thế các thị trường truyền thống của Belarus. Trung Quốc là một trong những đối tác thương mại quan trọng với Belarus. Trung Quốc đã bán lượng hàng hóa trị giá 1,8 tỉ USD sang Belarus vào năm ngoái. Tại Iran, ông Lukashenko đã ký kết tám hiệp định về thương mại, khai khoáng và vận tải. Hai bên nhất trí đặt mục tiêu kim ngạch thương mại song phương đạt 100 triệu USD trong năm nay.
Tuy nhiên, nhà phân tích Shraibman có phần hoài nghi về kết quả mà "cơn sốt ngoại giao" của ông Lukashenko có thể mang lại. Dù nhấn mạnh rằng Belarus từ lâu đã nỗ lực đa dạng hóa quan hệ và kiên định theo đuổi chính sách này nhưng đồng thời ông Lukashenko cũng khẳng định rằng Nga vẫn là thị trường chính của Belarus, theo BelTA.
Dù ông Lukashenko đã thực hiện bao nhiêu chuyến công du nước ngoài cũng không thay đổi thực tế điểm đến của gần 70% hàng xuất khẩu của Belarus hồi năm ngoái là Nga. Chưa hết, một tỉ lệ không nhỏ hàng hóa của Belarus được vận chuyển đến các bên mua khác thông qua hệ thống đường sắt và cảng của Nga.
Ngoài ra, châu Âu là những đối tác tự nhiên cho nền kinh tế Belarus mà ông Lukashenko đã dành nhiều thập niên để xây dựng. Ukraine có nhu cầu lớn với các sản phẩm dầu mỏ của Belarus. Ba Lan là thị trường lớn và cửa ngõ trung chuyển hàng Belarus sang Liên minh châu Âu. Lithuania và Latvia là các cảng gần nhất với Belarus. Có thể nói viễn cảnh thay thế những mối quan hệ ở châu Âu hoặc cân bằng sự phụ thuộc vào Nga bằng các chuyến đi tới châu Phi, Trung Đông, hay tới Trung Quốc là không dễ thực hiện được, theo nhà phân tích Shraibman.
Ông Lukashenko muốn hòa giải với phương Tây?
Theo nhà phân tích Shraibman, một loạt chuyến đi nước ngoài của ông Lukashenko cũng nhằm gửi đi một tín hiệu rõ ràng đến phương Tây về thái độ cởi mở hơn của Belarus.
Trao đổi với các nhà báo ngày 16-2, ông Lukashenko đánh tiếng mời Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Minsk để gặp ông và Tổng thống Nga Vladimir Putin bàn giải pháp giải quyết xung đột ở Ukraine.
"Nếu ông ấy đồng ý, chúng tôi sẵn sàng đón ông ấy ở Minsk cho một cuộc trò chuyện nghiêm túc vì mục đích kết thúc chiến tranh. Nếu ông ấy muốn kết thúc chiến tranh, Ba Lan gần đây thôi và chúng tôi sẽ đón ông" - BelTA dẫn lời ông Lukashenko khi đó. Tổng thống Biden có chuyến đi đến Ba Lan ngày 21-2.
Ông Lukashenko nói nếu ông Biden nhận lời thì ông sẽ thuyết phục bằng được ông Putin sang Minsk để "ba chúng ta cùng ngồi xuống và giải quyết vấn đề".
Ông Lukashenko nêu quan điểm rằng Belarus cần từng bước đi con đường của mình, duy trì và củng cố vị thế trong bối cảnh các cường quốc đang vẽ lại trật tự thế giới. Vì mục tiêu này, Belarus luôn giữ chủ trương phát triển quan hệ với nhiều quốc gia khác nhau, bao gồm Nga, Trung Quốc, Iran, Ấn Độ, cũng như nhiều nước khác xa hơn.
"Belarus giống như Áo và các quốc gia khác, cần cẩn thận vượt qua con đường này. Thế giới sẽ khác. Nó sẽ được vẽ lại, định dạng lại. Tôi thậm chí không biết EU sẽ ra sao. Tôi nghĩ rằng châu Âu sẽ suy nghĩ lại và đi đến một thỏa thuận với Nga. Đây sẽ là một giải pháp cho cả nước Đức khổng lồ và cho cả Áo - một quốc gia tương đối nhỏ như chúng ta nhưng là một quốc gia công nghệ cao, rất quan trọng. Chúng ta sẽ có thể đạt được thỏa thuận" - ông Lukashenko nhận định tình hình.
"Nhưng sự cân bằng sẽ như thế nào trong tương lai vẫn chưa rõ ràng... Có rất nhiều dòng hải lưu dưới nước... Chúng tôi chưa biết xung đột tiếp theo có thể nổ ra ở đâu" - ông Lukashenko nói thêm.
Tại cuộc trao đổi này, ông Lukashenko nhấn mạnh rằng việc đa dạng hóa quan hệ vô cùng quan trọng để Belarus duy trì nền độc lập.
"Cơn sốt ngoại giao" của ông Lukashenko có thể mang lại gì?
Trong bài viết trên trang web carnegieendowment.org của Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, nhà phân tích chính trị Artyom Shraibman (Belarus) cho rằng các chuyến đi con thoi của ông Lukashenko tới các nước là một nỗ lực khởi động lại chính sách đối ngoại đa phương của Belarus bằng cách tìm kiếm những người bạn mới.
Ông Shraibman chuyên đề cập các diễn biến liên quan đến Belarus, gồm chính trị trong nước và chính sách đối ngoại, là nhà sáng lập công ty tư vấn chính trị Sense Analytics. Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế là một viện nghiên cứu chính sách đối ngoại, có các văn phòng ở Washington D.C. (Mỹ), Moscow (Nga), Beirut (Lebanon), Bắc Kinh (Trung Quốc), Brussels (Bỉ) và New Delhi (Ấn Độ), hoạt động thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia.
Theo BelTA, trung bình Belarus phải xuất khẩu một nửa sản lượng hàng hóa mà nước này sản xuất và kiếm ngoại tệ từ đó. Các chuyến thăm ở cấp cao nhất giúp mở ra thị trường mới cho hàng xuất khẩu của Belarus. Chẳng hạn chuyến thăm gần đây của ông Lukashenko tới Zimbabwe đã giúp mang lại hợp đồng trị giá 200 triệu USD cho Belarus.
Các chuyến đi của ông Lukashenko tới Trung Quốc và Iran được coi là một phần của quá trình tìm kiếm thay thế các thị trường truyền thống của Belarus. Trung Quốc là một trong những đối tác thương mại quan trọng với Belarus. Trung Quốc đã bán lượng hàng hóa trị giá 1,8 tỉ USD sang Belarus vào năm ngoái. Tại Iran, ông Lukashenko đã ký kết tám hiệp định về thương mại, khai khoáng và vận tải. Hai bên nhất trí đặt mục tiêu kim ngạch thương mại song phương đạt 100 triệu USD trong năm nay.
Tuy nhiên, nhà phân tích Shraibman có phần hoài nghi về kết quả mà "cơn sốt ngoại giao" của ông Lukashenko có thể mang lại. Dù nhấn mạnh rằng Belarus từ lâu đã nỗ lực đa dạng hóa quan hệ và kiên định theo đuổi chính sách này nhưng đồng thời ông Lukashenko cũng khẳng định rằng Nga vẫn là thị trường chính của Belarus, theo BelTA.
Dù ông Lukashenko đã thực hiện bao nhiêu chuyến công du nước ngoài cũng không thay đổi thực tế điểm đến của gần 70% hàng xuất khẩu của Belarus hồi năm ngoái là Nga. Chưa hết, một tỉ lệ không nhỏ hàng hóa của Belarus được vận chuyển đến các bên mua khác thông qua hệ thống đường sắt và cảng của Nga.
Ngoài ra, châu Âu là những đối tác tự nhiên cho nền kinh tế Belarus mà ông Lukashenko đã dành nhiều thập niên để xây dựng. Ukraine có nhu cầu lớn với các sản phẩm dầu mỏ của Belarus. Ba Lan là thị trường lớn và cửa ngõ trung chuyển hàng Belarus sang Liên minh châu Âu. Lithuania và Latvia là các cảng gần nhất với Belarus. Có thể nói viễn cảnh thay thế những mối quan hệ ở châu Âu hoặc cân bằng sự phụ thuộc vào Nga bằng các chuyến đi tới châu Phi, Trung Đông, hay tới Trung Quốc là không dễ thực hiện được, theo nhà phân tích Shraibman.
Tổng thống Putin: Nga sẽ triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus Hãng thông tấn TASS dẫn lời Tổng thống Vladimir Putin cho biết Nga đã đạt thỏa thuận với Belarus về việc triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật trên lãnh thổ của quốc gia láng giềng. Tổng thống Nga Vladimir Putin bắt tay Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko trong cuộc gặp tại dinh thự Novo-Ogaryovo, ngoại ô Moskva, Nga ngày 17/2. Ảnh:...