Tổng thống Barack Obama: Bậc thầy về chính sách đối ngoại Mỹ
Sáu năm qua, Nhà Trắng đã bỏ ngoài tai các chỉ trích, bí mật triển khai chiến lược “tam lục địa”, thông qua các biện pháp kinh tế kiềm chế Trung Quốc trỗi dậy.
“Đảo thế giới” của Trung Quốc hay “tam lục địa” của Mỹ sẽ lên ngôi?
Khi Mỹ còn chìm đắm ở Trung Đông, Trung Quốc đầu tư hàng nghìn tỷ USD thặng dư từ thương mại với Mỹ cho kế hoạch hội nhập kinh tế với khu vực Á-Âu rộng lớn. Bắc Kinh đã và đang xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng như đường sắt cao tốc, đường sắt trên cao và đường ống dẫn dầu-khí đốt tự nhiên… trên bề mặt rộng lớn của Á – Âu – Phi.
Trung Quốc đã đặt ra việc thống nhất nền kinh tế Á – Âu thông qua xây dựng quy mô lớn bằng vốn vay, viện trợ nước ngoài. Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á(AIIB) ra đời và thu hút được 57 thành viên, trong đó có một số đồng minh của Washington. Với 4 nghìn tỷ USD dự trữ ngoại tệ, Trung Quốc đầu tư 630 tỷ USD ra nước ngoài trong thập kỷ qua, chủ yếu ở ba lục địa trên.
Với việc nguồn đầu tư khổng lồ đó sẽ đạt 1 nghìn tỷ USD vào năm 2025, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã chuẩn bị để tăng gấp đôi kim ngạch thương mại hằng năm với châu Phi trong vòng bốn năm qua lên 222 tỷ USD, gấp ba lần của Mỹ (73 tỷ USD). Bắc Kinh cũng đang huy động lực lượng quân sự có khả năng cắt qua vòng cung căn cứ, các hạm đội hải quân, và các liên minh quân sự mà 70 năm qua, Washington đã cho bao quanh khu vực này từ Anh quốc đến Nhật Bản.
“Ngoại giao Dollar” kiểu mới
Trong khi Bắc Kinh đang dần đem các phần của châu Phi, châu Á và châu Âu nhóm lại thành một “đảo thế giới” với Trung Quốc là trung tâm, Obama đề ra một chiến lược địa chính trị táo bạo chia thế giới thành ba khu vực địa lý bằng nhau thông qua việc hướng sự giao thương của họ tới Mỹ.
Theo đó, ông Obama phân chia đảo thế giới về kinh tế giống như sự chia cắt lục địa tại dãy núi Ural thông qua hai hiệp định thương mại mà mục đích là để nắm “vị trí cực trung tâm toàn cầu ” cho “gần hai phần ba GDP của thế giới và gần ba phần tư của thương mại thế giới”. Đó là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) thành công và Hiệp định Đối tác Thương mại và Đầu tư xuyên Đại Tây Dương (TTIP).
Một trong những lợi thế mà vị Tổng thống da màu có trong tay là việc Mỹ giữ vị thế của quốc gia tiêu thụ hàng hóa nhiều nhất hành tinh để tạo ra một phiên bản mới của ngoại giao Dollar nhằm thu hút các đối tác thương mại Á-Âu của Trung Quốc trở lại quỹ đạo của Washington.
Ngoài ra, Obama còn tích cực ve vãn các quốc gia châu Phi bằng việc triệu tập Hội nghị thượng đỉnh của Nhà Trắng với hơn 50 nhà lãnh đạo của lục địa này vào năm 2014 và thực hiện các chuyến thăm cấp nhà nước tới Đông Phi vào tháng 7/ 2015. Với cái nhìn gai góc thường thấy, Thời báo Hoàn cầu của Bắc Kinh đã xác định khá đúng mục đích thực sự về ngoại giao châu Phi của Obama là “chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc và phục hồi đòn bẩy Mỹ trong quá khứ.”
Video đang HOT
Nếu được triển khai hiệu quả, hai hiệp định trên chính là trụ cột chiến lược địa chính trị của Obama. Nó sẽ củng cố địa vị bá quyền của Mỹ trên thế giới kể cả khi Nhà Trắng vấp phải không ít phản đối trong nước.
Sáu năm qua, Nhà Trắng tập trung thúc đẩy TPP, một hiệp ước hứa hẹn sẽ phân chia đảo thế giới ngay tại bờ biển Thái Bình Dương. Vượt qua mọi liên minh kinh tế khác, ngoại trừ Liên minh châu Âu, TPP sẽ gắn chặt Mỹ và 11 quốc gia trên khắp lưu vực Thái Bình Dương (Australia, Brunei, Peru, New Zealand, Singapore, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico và Việt Nam) với tổng GDP là 28 nghìn tỷ USD (40% tổng GDP và một phần ba thương mại toàn cầu). TPP sẽ thu hút các quốc gia có năng suất cao ở xa Trung Quốc đi vào quỹ đạo của Mỹ ở nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, luồng dữ liệu và các ngành công nghiệp dịch vụ.
Với những bước đi đó, không ngạc nhiên khi Obama phải đối mặt với sự phản đối dữ dội từ chính trong đảng của ông. Thượng nghị sĩ Dân chủ Elizabeth Warren đã chỉ trích gay gắt về tính tối mật của các cuộc đàm phán hiệp ước này và ảnh hưởng đến những tiêu chuẩn của nước Mỹ về lao động và môi trường. Vì vậy, trong tháng 6/2015, Tổng thống Obama cần phiếu của đảng Cộng hòa để Thượng viện phê duyệt thẩm quyền đàm phán nhanh để Chính phủ có thể nhanh chóng hoàn thành các cuộc thương lượng.
Để kéo lại trục phía Tây đảo thế giới mà Trung Quốc muốn hình thành, Tổng thống Obama cũng đang tích cực theo đuổi TTIP với EU nhằm giúp hai bên hội nhập kinh tế với nhau đầy đủ hơn.
Việc chuyển giao quyền kiểm soát an toàn của người tiêu dùng, môi trường và lao động từ các nước dân chủ tới các tòa án trọng tài chuyên về kinh tế, một liên minh của 170 nhóm dân sự xã hội châu Âu đã lập luận rằng, hiệp định TTIP, giống như TPP, sẽ đòi hỏi chi phí xã hội cao từ các nước tham gia. Nếu so với đàm phán Doha lạc hậu của WTO, trong 12 năm đàm phán vẫn không thể kết thúc thì hiệp ước TTIP, được thúc đẩy bởi Obama, đang tiến triển với tốc độ ánh sáng mặc dù không tránh khỏi sự phức tạp ở EU.
Bảo vệ bá quyền Mỹ
Trung Quốc thách thức vị thế của Mỹ trên nhiều phương diện khi lặng lẽ thống nhất vùng “không gian giữa” rộng lớn của lục địa Á-Âu song song với việc chuẩn bị để vô hiệu hóa” các căn cứ ở nước ngoài” của Mỹ.
Đến khi ông Obama bước vào Phòng Bầu dục năm 2009, các cố vấn thân cận và bản thân ông nhận ra những dấu hiệu đầu tiên của sự thách thức địa chính trị nghiêm trọng. Phát biểu trước Quốc hội Australia tháng 11/2011, Tổng thống Obama nói: “Chúng ta không nghi ngờ rằng, ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương trong thế kỷ XXI, Mỹ là tất cả”. Sau hai cuộc chiến dai dẳng tại Iraq và Afghanistan” khiến chúng tôi mất m.áu và của cải, Mỹ đang chuyển sự chú ý tới tiềm năng to lớn của châu Á – Thái Bình Dương” vì đây là “khu vực phát triển nhanh nhất trên thế giới và là nơi có hơn một nửa nền kinh tế toàn cầu”.
Việc triển khai chỉ 2.500 lính Mỹ đến Australia dường như là một “quyết định chiến lược và thận trọng” của Obama để trở thành “Tổng thống Thái Bình Dương” đầu tiên của nước Mỹ, tạo ra rất nhiều lời chỉ trích và chế nhạo. Bốn năm sau, trên CNN, khi được hỏi điều gì sẽ xảy ra với trục châu Á vào đầu năm 2015, ngay cả bình luận viên dày dạn kinh nghiệm về chính sách đối ngoại Fareed Zakaria cũng ngây ngô trả lời rằng Tổng thống sẽ vẫn còn sa lầy ở Trung Đông và là trung tâm của trục -TPP, dường như sẽ thất bại nhất định ở Quốc hội.
Ấy vậy mà với sự can đảm và may mắn, ông chủ thứ 44 của Nhà Trắng đã đạt được một thắng lợi ngoại giao đáng nhớ – đạt được Thỏa thuận hạt nhân với Iran để ngăn chặn các cuộc xung đột Trung Đông khác, thắng được sự chấp thuận của lưỡng viện Quốc hội về TPP, và hoàn thành các cuộc đàm phán chính thức cho TTIP. Thành tựu đó của Obama có thể bảo đảm cho một sự gia tăng ảnh hưởng đáng kể của Mỹ vốn suy yếu từ lâu.
Theo Minh Nguyên (lược dịch)
Thế giới và Việt Nam
Mỹ "sốt ruột" khi Trung Quốc đầu tư chóng mặt tại châu Phi?
Hành trang của Tổng thống Mỹ Barack Obama mang tới châu Phi trong chuyến thăm vừa qua là những cam kết về thúc đẩy thương mại và cuộc chiến chống k.hủng b.ố, vốn là thách thức của thế giới trong hơn một thập kỷ qua.
Tổng thống Barack Obama công du châu Phi. (Nguồn: AFP)
Giới phân tích nhận định chuyến thăm là một phần trong nỗ lực đưa Lục địa Đen trở lại vị trí trung tâm trong chính sách đối ngoại của Nhà Trắng thời gian tới.
Trọng tâm các cuộc hội đàm cấp cao tại hai chặng dừng chân là đẩy mạnh hợp tác song phương trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư, tăng cường sự minh bạch trong các hoạt động của chính phủ, chống nạn săn bắt trái phép động vật hoang dã...
Ngoài ra, các vấn đề chống k.hủng b.ố, lực lượng Hồi giáo cực đoan và đảm bảo an ninh quốc gia, góp phần vào ổn định khu vực cũng là chủ đề được lãnh đạo các nước đặc biệt quan tâm.
Tổng thống Obama khẳng định đầu tư và kinh doanh ở châu Phi sẽ góp phần phá vỡ những rào cản và xây dựng những nhịp cầu giữa các nền văn hóa. Ông cho rằng châu Phi đang chuyển mình và là một trong những khu vực tăng trưởng nhanh nhất thế giới.
Ông cam kết hỗ trợ hơn 1 tỷ USD từ chính phủ, ngân hàng, các quỹ và những nhà từ thiện Mỹ để giúp châu Phi; đồng thời khẳng định Mỹ sẽ tiếp tục phối hợp với Ethiopia cũng như các quốc gia khác trong Liên minh châu Phi (AU) mạnh tay hơn nữa trong cuộc chiến chống các nhóm phiến quân Hồi giáo, trong đó có lực lượng Al-Shebab. Ông đ.ánh giá cao việc Ethiopia và Kenya là hai nước đi tiên phong trong cuộc chiến này.
Đ.ánh giá tổng thể chuyến công du châu Phi lần này của ông Obama, giới phân tích nhận định Nhà Trắng đã phát đi tín hiệu về việc đưa Lục địa Đen trở lại vị trí trọng tâm trong chính sách đối ngoại sau một thời gian mờ nhạt do bị chi phối nhiều vấn đề khác.
Chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2008 của ông Obama từng khiến nhiều người hy vọng về một mối quan hệ sâu đậm hơn giữa Mỹ và châu Phi. Tuy nhiên, tình hình thế giới diễn biến phức tạp khiến Washington chú trọng hơn tới các khu vực khác, trong đó có Trung Đông với sự bành trướng của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, khu vực châu Á-Thái Bình Dương với chính sách "tái cân bằng" do sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc, châu Âu với cuộc khủng hoảng tại Ukraine.
Dù Tổng thống Obama từng thăm châu Phi 4 lần, nhiều hơn bất kỳ người t.iền nhiệm nào, nhưng theo các nhà phân tích, đối với nhiều người sống trên lục địa này, vai trò của Mỹ ngày càng mờ nhạt bởi Trung Quốc đang ráo riết mở rộng ảnh hưởng bằng những khoản đầu tư và nhiều hứa hẹn. Khi nhiệm kỳ thứ hai không còn nhiều, hiện là thời điểm thích hợp để Tổng thống Obama hướng tới châu Phi, ghi thêm dấu ấn về những thành quả đối ngoại.
Thực tế, đến với châu Phi, nước Mỹ có thể giải quyết đồng thời hai vấn đề lớn. Thứ nhất, thông qua việc mở rộng hợp tác thương mại để tăng cường cạnh tranh vị thế với Trung Quốc. Trong khi châu Á trở thành động lực tăng trưởng của nền kinh tế thế giới, châu Phi với tiềm năng tăng trưởng cao đang trở thành niềm hy vọng mới.
Tổng thống Mỹ Obama tại Ethiopia. (Nguồn: AFP/Getty Images)
Theo các nhà nhân khẩu học, kinh tế học và các chuyên gia công nghiệp và nông nghiệp, châu Phi có đầy đủ khả năng để trở thành cỗ máy kinh tế quan trọng trong nhiều thập kỷ tới.
Với dân số hơn 1,1 tỷ người, lục địa này có tiềm năng rất lớn. Khoảng 1/3 trong số 54 quốc gia châu Phi có mức tăng trưởng GDP hàng năm hơn 6% khiến Lục địa Đen có mức tăng trưởng cao thứ 2 thế giới (sau châu Á) với tốc độ tăng trưởng trung bình 4,7% mỗi năm. Châu Phi sẽ có lực lượng lao động lớn nhất hành tinh, ước đạt 163 triệu người trong thập kỷ này và dự báo chiếm 25% lực lượng sản xuất thế giới vào giữa thế kỷ 21. Rõ ràng, Lục địa Đen là một đối tác mà Mỹ không thể bỏ qua.
Trong khi đó, ý thức được những thế mạnh của châu lục này, từ nhiều năm qua, Trung Quốc đã triển khai mạnh mẽ chính sách của mình tại đây. Đến nay, Bắc Kinh là nước cung cấp nhiều dự án xây dựng cơ sở hạ tầng nhất trong các lĩnh vực giao thông, năng lượng, khai thác mỏ như hệ thống đường sắt mới trị giá gần 10 tỷ USD tại Tanzania, một số tuyến đường giao thông tại Cộng hòa Congo, thăm dò và khai thác dầu khí tại Angola, Nigeria.
Những khoản t.iền cho vay khổng lồ với lãi suất thấp đã cho phép hàng hóa Trung Quốc tràn ngập thị trường của nhiều nước châu Phi và đổi lại, Trung Quốc mua được các nguyên, nhiên liệu thô với giá rẻ mà nước này đang "rất khát" như dầu mỏ, than, khóang sản, vàng, đá quý...
Theo số liệu thống kê của Trung Quốc, kim ngạch trao đổi thương mại Trung-Phi đã tăng hơn 30% trong những năm gần đây và đã vượt ngưỡng 100 tỷ USD, bỏ xa Mỹ để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của châu Phi. Ngoài ra, các khoản đầu tư của Trung Quốc tại châu lục này cũng tăng "chóng mặt" lên tới gần 20 tỷ USD và hơn 3.000 doanh nghiệp Trung Quốc đang có mặt tại châu Phi. Điều đó cho thấy Mỹ đã chậm chân hơn Trung Quốc trong việc tạo dựng ảnh hưởng tại châu lục lục này.
Thứ hai, chống k.hủng b.ố là một trong những thách thức lớn nhất mà châu Phi đang phải đối mặt. Nơi đây có thể coi là sào huyệt của các nhóm Hồi giáo cực đoan mưu toan áp đặt luật Hồi giáo hà khắc trên khắp châu lục, trong đó phải kể đến Al-Shabab, Boko Haram... Không chỉ chống phá các chính quyền sở tại, những lực lượng này còn nuôi dưỡng tư tưởng chống phương Tây, truyền bá, kích động, lôi kéo các phần tử thánh chiến trên toàn thế giới, âm mưu tiến hành các vụ k.hủng b.ố nhằm vào các lợi ích của Mỹ và các nước đồng minh.
Từ góc nhìn này, chuyến thăm của Tổng thống Obama là cơ hội để Washington thiết lập quan hệ chặt chẽ hơn với Kenya và Ethiopia nhằm giành một chỗ đứng vững chắc hơn trên bản đồ an ninh khu vực, qua đó góp phần giảm thiểu nguy cơ an ninh quốc gia.
Rõ ràng, chuyến công du châu Phi của Tổng thống Obama cho thấy một sự chuyển hướng trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Ông muốn ghi dấu ấn riêng trong quan hệ Mỹ - châu Phi trong khoảng thời gian còn lại của nhiệm kỳ tổng thống, đặc biệt sau khi ông chủ Nhà Trắng đã liên tục "ghi điểm" với những thành tích ngoại giao như bình thường hóa quan hệ với Cuba, đạt được thỏa thuận hạt nhân với Iran.../.
Theo Hồ Phương (TTXVN/Vietnam )
Chuyên gia Nga: Trung Quốc không ủng hộ Nga không kích Syria Trung Quốc phản đối sự can thiệp quốc tế vào Syria. Nhiệm vụ chính trong chính sách đối ngoại của Bắc Kinh là tăng cường hợp tác với Mỹ. Ngày 6/10, Báo "Độc lập" (Nga) đăng bài viết của chuyên gia bình luận chính trị Vladimir Skosyrev với tiêu đề "Trung Quốc đang tăng cường quan hệ với Mỹ" và trích lời dẫn...
