Tính lương hưu theo cách mới: Tăng nghĩa vụ, giảm quyền lợi

Mai Hoàng Minh00:30 13/10/2015

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi năm 2014 đang được Bộ LĐTBXH trình Chính phủ theo hướng thời gian đóng BHXH tăng nhưng lương hưu lại giảm khiến nhiều người bức xúc. Nếu được thông qua, nghị định sẽ được áp dụng từ 1.1.2016.

Chịu thiệt để bù thâm hụt

Thời gian đóng BHXH bắt buộc được quy định trong Luật BHXH sửa đổi năm 2014 tăng 5 năm so với Luật BHXH năm 2012. Thay vì thời gian đóng tối thiểu là 15 năm như trước, giờ đây người lao động (NLĐ) phải đóng ít nhất 20 năm mới được hưởng lương hưu. Thay vì cách tính 10 năm cuối, lương hưu đối với những NLĐ tham gia từ 1.1.2015 sẽ được tính bình quân của cả quá trình đóng.

Nhân viên bưu điện Hoằng Hoá (Thanh Hoá) đang phát lương hưu cho cán bộ hưu trí ở xã Hoằng Xuyên, Hoằng Hoá, Thanh Hoá.Ảnh: M N

Lao động Nguyễn Thị Nga (Công ty Dược Phú Lợi, Hà Nội) cho hay: “Nghe bảo Luật BHXH năm 2014 ưu việt, nhưng không biết ưu việt ở chỗ nào. Chỉ biết chúng tôi phải đóng BHXH dài hơn, mức đóng cũng cao hơn mà sau này về hưu lương hưu lại thấp hơn”.

Nhìn nhận một cách khách quan, bà Nguyễn Thị Lan Hương – Viện trưởng Viện Khoa học lao động cho rằng: “Đây là bài toán của người làm chính sách để đối phó với bài toán thâm hụt quỹ và phòng tránh tình trạng già hóa dân số quá nhanh của Việt Nam”.

Bà Hương phân tích, trước đây mức đóng thấp mà hưởng cao nên quỹ lương hưu không kham nổi. Sự thay đổi này là cần thiết để đảm bảo quyền lợi lâu dài cho NLĐ. Về lâu dài, lương hưu sẽ tăng do mức đóng tăng. Theo Luật BHXH sửa đổi, mức đóng sẽ dựa trên việc đóng tổng thu nhập thay vì đóng BHXH dựa trên lương tối thiểu như hiện nay.

Đã cân nhắc rất kỹ về cách tính

Ông Phạm Minh Huân – Thứ trưởng Bộ LĐTBXH cho biết, dự thảo nghị định quy định một số điều liên quan tới lương hưu theo Luật BHXH năm 2014 đã được Bộ LĐTBXH trình Thủ tướng xem xét ký. Dự kiến sang tháng 12 mới có kết quả. Nếu được thông qua, nghị định sẽ được áp dụng từ 1.1.2016.

Video đang HOT

“Hiện nay mức lương công nhân viên chức vẫn đóng và hưởng như quy định cũ. Tới đây sẽ thực hiện cách đóng – hưởng theo cách mới. Tức là tiền lương hưu sẽ được tính bình quân tiền lương của cả quá trình đóng như lương khối doanh nghiệp”. Ông Phạm Minh Huân -Thứ trưởng Bộ LĐTBXH

Trao đổi về những thắc mắc của NLĐ liên quan tới vấn đề NLĐ bị mất sức lao động từ 61% trở lên về hưu sớm sẽ bị giảm trừ 2% lương hưu thay vì 1% như trước đây, ông Huân nói: “Hiện nay Luật BHXH đã quy định như vậy, nghị định không thể làm trái luật. Điều này nhằm hướng tới để NLĐ đóng đủ, về hưu đúng tuổi chứ không khuyến khích NLĐ về hưu trước tuổi”.

Bình luận về cách tính lương hưu mới theo luật BHXH năm 2014 và dự thảo nghị định, ông Huân cho biết, hiện nay, chính sách của chúng ta đang quy định là hưởng nhiều hơn đóng, chính vì vậy không có sự ổn định lâu dài về quỹ lương hưu. Vì vậy chúng ta phải điều chỉnh lại về mặt chính sách. Về mức đóng chúng ta không thể tăng tỷ lệ được, bởi hiện nay tỷ lệ đã rất cao (tuy một số doanh nghiệp nước ngoài chỉ đóng trên nền tiền lương tối thiểu, vì vậy phải tăng dần tỷ lệ đóng). Về mức hưởng chúng ta chỉ dám điều chỉnh từng bước chứ không điều chỉnh mạnh, tránh “vỡ quỹ”.

“Khó khăn nhất của chúng ta trong chi trả BHXH hiện nay là xung quanh lương hưu của NLĐ. Từ năm 2009 khi xây dựng Luật BHXH chúng tôi đã rất đau đầu để tính toán làm sao NLĐ không thiệt mà quỹ vẫn “cõng” được” – ông Huân nói.

Mô hình của ta đang áp dụng là mô hình Ngân hàng Thế giới và các nước gọi là xác định mức hưởng trước. Hiện nay tuổi thọ của người Việt Nam ngày càng tăng, số người thụ hưởng tăng và thời gian hưởng lương hưu kéo dài hơn nên sẽ dẫn đến có tình trạng mất cân đối giữa đóng và hưởng.

Theo ông Huân, hiện tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa đối với NLĐ đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của nước ta ở mức 75% là thuộc loại cao nhất thế giới. Lương hưu các nước chỉ xấp xỉ 50%. Nhưng con số tuyệt đối của họ cao hơn do lương thực tế đóng bảo hiểm hưu trí cao và có thêm nhiều phúc lợi xã hội khác cho người hưu trí. Việc điều chỉnh cách đóng BHXH sắp tới cũng là một giải pháp để tăng tiền lương hưu trí.

Theo Danviet

"Phiếu thuận" cho đề xuất để người lao động được lĩnh tiền "hưu non"

Ủy ban Các vấn đề xã hội đồng ý trước mắt cho phép người lao động được nhận lại số tiền đã tham gia bảo hiểm khi có nguyện vọng nhưng cần xây dựng lộ trình nâng dần điều kiện áp dụng việc này để giảm dần số người không có lương hưu khi về già...

Báo cáo Quốc hội sáng 21/5 về quy định tại Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 về việc nhận bảo hiểm một lần Bộ trưởng LĐ,TB&XH Phạm Thị Hải Chuyền cho biết, theo quy định tại luật năm 2006 thì người lao động sau 1 năm nghỉ việc nếu không tiếp tục đóng bảo hiểm và có yêu cầu nhận bảo hiểm xã hội một lần mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội thì được giải quyết theo hướng này.

Nữ Bộ trưởng LĐ,TB&XH khẳng định, cán bộ hưu trí lĩnh lương hàng tháng có lợi hơn nhiều so với việc lĩnh một lần. (Ảnh minh họa)

Theo số liệu thống kê, tính bình quân trong giai đoạn 2007 - 2014, trong tổng số người được giải quyết chế độ thì có khoảng 80% giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần, chỉ có khoảng 20% hưởng lương hưu hàng tháng. Hàng năm, có khoảng gần 500.000 người hưởng bảo hiểm xã hội một lần và con số này có xu hướng gia tăng qua từng năm.

Quy định này được bà Chuyền đánh giá, tuy tạo điều kiện linh hoạt cho người lao động lựa chọn nhưng chưa khuyến khích người lao động bảo lưu, tích lũy thời gian đóng bảo hiểm xã hội trong quá trình làm việc để có thể được hưởng lương hưu nhằm bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi lao động.

Điều 60 của luật mới, theo đó, được thiết kế theo hướng khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội, tích lũy thời gian đóng bảo hiểm xã hội trong quá trình lao động để có thể hưởng lương hưu hàng tháng nhằm bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi lao động thay vì nhận bảo hiểm xã hội một lần. Đây cũng là một trong những giải pháp nhằm hướng tới mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội.

"Theo tính toán trong tất cả các trường hợp người lao động tích lũy thời gian tham gia bảo hiểm xã hội để hưởng chế độ khi về già đều có lợi hơn rất nhiều so với việc lĩnh một lần" - nữ Bộ trưởng khẳng định.

Tuy nhiên, Điều luật ban hành vẫn chưa có hiệu lực thì vấp phản ứng của dư luận. Theo Bộ trưởng LĐ,TB&XH, nguyên nhân dẫn đến sự việc nêu trên được lý giải là do thực tế đời sống người lao động trong các khu công nghiệp còn khó khăn, tiền lương thực tế còn thấp nên người lao động muốn lấy bảo hiểm xã hội một lần để có tiền trang trải cuộc sống trước mắt chưa nghĩ đến cuộc sống sau này khi về già, nhiều người lao động từ khu vực nông thôn vào làm việc cho các doanh nghiệp nhưng không có ý định gắn bó lâu dài mà làm việc một thời gian để tích lũy tiền lương, tiền đóng bảo hiểm xã hội để làm vốn về quê làm ăn.

Từ đó, Chính phủ đã thống nhất đề xuất sửa Điều 60 theo hướng, trước mắt, cho phép người lao động lựa chọn việc bảo lưu hay nhận bảo hiểm "một cục" như quy định hiện hành.

Bộ trưởng LĐ,TB&XH Phạm Thị Hải Chuyền.

Dự báo về tác động tiêu cực của việc sửa luật, bà Chuyền lo là với số lao động này, khi hết tuổi làm việc sẽ không có lương hưu hàng tháng, không bảo đảm ổn định cuộc sống khi về già, không bảo đảm an sinh xã hội và ngân sách Nhà nước hỗ trợ đối với những người không có lương hưu phải tăng thêm.

Ngoài ra, ngành cũng sẽ khó khăn hơn trong nhiệm vụ mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, khó khăn hơn trong việc đạt được mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 có 50% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm.

Nêu ý kiến về đề xuất này, Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai phân tích, báo cáo của Chính phủ chỉ ra, quy định của luật hiện hành dẫn đến việc hàng năm, số người lao động được thanh toán bảo hiểm 1 lần nhiều gấp 4,4 lần số người hưởng lương hưu hàng tháng và chủ yếu là người mới tham gia bảo hiểm từ 1-3 năm (chiếm 72%), tập trung vào khu vực doanh nghiệp tư nhân và liên doanh ở các ngành, nghề như dệt may, da giày.

Việc nhận bảo hiểm 1 lần như quy định của luật 2006, theo bà Mai là do thời điểm đó chưa có chính sách bảo hiểm thất nghiệp (triển khai từ 2009) và bảo hiểm tự nguyện (triển khai từ 2008) để trợ giúp người lao động giảm bớt những khó khăn trước mắt khi nghỉ việc.

UB Các vấn đề xã hội cũng đưa ra phép tính, tổng mức đóng cho bảo hiểm hưu trí là 22% mức tiền lương tháng đóng BHXH, trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%. Tỷ lệ đóng 14% của người sử dụng lao động được hạch toán vào giá thành, chi phí lưu thông, giảm trừ thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp (25%), thực chất là ngân sách nhà nước hỗ trợ 3,5% mức đóng góp cho chính sách bảo hiểm hưu trí để đảm bảo an sinh cho người hết tuổi lao động.

Một bài học được dẫn chiếu là chính sách "về một cục" áp dụng vào đầu những năm 90, sau đó, nhiều người lao động đã nhận tiền một lần lại mong muốn hoàn trả quỹ bảo hiểm phần đã lĩnh để tiếp tục đóng bảo hiểm, tích lũy đủ thời gian để được hưởng lương hưu hàng tháng khi về già.

Xu hướng của các nước, theo bà Mai, cũng là thu hẹp điều kiện cho phép nhận bảo hiểm một lần để hướng tới mục tiêu an sinh lâu dài cho người lao động phù hợp với xu hướng già hóa dân số đang gia tăng.

Trên cơ sở nguyện vọng của nhiều người lao động chỉ làm việc ở khu vực chính thức trong một thời gian ngắn, trong điều kiện sự dịch chuyển lao động từ khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức còn chậm , việc làm của người lao động chưa thật sự bền vững, UB Các vấn đề Xã hội cũng tán thành với đề xuất "trước mắt cho phép người lao động nếu có nguyện vọng thì được nhận lại số tiền đã tham gia bảo hiểm" của Chính phủ.

Cơ quan thẩm tra dự án luật đặt vấn đề, cần xây dựng lộ trình nâng dần điều kiện hưởng bảo hiểm một lần phù hợp với tỷ lệ lao động trong khu vực chính thức và sự phát triển của thị trường lao động, giảm dần số người không có lương hưu khi về già (năm 2014, ngân sách phải chi hơn 3.000 tỷ đồng cho khoảng 1,5 triệu người 80 tuổi trở lên không có lương hưu).

P.Thảo

Theo Dantri

Hàng triệu người sẽ không có lương hưu H Sẽ có hàng triệu lao động bước vào tuổi hưu không có thu nhập từ lương hưu do không có BHXH. Gánh nặng này sẽ thuộc về Nhà nước. Hội thảo "Hướng tới bảo đảm an sinh xã hội và triển khai thi hành luật BHXH" do UB Các vấn đề xã hội QH, Bộ LĐ-TB&XH, Tổng Liên đoàn Lao động VN...