Tình hình Ukraine: Nga – Mỹ đang đấu võ mồm

Liên tiếp những bản tối hậu thư, những động thái leo thang xuống nước, nhưng chưa có giải pháp nào cụ thể, còn Ukraine vẫn trong cảnh lầm than.

Ukraine chìm trong bạo lực

Những ngày gần đây, tình hình miền Đông Ukraine đang diễn ra hết sức căng thẳng với liên tiếp những cuộc tấn công bằng vũ khí hàng nặng giữa hai thế lực: quân đội Ukraine và dân quân các khu vực ly khai.

Ngày 6/6/2014, quân đội Ukraine lần đầu tiên sử dụng đến xe tăng trong các cuộc đàn áp lực lượng dân quân ly khai tại thành phố Slavyansk. Tại khu vực ngoại thành, quân đội đã mở những đợt tấn công bằng pháo tự hành Tiulpan và sau đó là những màn bắn phá của xe tăng chiến đấu.

Trước những sự tấn công ồ ạt ấy, dân quân di chuyển cơ động và tổ chức phản công bằng các loại súng chống tăng, tên lửa đất đối đất vác vai.

Lực lượng dân quân đang chiến đấu một cách thiện chiến và tỏ ra chủ động hơn so với quân đội. Khi trong ngày tuyên thệ nhậm chức của Tân Tổng thống Ukraine, ông Petro Poroshenko, lực lượng ly khai ở Lugansk đã mở cuộc đột kích quy mô lớn vào một sân bay quốc tế tại thành phố này, đang trong sự kiểm soát của quân đội.

Xe thiết giáp của quân đội Ukraine chốt trên một tuyến đường dẫn vào thành phố Slavyansk

Những loại vũ khí khắc chế lẫn nhau, những cuộc đối đầu không khoan nhượng tạo nên một bức tranh đầy máu, thương vong như một cuộc nội chiến thực sự được hiện diện trên miền Đông của quốc gia này. Khi Ukraine vẫn chìm trong máu lửa như vậy, thì tại Kiev, chính quyền mới gần như chưa có một động thái nào cho thấy họ có biện pháp giải quyết khác thay vì sử dụng thêm nhiều loại khí tài sát thương diện rộng.

Trước bối cảnh đó, hi vọng duy nhất cho một giải pháp triệt dể được người dân Ukraine dồn vào những thế lực bên ngoài, đại diện là những cuộc đàm phán của Nga và Mỹ. Nhưng thực chất, lời qua tiếng lại nhiều lần, nhiều tuyên bố chung đưa ra, nhưng cụ thể từ giấy tờ đến thực tiễn, các thế lực này chỉ toàn chơi… võ mồm.

Quân tốt đen trên bàn cờ

Thực tế, cuộc khủng hoảng chính trị tại Ukraine này hoàn toàn xuất phát từ những toan tính chính trị giữa Nga và phương Tây, đứng đầu là Mỹ. Gần đây nhất, trong cuộc hội đàm giữa Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, cả hai quan chức này đã thống nhất quan điểm về việc không muốn Ukraine là một “quân tốt đen” trong cuộc tranh giành quyền lực giữa Phương Đông và Phương Tây.

Họ nhất trí rằng Ukraine nên là một cầu nối hòa bình, ổn định và thịnh vượng giữa Nga và châu Âu. Tuy nhiên, họ cũng thừa nhận những khó khăn trong việc chấm dứt cuộc khủng hoảng tại nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây này.

Tuy nhiên, đây là minh chứng rõ ràng nhất cho việc các ông lớn chỉ biết đấu võ mồm, bày ra trước thế giới một hình ảnh đẹp, diện mạo tích cực, còn sau lưng, Ukraine không khác gì một quân tốt thí trên bàn cờ để hai bên tranh giành phần thắng.

Xe chở dân quân từ Donetsk đến sân bay quốc tế để di chuyển chi viện cho các tỉnh cùng ly khai

Bởi lẽ, chỉ sau cuộc hội đàm này, Mỹ bắt đầu chuyển cho chính quyền Kiev những khoản viện trợ đầu tiên có giá trị 43 triệu USD với mục đích tái thiết đất nước, ổn định các vấn đề xã hội, nhân đạo. Nhưng khi tiền vừa về, Ukraine đã nhanh chóng mở cuộc tấn công bằng khí tài sát thương diện rộng vào những người ly khai.

Món quà ấy của Mỹ chỉ nhằm ngấm ngầm khẳng định họ đang giúp Ukraine đúng như những gì họ tuyên bố. Và được lời như cởi tấm lòng, một khi sự hậu thuẫn của Mỹ dần thành hiện thực, Kiev hoàn toàn có thể làm bất kỳ điều gì mình muốn mà không ngại những hành động quân sự từ phía Nga.

Còn về quân tốt ấy, trên bàn cờ tranh giành phương Đông – phương Tây, dường như quân tốt Ukraine đã bắt đầu lạc nước. Nếu sự tình dừng lại ở cuộc sáp nhập Crimea, thay đổi hiến pháp thành thể chế liên bang, tăng quyền tự trị cho các khu vực ly khai, thì có lẽ cuộc chơi đã kết thúc với mục đích của nước Nga được hoàn thành.

Nhưng nếu tâm nguyện của Nga thành hiện thực thì Mỹ sẽ trở thành người thua cuộc. Bởi ai cũng hiểu những khu vực ly khai ấy sẽ là những Crimea phiên bản tiếp theo. Bằng mọi giá, quân tốt đen ấy, nếu không có lợi nữa, thì cũng phải để nó thành một vật tế thần. Sự hỗn loạn của Ukraine ngay cửa ngõ nước Nga cũng có những tác động nhất định về vấn đề chiến lược hay mục đích của phương Tây.

Một khi đã ngồi trên một bàn cờ, mỗi đối thủ đều là người hiếu thắng, hiếm khi nào có kết quả hoa cho bàn cờ đó. Điều này khác hẳn với vẻ ngoài của những tuyên bố từ các Ngoại trưởng. Hay nói cách khác, hòa bình, ổn định của Ukraine sẽ chỉ được thực hiện khi một trong hai Nga, Mỹ phải có người thua trên bàn cờ này.

Những tối hậu thư mang tính hình thức?

Cuối tháng 5/2014, Nga đã ra một tối hậu thư hạn cho Ukraine chậm nhất trong một tuần pải trả các hợp đồng khí đốt mà Ukraine đang nợ, bằng không, Ukraine sẽ bị cắt nguồn cung. Tuy nhiên đến nay, đã gần hai tuần trôi qua nhưng tối hậu của Moscow đã có thể coi rằng tan theo mây khói khi Ukraine vẫn được dùng khí đốt đều đặn.

Cái bắt tay giữa Tân Tổng thống Ukraine và Tổng thống Mỹ B.Obama

Thậm chí, Tổng thống Putin còn tuyên bố về việc tập đoàn năng lượng Nga Gazprom sắp đạt được những thỏa thuận với chính quyền Kiev hôm 6/6/2014.

Trong khi đó, Mỹ và những đồng minh thân cận của mình cũng kém miếng khó chịu và một tối hậu thư dành cho Nga ra đời. Theo đó, nếu Nga không muốn chịu sự trừng phạt kinh tế thì trong vòng một tháng, Moscow phải chấp nhận ba yêu cầu: công nhận ông Petro Poroshenko được bầu làm nhà lãnh đạo mới của Ukraine, ngăn chặn dòng vũ khí tuồn qua biên giới và ngừng hậu thuẫn các nhóm ly khai tập trung ở miền Đông Ukraine.

Và sau đó ít ngày, hôm 7/6/2014, Tổng thống Nga V.Putin đã công nhận sự hợp pháp của chính quyền Kiev với vị tân Tổng thống Petro Poroshenko.

Một sự liên quan dễ thấy khi Nga gần đạt được thỏa thuận về việc thanh toán khoản nợ khí đốt của Kiev thì điều kiện đầu tiên trong tối hậu thư của các nước phương Tây được đảm bảo. Có thể nói rằng, Mỹ Nga đã khéo léo đẩy cục diện quốc gia nhỏ bé này lên cao trào và nhanh chóng ngấm ngầm hạ nhiệt để không ai phải mất mặt.

Còn về tính khả thi mà Mỹ đưa ra, việc trừng phạt Nga còn vấp phải rất nhiều vấn đề, đặc biệt là sự không nhất quán của EU khi Đức- quốc gia đầu tàu của nền kinh tế châu Âu vẫn chưa đồng tình với các biện pháp trừng phạt.

Ngoài việc tung đòn gió, đánh võ mồm, có lẽ Nga – Mỹ cũng đã mệt mỏi với vấn đề Ukraine và họ đang muốn rút lui an toàn. Tuy nhiên, hậu quả của bàn cờ ấy, Ukraine vẫn là một quốc gia hỗn tạp, và con đường để quốc gia này thành cầu nối hòa bình hữu nghị Đông – Tây, có lẽ còn ở tương lai xa.

Theo Báo Đất Việt