Tình hình Ukraine: Miền Đông lặp lại kịch bản Crimea

Donetsk vừa hoàn thành dự thảo lộ trình sáp nhập vào Nga, quân đội lực lượng này cũng đã phong tỏa doanh trại của Kiev và mở cửa biên giới với Nga.

Kịch bản Crimea lặp lại

Giới phân tích thế giới đưa ra những nhìn nhận về miền Đông Ukraine và họ cho rằng có rất nhiều những kịch bản tương tự, tiêu biểu như kịch bản Gruzia, hay Syria. Nhưng đến thời điểm này, có lẽ những nhà lãnh đạo miền Đông, và nhà lãnh đạo Điện Kremlin muốn nhất, có lẽ là kịch bản Crimea được lặp lại.

Một động thái rất đáng chú ý của lực lượng ly khai tại Donetsk: ngày 17/5, Cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk thông báo đã hoàn tất dự thảo chính thức yêu cầu Bộ Ngoại giao Nga tiếp nhận vào thành phần Liên bang Nga, song không thông báo ngày gửi cụ thể.

Thủ tướng Cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk Oleksander Borodai cho rằng nếu Donetsk có quan hệ chặt chẽ với Nga về mặt kinh tế, nền kinh tế của Donetsk sẽ được phát triển. Trước đó, ngày 12/5, Cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk đã đệ đơn yêu cầu Moskva cân nhắc việc sáp nhập vùng này vào Liên bang Nga, sau khi đại đa số người dân miền Đông Ukraine bỏ phiếu ủng hộ quyền tự chủ của khu vực.

Đại diện chính quyền tự xưng tổ chức họp báo tại thành phố Donetsk, miền Đông Ukraine.

Phát biểu trong cuộc họp báo cùng ngày, Thủ tướng Borodai tuyên bố “sẽ không có cuộc bầu cử tổng thống nào trên lãnh thổ Cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk.” Ông khẳng định lãnh đạo Donetsk sẽ không đàm phán với Chính phủ tạm quyền Ukraine trong khi quân đội của chính quyền Kiev vẫn hiện diện trên lãnh thổ Cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk.

Lực lượng vũ trang của cộng hòa này đã bao vây các căn cứ quân sự sở tại của Ukraine, đồng thời tổ chức các cuộc biểu tình yêu cầu mở cửa biên giới với Nga.

Việc Đông Ukraine muốn sáp nhập vào Nga là điều dễ hiểu. Trước hết, cộng hòa này không đủ điều kiện về kinh tế, quân sự để đứng độc lập một mình. Đồng thời, sức ép từ phía Ukraine sẽ là rất lớn. Nếu không muốn bị thôn tính ngược lại vào quốc gia ban đầu, Donetsk buộc phải tìm một chân trời mới.

Trong bối cảnh hiện tại, có lẽ chỉ còn Nga là bến đỗ vững chắc và an toàn, đảm bảo cho những lợi ích mà các nhà lãnh đạo hoặc nhân dân Donetsk mong muốn. Như lời tuyên bố của lãnh đạo Donetsk sau trưng cầu dân ý hôm 11/5, họ sẽ tìm kiếm một quốc gia khác để xin sáp nhập.

Tuy nhiên, mọi diễn tiến diễn ra quá nhanh, nhanh đến mức người ta có thể cảm nhận nó như một kịch bản được viết trước, và các diễn viên cứ nhìn vào kịch bản đó và hoàn thành vai trò của mình.

Nga vẫn chưa có ý kiến gì cho động thái này của Donetsk, nhưng thực tế, nếu như Đông Ukraine đã có lòng, chắc hẳn Nga cũng phải có dạ. Bởi quốc gia rộng lớn này đã bao dung mà đón nhận Crimea vào mình cũng chỉ vì thuận theo mong ước của nhân dân sở tại.

Hòa hợp dân tộc – vòng tròn luẩn quẩn

Ngày 17/5, “ Hội nghị bàn tròn thống nhất dân tộc” theo sáng kiến của Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) diễn ra tại thành phố Kharkov đã đề nghị Quốc hội nước này thông qua một bản ghi nhớ chung về triển vọng giải quyết khủng hoảng ở Ukraine.

Hội nghị bàn tròn lần thứ nhất tại Kiev hôm 14/5

Theo chủ tọa Hội nghị, cựu Tổng thống Leonid Kravchuk cho biết các thành viên tham gia Hội nghị đã đề nghị Quốc hội xem xét và thông qua sớm “Ghi nhớ chung về hòa bình và hòa giải”.

Theo đó Quốc hội Ukraine phải đảm bảo tiến hành cải cách hiến pháp chuyển đất nước sang thể chế nghị viện-tổng thống, quy định quy chế phi liên minh quân sự, chỉ tham gia các liên minh kinh tế và chính trị quốc tế theo kết quả trưng cầu ý dân, cải cách các cơ quan bảo vệ pháp luật và ân xá cho người biểu tình.

Ngoài ra, bản ghi nhớ cũng kêu gọi giải giáp tất cá các băng nhóm bất hợp pháp, chấm dứt chiến dịch quân sự tại miền Đông và rút tất cả các lực lượng quân đội về nơi đóng quân thường trực.

Trong nỗ lực tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng và xung đột kéo dài tại Ukraine, “Hội nghị bàn tròn thống nhất dân tộc” lần một diễn ra tại Kiev ngày 14/5, tại đây đã dự định tổ chức Hội nghị lần hai tại thành phố miền Đông Donetsk vào ngày 17/5, tuy nhiên sau đó địa điểm họp đã được chính quyền lâm thời nước này chuyển về Kharkov.

“Hội nghị bàn tròn thống nhất dân tộc” lần thứ ba dự kiến sẽ được tổ chức tại Cherkasy vào ngày 21/5 tới.

Quân đội Ukraine trên một cây cầu gần Slavyansk – thủ phủ của người biểu tình tại Đông Nam Ukraine

Những gì người ta mang lên “bàn tròn” này để đàm phán, và những gì đạt được, không khác nhiều so với những đàm phán bốn bên gồm Nga, Mỹ, EU, Ukraine hôm 17/4/2014. Nhưng thực tế, trên bàn đàm phán so với thực địa hoàn toàn khác nhau. Đã có thỏa thuận bốn bên nhưng cuối cùng Đông Ukraine vẫn ly khai, sự hòa hợp dân tộc gần như vô nghĩa khi quân đội và người biểu tình vẫn đấu súng.

Một lực lượng đang tồn tại một cách cực đoan khiến cho kết quả trên bàn tròn này nguy cơ đổ vỡ cao, đó là phe “Cánh Hữu.” Thủ lĩnh lực lượng này, ông Dmitry Jaros, đã tuyên bố thành lập tiểu đoàn Donbass-2 để tiến hành cuộc chiến tranh du kích quy mô lớn ở miền Đông Ukraine.

Trong cuộc tranh luận trước thềm bầu cử, ông Jaros cho biết tại miền Đông Ukraine đã thành lập tiểu đoàn đặc biệt Donbass-1 trong đó có các chiến binh Cánh Hữu và bắt đầu thành lập tiểu đoàn đặc biệt thứ 2.

Lực lượng này đang ngày càng trở lên bất trị, và chắc chắn sẽ không có bên nào buông súng chờ hòa bình trong bối cảnh mâu thuẫn giữa các bên tại Ukraine ngày càng sâu sắc. Nội chiến là kịch bản đơn giản, cụ thể và dễ đoán định nhất tại Ukraine.

Theo Báo Đất Việt