Tín ngưỡng phồn thực ở di sản Mỹ Sơn

Được ví như cội nguồn sáng tạo, linga – yoni trở thành biểu tượng sống động về tín ngưỡng phồn thực, thể hiện sự hòa hợp âm dương cùng khát vọng vạn vật luân hoàn của người Chăm.

Thánh địa Mỹ Sơn tọa lạc trong một thung lũng có núi non hùng vĩ ở huyện Duy Xuyên (Quảng Nam). Nơi đây còn tồn tại hơn 70 công trình kiến trúc do người Chămpa xây dựng từ thế kỷ thứ 7.

Được xem như là cội nguồn của sự sáng tạo và không thể thiếu trong mỗi đền tháp Champa, linga – yoni (bộ phận sinh dục của nam, nữ) là biểu tượng sống động thể hiện tín ngưỡng phồn thực của người Chăm xưa, nhằm cầu mong vạn vật sinh sôi nảy nở sung túc.

Trải qua gần 7 thế kỷ hình thành, phát triển (cuối thế kỷ thứ 7 – đầu thế kỷ 14) với nhiều biến động, đến nay số lượng các linga – yoni tại khu đền tháp Mỹ Sơn còn lại không nhiều. Những biểu tượng này vẫn phản ánh đầy đủ và sinh động các kiểu dáng và quan niệm thẩm mỹ của người Chăm.

Trong quan niệm tôn giáo Chămpa, linga và yoni là thế giới linh vật tượng trưng cho dương và âm. Linga là bộ sinh thực khí nam, tượng trưng cho thần Siva – một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo – biểu tượng cho dương tính và năng lực sáng tạo.

Ban quản lý Di tích và du lịch Mỹ Sơn cho biết, ở đây còn khoảng 13 linga. Trong đó, có 8 linga rời, 4 linga gắn liền với yoni và 1 linga đôi nằm trên bệ.

Các linga còn lại ở đây chủ yếu được chế tác theo 3 nhóm chính là linga có kiểu dáng một tầng, 2 tầng hoặc 3 tầng và chất liệu chính là sa thạch.

Còn yoni là bộ sinh thực khí nữ, tượng trưng cho thần Uma – vợ của thần Siva – biểu tượng cho âm tính. Cũng giống như linga, tùy quan niệm thẩm mỹ từng giai đoạn lịch sử và mỗi vùng, yoni có nhiều kiểu dáng khác nhau. Nhưng nhìn chung 2 môtíp chủ đạo là bệ vuông và bệ tròn vẫn chiếm số lượng lớn, thỉnh thoảng xuất hiện môtip yoni bệ hình chữ nhật với 2 lỗ mộng vuông, nhưng số này không nhiều.

Mỹ Sơn hiện còn khoảng 18 yoni thuộc 2 loại bệ vuông và tròn.

Những kiến trúc nghệ thuật, điêu khắc tinh xảo còn in dấu đậm nét tại di sản văn hóa thế giới này.

Đến Mỹ Sơn, du khách cũng không nên bỏ qua các bức tượng thần Shiva – đấng bảo hộ của các dòng vua Chămpa. Tuy nhiên, hiện ở đây chỉ còn khoảng gần 10 bức tượng này.

Sẽ là thiếu sót nếu khi đến thăm Mỹ Sơn mà không thưởng thức điệu múa Siva kỳ bí. Trong điệu múa này, âm nhạc Chăm là một yếu tố đặc biệt. Đó là sản phẩm tinh thần được kết tinh từ một đế chế hùng mạnh, một nền văn hoá phát triển rực rỡ hàng trăm năm trước.

Theo Zing News