“Tín dụng đen” bóc lột nông dân nghèo (Kỳ 5): Tiề.n nhận đền bù “bay vù” theo chủ nợ
Chưa kịp mừng vì được nhận một số tiề.n đền bù lớn do có đất sản xuất, nhà cửa nằm trong diện giải tỏa từ các công trình, dự án triển khai trên địa bàn, hàng loạt gia đình ở huyện miền núi Tây Trà ( Quảng Ngãi) đã bị cấn trừ tiề.n vay với lãi cắt cổ trước đó cho các chủ nợ. Theo đó, không ít gia đình dù nhận nhiều trăm triệu đến cả tỷ đồng nhưng ngay sau đó lâm vào cảnh trắng tay, khánh kiệt.
Con vay nợ, cha mẹ “gánh lưng” trả
Trong căn nhà xây khá khang trang rộng khoảng 100m2 nhưng vật dụng sinh hoạt bên trong ước tổng giá trị chỉ vài triệu đồng, ông Hồ Văn Trăm (thôn Tre, xã Trà Thọ, huyện Tây Trà) kể: Vào giữa năm 2017, sau khi nhận được khoảng 770 triệu đồng tiề.n đền bù từ dự án hồ chứa nước Nước Trong, ông đã chia cho các con hơn một nửa, còn lại khoảng 300 triệu đồng gửi tiết kiệm để dưỡng già. Tuy nhiên, khoảng nửa tháng sau có một số người lạ mặt đến tìm ông và cho biết các con của ông đã vay của họ hàng trăm triệu đồng, với lãi suất 50% (1 triệu đồng sẽ trả 1,5 triệu đồng). Tính đến thời điểm này thì tổng số tiề.n nợ gồm gốc và lãi mà các con ông Trăm phải trả tất cả gần 300 triệu đồng.
Lực lượng công an bảo vệ người dân khi đến nhận tiề.n đền bù dự án hồ chứa nước Nước Trong. Ảnh: C.X
“Dù trước đó chưa nhận tiề.n bù nhưng đứa nào cũng đi vay để mua xe máy, tivi, ăn chơi đủ thứ. Thấy chủ nợ làm dữ nên tôi phải rút tiề.n tiết kiệm của mình trả một ít rồi. Chắc sau này cũng phải rút hết để trả nợ cho các con” – ông Trăm nói như khóc.
Tương tự là trường hợp của anh Hồ Văn Khánh, ở thôn Nước Biếc, Trà Thọ. Hơn nửa năm vay nóng, tiề.n gốc lẫn lãi mà anh phải trả lên đến 400 triệu đồng. Theo đó không chỉ chiếc xe máy – tài sản giá trị nhất trong nhà cũng bị chủ nợ thu giữ, cấn trừ nợ; gần như toàn bộ số tiề.n đến bù hơn 200 triệu đồng cũng đem trả nhưng vẫn chưa hết. Giờ anh Khánh phải rao bán 2ha vườn để trả nợ và được yên thân.
Trưởng thôn Nước Biếc Đinh Văn Nhít cho biết, trong thôn có 37 hộ dân chuyển về nơi ở mới, nhường đất cho dự án Hồ chứa nước Nước Trong. Trong thời gian chờ nhận tiề.n đền bù, hỗ trợ đã có khoảng 20 hộ dân đã vay mượn tiề.n của tư thương, với lãi suất rất cao. Trong đó phần lớn là con cái trong gia đình của các chủ hộ đứng ra vay, sử dụng không đúng mục đích. Đến khi gia đình nhận tiề.n đền bù đến hàng trăm triệu đồng, nhưng vẫn không đủ trả nợ.
“Họ biết mình trong vùng dự án, có tiề.n đền bù nên bảo cứ vay, lãi suất 50%, đến khi nhận tiề.n thì trả” – anh Khánh cho hay. Giao ước bằng miệng, anh Khánh không nhớ đã vay bao nhiêu tiề.n, chỉ nhớ lần vay ít nhất là 7 triệu, nhiều nhất là 50 triệu đồng…
Không riêng gì 2 trường hợp trên, trước đó tin vào lời dụ dỗ ngon ngọt của một số đối tượng buôn bán từ miền xuôi lên, hàng loạt gia đình ở huyện miền núi Tây Trà, đặc biệt là số có đất và nhà cửa nằm trong diện đền bù giải tỏa của các dự án đã vay mượn để mua sắm xe máy và các vật dụng sinh hoạt trong gia đình, tiêu xài cá nhân… với lãi suất “cắt cổ” 50%. Tất cả các cuộc vay, mượn tiề.n chỉ qua thỏa thuận bằng lời nói, cam kết “ngầm”. Theo đó, sau khi nhận tiề.n đền bù, nhiều gia đình phải trả cho các đối tượng chủ nợ gần như hết sạch. Được biết riêng tại một số thôn ở xã Trà Thọ như Nước Biếc, 35 hộ được đền bù thì gần 30 hộ có vay tiề.n từ vài chục đến trăm triệu đồng. Còn ở thôn Tre, dù nhận tiề.n tỷ, nhiều gia đình không đủ trả gốc lẫn lãi cho chủ nợ.
Chính quyền “vạ lây”
Video đang HOT
Ông Hồ Tấn Vũ-Chủ tịch UBND xã Trà Thọ, huyện Tây Trà cho biết, riêng xã Trà Thọ có 158 hộ nhận đền bù của dự án hồ thủy lợi, tổng 3 đợt là 39 tỷ đồng, trong đó có 19 tỷ đồng đầu tư khu tái định cư (làm nhà cửa cho dân), 20 tỷ đồng được trao cho người dân. Tuy nhiên, khoảng 80% người dân nhận tiề.n đền bù đã vay tín dụng đen lãi suất 50% trước đó. Nhiều người trả nợ xong lâm vào cảnh tay trắng. Phần lớn trường hợp vay nặng lãi là thanh niên, người trẻ, vay “tín dụng đen” để mua xe máy, điện thoại xịn và chơi bời, ăn nhậu…
Cuốn sổ tiết kiệm với số tiề.n còn lại khoảng 200 triệu đồng mà ông Trăm dự định sẽ rút ra để trả nợ cho con. Ảnh: C.X
Ông Vũ cho hay, chính quyền địa phương rất nhiều lần giải thích, khuyên bà con không nên vay tiề.n của các đối tượng này. Thế nhưng vì nhẹ dạ cả tin và tin vào lời ngon ngọt của họ nên người dân vẫn vay. Chính vì vậy tại các đợt chi trả tiề.n bồi thường từ các dự án, chủ nợ và tư thương bán hàng cho người dân kéo ra chặn đường lấy tiề.n nợ, tranh chấp với nhau gây mất an ninh trật tự địa phương. Chính quyền địa phương phải can thiệp, nhờ lực lượng chức năng can thiệp.
“Lẽ ra tiề.n đền bù giúp bà con có thêm điều kiện để làm ăn, chăn nuôi trồng trọt phát triển kinh tế gia đình, thế nhưng không ít hộ dù nhận hàng trăm triệu đồng nhưng nhanh chóng hết sạch. Chuyện vay mượn thì hai bên tự thỏa thuận nên không có cơ sở để can thiệp, xử lý các đối tượng cho vay nặng lãi” – ông Vũ nói
Được biết, công trình hồ chứa nước Nước Trong nằm trên địa bàn 6 xã của hai huyện Sơn Hà và Tây Trà, có tổng lưu vực 460km2, dung tích chứa 290 triệu m3. Hồ chứa nước Nước Trong đầu tư trên 2.500 tỷ đồng để phục vụ nước tưới cho 52.000ha đất nông nghiệp, phục vụ cho vùng hạ lưu của tỉnh. Để triển khai dự án này có 449 hộ dân di dời đến các khu tái định cư. Tổng số tiề.n đền bù, hỗ trợ cho các hộ di dời trên 342 tỷ đồng.
Về việc người dân vay “tín dụng đen” và sau đó phải dùng tiề.n đền bù trả cho chủ nợ, một lãnh đạo huyện Tây Trà cho biết, huyện đã nắm thông tin từ xã Trà Thọ. Việc vay vốn giữa người dân và các đối tượng cho vay cũng chỉ thỏa thuận ngầm với nhau chứ không có thủ tục giấy tờ gì. Sắp tới, huyện sẽ chỉ đạo cho lực lượng Công an huyện xác minh, điều tra tìm hiểu và có hướng xử lý…
Hệ quả bi thảmTheo nhóm nghiên cứu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, hậu quả của việc vay tiề.n từ tín dụng đen là không thể trả được lãi và gốc của những khoản vay. Trên thực tế, không có ngành kinh doanh nào có thể kinh doanh sinh ra đủ lợi nhuận để chi trả lãi theo hình thức trên. Trong khi về phía cho vay, khi lãi suất lên đến đỉnh điểm, nhiều người không chỉ dốc toàn bộ số tiề.n tiết kiệm được mà còn giấu gia đình cắm sổ đỏ vay tiề.n ngân hàng, đi huy động người thân giúp để có tiề.n cho vay.Các đối tượng vay tiề.n đã đán.h đúng vào lòng tham lãi suất cao của người cho vay. Đây là vấn đề rất khó thay đổi bởi nó ăn sâu, bám rễ vào tâm tưởng của một bộ phận dân cư. Mặc dù vẫn biết cho vay ngoài ngân hàng có rất nhiều nguy cơ rủi ro nhưng vì ham lãi suất cao, nhiều người vẫn nhắm mắt đán.h cược với số phận. Bởi cho vay lãi cao như vậy chẳng khác gì “gà đẻ trứng vàng”. Vì vậy tất yếu lãi mẹ đẻ lãi con, khoản nợ không ngừng tăng lên… Hệ lụy của nó không chỉ là làm méo mó, hủy hoại nền kinh tế, mà thậm chí liên quan đến cả tính mạng con người. Đã có không ít số phận phải kết thúc bi thảm chỉ vì tín dụng đen. N.A
Theo Danviet
"Tín dụng đen" bóc lột nông dân nghèo (Kỳ 2): Làm thuê trên đất của mình
Tài sản lớn nhất của nông dân là con trâu, con bò, mảnh đất trồng trọt..., nhưng vì khoản vay "lãi mẹ đẻ lãi con" khiến họ phải gán cho chủ nợ. Nhiều hộ từ vị thế người làm chủ đã thành người làm thuê trên chính mảnh đất của mình.
Từ chủ đất thành người làm công
Giữa cánh đồng buôn Liết (xã Chư Đrăng, huyện Krông Pa, Gia Lai) có một căn chòi rẫy bé xíu, rách nát nằm trơ trọi. Đấy là nơi cư trú của đôi vợ chồng trẻ Ksor Tep và Nay H'Thoa (ở buôn Đúc, xã Chư Gu). Từ ngày lập gia đình, đã 2 năm vợ chồng chị Nay H'Thoa vẫn chưa có mảnh đất riêng cho mình, họ ở căn chòi ấy và đi làm thuê, ăn uống kham khổ với nước suối, rau rừng. Trước đó, ông bà của H'Thoa nợ tiề.n vay phân bón, nợ tiề.n cày đất, mua gạo ăn, đến lúc qua đời khoản nợ vẫn còn. Đến đời bố mẹ H'Thoa vẫn trả không nổi, 4ha đất đành gán cho chủ nợ. Và giờ, vợ chồng H'Thoa không có đất canh tác phải đi sang xã khác làm thuê.
Vợ chồng chị Nay H'Thoa không có đất sản xuất phải sang xã khác làm thuê. Ảnh: L.K
Ông Nay Hem - Chủ tịch UBND xã Chư Drăng, cho biết, trên địa bàn xã có rất nhiều hộ vay của ông Đ. Từ vay tiề.n, ứng gạo... họ đều tìm đến chỗ ông Đ. Nếu vay năm này trả không được thì sang năm nợ tăng lên gấp đôi. Nhiều hộ nợ nần đến đời con vẫn không trả hết được. Có nhiều trường hợp người dân còn lấy đất cấn nợ, rồi đi làm thuê cho chủ nợ ngay trên đất của mình, nông sản làm ra đều bán lại cho chủ nợ. Việc này người dân không có ý kiến gì, có hỏi họ cũng không dám nói vì sợ chủ nợ không cho vay mượn tiề.n nữa. Vừa qua, mưa lũ gây mất mùa, khả năng người dân lại tiếp tục đi vay nợ thêm...Bà Nay H'roen - mẹ của H'Thoa, kể: "Không rõ bố mẹ mình vay mượn từ khi nào, nhưng cách đây 3 năm, chủ nợ thông báo món nợ giờ đã lên đến 80 triệu đồng. Hàng năm, đến vụ thu hoạch mì, chủ nợ đến thu hết không chừa một bao. Do còn túng thiếu, gia đình lại đi vay tiếp".
"Khi cần, người dân cứ tìm chủ nợ ứng tiề.n, gạo, phân bón, chi phí lo chữa chạy lúc ốm đau... Nhiều hộ từ năm này qua năm khác không trả nổi, bị tính lãi gấp đôi, nhiều gia đình bị siết đất. Khi đã dính đến "tín dụng đen", hộ làm ăn được thì ít mà nghèo đi thì nhiều, người dân làm chỉ để nuôi chủ nợ". Ông Nay Nguyên
Tại huyện Kbang (Gia Lai), theo tìm hiểu của phóng viên Báo NTNN, có hàng trăm hộ dân nợ tiề.n cũng đành phải gán đất cho chủ nợ - trên "hợp đồng miệng" là cho thuê. Chỉ cần chủ nợ trải qua 5-10 năm liên tục canh tác trên đất này và dần hợp thức hóa thành đất của mình, tránh sự ngăn cản của cơ quan nhà nước. Hộ ông Đinh Rang - bà Đinh Thị MDóc (làng Broch, xã Đông) từng nợ 68 triệu đồng không có khả năng trả nợ, phải gán 1,3ha đất cho chủ nợ thuê 8 năm. Không còn đất canh tác, gia đình ông ngậm ngùi làm thuê trên đất của mình. Sự việc được chính quyền can thiệp kịp thời nên ông bà mới thoát cảnh làm thuê.
Phân tích vấn đề thiệt hơn từ tín dụng đen, ông Nay Nguyên - Trưởng buôn H'ngôm (xã Chư Đrăng, Krông Pa) nói thẳng: Bà con hầu hết không biết chữ, không rành sổ sách, chủ đầu tư ghi nợ và tính lãi bao nhiêu thì họ đành chấp nhận. Khi cần, người dân cứ tìm chủ nợ ứng tiề.n, gạo, phân bón, chi phí lo chữa chạy lúc ốm đau... Nhiều hộ từ năm này qua năm khác không trả nổi, bị tính lãi gấp đôi, nhiều gia đình bị siết đất. Khi đã dính đến "tín dụng đen", hộ làm ăn được thì ít mà nghèo đi thì nhiều, người dân làm chỉ để nuôi chủ nợ.
"Ân nhân" hay gieo nợ?
Thực tế, nhiều người dân vay nợ "tín dụng đen" ngày càng lún sâu trong nợ nần dẫn đến mất đất, bán trâu bò. Tuy nhiên, khi nói về những khoản cho vay này, các chủ nợ này đều cho rằng: Việc cho vay không hề ép buộc ai, khi bà con cần thì tôi cho mượn hoàn toàn tự nguyện. Nói thẳng là giúp bà con lúc khó khăn...
Thủ tục vay hết sức dễ dàng với mẩu giấy ghi nợ. Ảnh: L.K
Tại xã Chư Đrăng (huyện Krông Pa), ông N.V.Đ được coi là chủ nợ lớn hiện nay, các kiểu từ vay tiề.n, ứng phân bón, gạo hay cày thuê đất đều được ông bao quát như "nhà đầu tư lớn". Trong lúc nhiều hộ dân vay nợ ngày càng lâm cảnh khó khăn thì ông càng phát đạt, nhà cao cửa rộng, đi ô tô sang.
"Thấy người dân khó khăn thì tôi cho vay, còn việc siết đất, siết tài sản là không có. Tiề.n cày 1 triệu đồng thì tôi lấy người ta 1 triệu đồng, với điều kiện họ phải bán hàng cho tôi. Tôi làm ở đây 20 năm qua không thấy ai có kiện cáo gì" - ông Đ. nói.
Khi được hỏi về khoản cho vay, ông N.H.T (xã A Dơk, huyện Đăk Đoa) không ngần ngại cho hay: Vợ chồng tôi cho vay đã mấy trăm hộ, nhiều nhất là vay 10 tấn cà phê tươi. Số tiề.n này, vợ chồng tôi đều đi vay mượn rồi cho vay lại thôi. Từ đầu mùa, các hộ dân đến xin vay theo kiểu "gặt lúa non" - vay tính theo sản phẩm chứ không phải trả tiề.n. Theo đó, đầu vụ người dân chốt giá vay trước cho tôi là 6.000 đồng/kg quả tươi, cứ thế đến mùa thu hoạch thì trả sản phẩm. Tôi làm như thế này là lời ăn lỗ chịu, nếu giá lên gấp đôi đi nữa cũng phải bán giá 6.000 đồng/kg. Việc cho vay này hoàn toàn tự nguyện, chứ không o ép gì.
Còn ông B.V.N (tổ dân phố 15, thị trấn Phú Túc, huyện Krông Pa) kể khổ: "Tôi cho vay trên cơ sở 2 bên thỏa thuận, dù biết việc thu vốn và lãi rất khó khăn, có nhiều trường hợp tôi cũng không có giải pháp gì để thu nợ".
Về những trường hợp cho vay như vậy, ông Ksor Nhói - Trưởng Công an xã Chư Gu (huyện Krông Pa), nhận định: Đây là kiểu kinh doanh trá hình. Ví dụ, người dân vay gạo ăn, 1 bao trị giá 500.000 đồng, đến khi trả lãi lẫn gốc thành 1 triệu, nhưng chủ nợ lại bắt người dân ký nhận vay 1 triệu. Thường các hộ dân vay tiề.n, ứng phân bón... lâu dần thành lãi mẹ đẻ lãi con không trả nổi, dồn thành một cục nợ lớn. Nhiều gia đình phải bỏ rẫy, khó lại càng khó.
Đặc điểm của "tín dụng đen"
"Tín dụng đen" đã và đang tồn tại dưới nhiều hình thức công khai, phổ biến với một số đặc điểm cơ bản như: Lãi suất cao và thường được thỏa thuận bằng miệng (lãi suất huy động và cho vay thường cao hơn từ 3 - 5 lần, thậm chí còn cao hơn so với mặt bằng lãi suất của các kênh tín dụng chính thống).
Thời gian huy động và cho vay ngắn (thời gian huy động vốn thường tính theo tháng, tái diễn theo thảo thuận và được ngụy trang bằng trả lãi sòng phẳng ở những kỳ trả lãi đầu tiên; thời gian vay chỉ tính bằng ngày, bằng tuần, tối đa chỉ một vài tháng).
Hình thức vay nhanh gọn, tiện lợi (thời gian giải ngân nhanh và thường chỉ trong ngày khi đạt được thỏa thuận, bên cho vay có thể được bảo đảm bằng tài sản hoặc bằng "niềm tin" của bên đi vay).
Bên cạnh đó, lãi cho vay "tín dụng đen" được tính vào gốc và ghi ngay vào giấy nhận nợ ở thời điểm nhận tiề.n vay. Đến hạn trả, nếu bên vay không trả được nợ, các hình thức đòi nợ bằng "xã hội đen" được áp dụng. Ngược lại, người gửi tiề.n rất khó có thể lấy lại được tiề.n khi các con nợ là "xã hội đen" gặp khó khăn về thanh khoản.
T.A (theo Ngân hàng Nhà nước)
Theo Danviet
"Tín dụng đen" bóc lột ND: Chính quyền vào cuộc, dân có lối thoát Vì dính "tín dụng đen", nhiều gia đình phút chốc rơi vào túng quẫn, bán đất, mất nhà... Thực tế là thế, nhưng việc xử lý chủ cho vay hiện nay lại rất khó. Nông dân nghèo rơi vào "vũng lầy" của "tín dụng đen" vẫn đang chờ một lối thoát... Biết nhưng khó xử Tình trạng "tín dụng đen" diễn ra ở...