Tiếp tục nổ ra tranh cãi đối với nguồn nước sông Nile

Theo phóng viên TTXVN tại Cairo, ngày 15/10, Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah El-Sisi và Chủ tịch Hội đồng Chủ quyền Chuyển tiếp Sudan Abdel Fattah Al-Burhan đã cùng phản đối mạnh mẽ bất kỳ biện pháp đơn phương nào đối với sông Nile Xanh – nơi Ethiopia xây dựng Đập thủy điện Đại Phục Hưng (GERD) gây nhiều tranh cãi.

Đập thủy điện Đại Phục Hưng ở Guba, Ethiopia. Ảnh: AFP/TTXVN

Phủ Tổng thống Ai Cập cho biết trong cuộc gặp tại Cairo ngày 15/10, ông El-Sisi và ông Al-Burhan khẳng định những hành động đơn phương như vậy đối với sông Nile Xanh – một trong hai nhánh chính của sông Nile, là vi phạm luật pháp quốc tế. Hai nhà lãnh đạo đã nhất trí tăng cường các cơ chế phối hợp và tham vấn để bảo vệ quyền sử dụng nguồn nước sông Nile của Ai Cập và Sudan.

Với tổng vốn đầu tư 4,2 tỷ USD, GERD được xây dựng trên sông Nile Xanh. Đây sẽ là đập thủy điện lớn nhất châu Phi, với chiều dài 1,8 km, cao 145m và công suất phát điện tối đa hơn 5.000 MW. Hồ chứa của con đập khổng lồ này có thể tích lên tới 74 tỷ m3 nước. Thượng nguồn sông Nile có 2 nhánh là Nile Trắng và Nile Xanh. Sông Nile Trắng bắt nguồn từ hồ Victoria nằm giữa Uganda , Rwanda và Tanzania, trong khi sông Nile Xanh bắt nguồn từ hồ Tana trên cao nguyên của Ethiopia, sau đó chảy qua Sudan rồi hợp lưu với sông Nile Trắng thành sông Nile chảy vào lãnh thổ Ai Cập ở hạ nguồn trước khi đổ ra Địa Trung Hải.

GERD đã trở thành tâm điểm tranh chấp kéo dài hàng thập kỷ giữa Ethiopia, Sudan và Ai Cập. Ethiopia coi GERD là một dự án trọng điểm để phát triển kinh tế và đáp ứng nhu cầu năng lượng của mình, trong khi các quốc gia hạ lưu lo ngại con đập có thể làm giảm lượng nước sông Nile.

Ai Cập – quốc gia được sông Nile cung cấp 97% nguồn nước ngọt, đã cảnh báo việc Ethiopia tự ý tích trữ nước và vận hành GERD gây ra mối đe dọa đối với an ninh nguồn nước của đất nước Kim tự tháp. Với những lo lắng tương tự, Sudan cảnh báo việc xả nước mà không có phối hợp có thể gây nguy hiểm cho các con đập của nước này và gây khó khăn cho công tác quản lý lũ lụt. Cả Cairo và Khartoum đã nhiều lần kêu gọi một thỏa thuận ràng buộc về mặt pháp lý liên quan đến việc tích nước hồ chứa vận hành con đập. Tuy nhiên, Addis Ababa đã phản đối yêu cầu của 2 quốc gia láng giềng trong suốt nhiều năm đàm phán. Ethiopia vẫn tiếp tục các hành động đơn phương liên quan đến GERD. Hồi đầu tháng 9/2025, Ethiopia đã chính thức khánh thành GERD.

Liên quan đến tình hình Sudan, 2 nhà lãnh đạo đã thảo luận về các nỗ lực khu vực và quốc tế nhằm chấm dứt xung đột và khôi phục sự ổn định ở quốc gia Đông Bắc Phi này. Tổng thống El-Sisi tái khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ của Ai Cập đối với sự thống nhất, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Sudan. Ông El-Sisi bác bỏ mọi nỗ lực đe dọa an ninh, làm suy yếu đoàn kết dân tộc hoặc thành lập các chính phủ song song với chính phủ hợp pháp của Sudan.

Hai nhà lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của Cơ chế 4 bên như một khuôn khổ để giải quyết xung đột và đạt được sự ổn định. Hai nhà lãnh đạo bày tỏ hy vọng cuộc họp sắp tới của nhóm Cơ chế 4 bên tại Washington (Mỹ) vào cuối tháng này sẽ mang lại những tiến bộ tích cực hướng tới việc chấm dứt xung đột tại Sudan.

Cơ chế 4 bên, bao gồm Ai Cập, Mỹ, Saudi Arabia (Arập Xêút) và Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE), đặt mục tiêu xây dựng một cách tiếp cận toàn diện để chấm dứt cuộc xung đột Sudan, bắt đầu nổ ra vào giữa tháng 4/2023 giữa Quân đội Sudan và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh bán quân sự (RSF).