“Tiếng khóc” của người tị nạn và cuộc ngã giá Thổ Nhĩ Kỳ – châu Âu
Trung tâm châu Âu đang chống chọi với dịch Covid -19, còn ở biên giới phía Đông, Hy Lạp và Bulgaria đang đối phó với hàng ngàn người tị nạn, sau khi cánh cửa biên giới Thổ Nhĩ Kỳ (TNK) mở toang – cuộc mặc cả mới bắt đầu.
Cuộc trốn chạy bế tắc
Thế giới hẳn chưa quên bức ảnh g.ây s.ốc năm 2015 của nhà báo Sakir Khader chụp t.hi t.hể cậu bé tị nạn Aylan Kurdi người Syria dạt vào bờ biển Bodrum, TNK. Từ đó đến nay, cuộc chạy trốn chiến tranh của người dân Syria vẫn tiếp diễn khi tiếng s.úng vẫn chưa ngưng trên quê hương của họ. Giờ đây, có khoảng 130 ngàn người tị nạn Syria đang đổ về biên giới TNK – Hy Lạp và Bulgaria để tìm đường sang châu Âu sau khi Tổng thống TNK Erdogan tuyên bố mở cửa biên giới vì không đủ khả năng cưu mang thêm người tị nạn nữa. Nhưng cánh cửa vào châu Âu của người Syria đang bị đóng lại khi Tổng thống Hy Lạp Mitsotakis tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ người nhập cư bất hợp pháp nào vào lãnh thổ và triển khai tối đa cảnh sát để ngăn chặn người tị nạn, cả biên giới trên bộ giáp với TNK và trên biển Aegean, Địa Trung Hải.
Ở nước láng giềng Bulgaria, 1000 binh sĩ cũng được điều đến biên giới để ngăn không cho người tị nạn vượt qua. TNK cũng triển khai 1.000 cảnh sát đặc nhiệm đến biên giới để ngăn không cho Hy Lạp đẩy người tị nạn quay lại lãnh thổ. Có thể tưởng tượng rằng hàng ngàn người tị nạn sẽ không có lối thoát trước họng s.úng của cảnh sát ba nước TNK, Hy Lạp và Bulgaria. Truyền thông TNK đưa tin đã có người tị nạn t.hiệt m.ạng khi xô xát với cảnh sát Hy Lạp ở biên giới – lại thêm những đồng hương của cậu bé Aylan phải chung số phận trên đường trốn chạy mong đến miền đất bình yên.
Cảnh sát Hy Lạp và Bulgaria tìm mọi cách ngăn chặn người tị nạn từ Syria.
Gánh nặng của Thổ Nhĩ Kỳ
Rất dễ nhìn thấy ở nhiều nơi trên lãnh thổ TNK, đặc biệt các tỉnh biên giới giáp Syria như Hatay, Gaziantep, Adana …hàng dãy lều trại tạm bợ của người tị nạn Syria mọc san sát bên đường quốc lộ, bên những tòa cao ốc, hay trên những cánh đồng cam và oliu và không khó bắt gặp cảnh người tị nạn ăn xin trên nhiều đường phố TNK. Chắc chắn người dân TNK không muốn nhìn thấy tình cảnh của này của người láng giềng và người Syria cũng không bao giờ muốn phải lâm vào bước đường cùng “ở đậu” bởi họ cũng đã từng có một quê hương, đất nước thanh bình trước khi nổ ra nội chiến 2011.
Theo thống kê của TNK và Cao ủy LHQ về người tị nạn (UNHCR), hiện nay TNK đang cưu mang 3,7 triệu người tị nạn – nhiều hơn bất cứ nước nào trên thế giới, chủ yếu là người Syria và hơn 1 triệu người nữa đang tập trung tại biên giới gần khu vực xung đột tỉnh Idlib sẵn sàng tràn qua, nguy cơ TNK sắp phải đối mặt với gánh nặng gần 5 triệu người tị nạn (bằng dân số của Thủ đô Ankara). Chỉ cần 10 Lira (t.iền TNK) cho một người/ngày, thì mỗi ngày chính quyền TNK phải chi 50 triệu Lira (800.000 USD) cho người tị nạn.
Cuối năm ngoái, Thứ trưởng Ngoại giao TNK về EU cho biết 09 năm qua chính quyền TNK phải chi 40 tỉ USD cho người tị nạn. Là một nước phát triển, có nền kinh tế đứng thứ 17 thế giới nhưng không phải người dân nào của TNK cũng có cuộc sống khá giả, nhiều người nông thôn đời sống vẫn khó khăn. Do vậy, thật “bất công” cho người dân TNK khi chính phủ phải tiếp tục chi một khoản t.iền quá lớn cho người tị nạn.
Những tỉnh giáp biên giới Syria – Thổ Nhĩ Kỳ đang phải “gánh” một lượng lớn người tị nạn Syria.
Cam kết chưa trọn vẹn của người châu Âu và quyết định của TNK
Những tưởng thỏa thuận về người nhập cư giữa TNK và EU được ký kết tháng 3/2016 sẽ được thực hiện trôi chảy, nhưng từ đó đến nay các điều khoản của thỏa thuận vẫn chưa được thực hiện. Theo thỏa thuận này, phía TNK có trách nhiệm hạn chế người di cư bất hợp pháp vào EU, đổi lại EU phải cung cấp 6 tỉ Euro cho TNK hỗ trợ người tị nạn, đồng thời xem xét miễn thị thực cho người TNK. Theo giới chức TNK, EU mới chỉ chi theo kiểu nhỏ giọt khoảng 3,5 tỉ Euro và gần như “quên lãng” việc đàm phán miễn thị thực cho người Thổ.
Video đang HOT
Trong những năm qua, ông Erdogan đã nhiều lần kêu gọi, thậm chí đã đe dọa EU thực hiện cam kết nếu không sẽ mở cửa biên giới. Đáng tiếc, EU đã bỏ “ngoài tai” cảnh báo của TNK, mặc dù nguy cơ hiện hữu. Ngoài gánh nặng t.iền bạc, xã hội TNK đang phải chịu nhiều hệ lụy do người tị nạn gây ra như thất nghiệp, cờ bạc, m.a t.úy, buôn lậu, buôn người, mại dâm …những tệ nạn của xã hội đều có cả.
Sức chịu đựng là cần thiết, nhưng khoảng thời gian 9 năm dường như đã quá đủ đối với người Thổ. Ngày 05/3, EU đã phải mở hầu bao chi bổ sung 500 triệu Euro cho người tị nạn Syria ở TNK, nhưng đến lúc này từng đó có lẽ là không đủ.
Cuộc mặc cả khó khăn
Theo tuyên bố của Văn phòng Tổng thống TNK, ngày 09/3, ông Erdogan sẽ sang Bỉ để thương thuyết với EU, mang theo ba vấn đề đàm phán: dỡ bỏ hạn chế thị thực cho công dân TNK; khủng hoảng người tị nạn và nâng cấp Hiệp định Liên minh Thuế quan TNK – EU (ký năm 1995). Liệu EU có chấp nhận ba điều kiện này hay không?.
Về phía EU: người châu Âu vẫn chưa quên được nỗi ám ảnh giai đoạn 2015 -2016 khi hàng ngàn người từ Trung Đông tràn vào. Cơ quan Di trú Quốc tế tính toán, chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2016 đã có 227 ngàn người tị nạn vào châu Âu- thực sự là một cuộc khủng hoảng, một thách thức quá lớn về mọi mặt đối với châu Âu.
Xã hội châu Âu với những giá trị truyền thống về tôn giáo và văn hóa đã được thế giới thừa nhận, một chuẩn mực kinh tế được thế giới noi theo bị phá vỡ bởi làn sóng người nhập cư được coi là “hạ đẳng” với nhiều số không – không t.iền, không việc, không nhà, không kiến thức… Người châu Âu không chỉ trích, đã đón nhận, nhưng người tị nạn không phải là khách một ngày, một tháng rồi ra đi, mà là định cư mãi mãi. Cái nhìn thiện cảm ban đầu chỉ thoáng qua và rồi nhiều hệ lụy đã xảy ra phá vỡ những giá trị bao đời của châu Âu.
Người dân Đức đã sốc và không thể quên “đêm giao thừa n.hục n.hã” khi vào ngày cuối cùng của năm 2015, khoảng 1.500 người, chủ yếu là dân tị nạn và nhập cư tụ tập ở nhà ga trung tâm Cologne lợi dụng đám đông tấn công t.ình d.ục và cướp bóc. Người Đức đã chỉ trích chính sách nhập cư của Thủ tướng Merkel, không còn thiện cảm nữa mà là sự căm ghét…
Liệu châu Âu có thể chịu đựng được làn sóng người tị nạn mới đang dồn về biên giới, chắc chắn giới chức châu Âu sẽ phải đau đầu để ngả giá với ông Erdogan trong những ngày tới.
Về phía TNK: ba điều kiện mà ông Erdogan sẽ đưa ra đối với EU là thách thức không dễ vượt qua. Liệu châu Âu có dỡ bỏ thị thực cho hơn 80 triệu người Thổ Hồi giáo hay không? Câu trả lời là rất khó. Theo một ý nghĩa nào đó, nếu trường hợp này xảy ra, đường biên giới TNK – châu Âu sẽ không còn nhiều ý nghĩa, TNK sẽ tiến hơn một bước vào EU và rồi xã hội thuần túy Cơ Đốc giáo sẽ ra sao khi đâu đâu cũng là người Hồi giáo.
Liệu châu Âu có tiếp tục muốn TNK ngăn chặn người tị nạn nữa hay không? Chắc chắn 100% họ muốn! chỉ có điều phải trả bao nhiêu t.iền – giờ đây không phải là 6 tỉ Euro như cam kết 2016 và không phải chỉ 500 triệu Euro như vừa tuyên bố mà có lẽ sẽ phải nhiều hơn thế.
Liệu châu Âu có đàm phán nâng cấp Hiệp định Liên minh Thuế quan hay không? Chắc chắn sẽ là một thách thức! Nếu châu Âu nâng cấp hiệp định này, nhiều loại hàng hóa TNK sẽ vào EU với thuế suất thấp – một cuộc cạnh tranh lâu dài sẽ diễn ra, “nồi cơm” của người châu Âu sẽ không còn đầy như trước nữa.
Tuy nhiên, dù cuộc thương thuyết có thành công, châu Âu phải trả giá cỡ nào, và TNK sẽ lại đóng cửa biên giới, nhưng vẫn là giải pháp tình thế. Cội nguồn gây ra tình trạng này là chiến tranh, và khi tiếng s.úng trên đất Syria chưa ngưng, thì người dân vẫn phải chạy trốn để bảo toàn mạng sống. Vì vậy, phải chấm dứt chiến tranh, mang lại hòa bình cho Syria để người dân không còn phải tha phương, lưu tán và để thế giới không phải một lần nữa phải chứng chiến hình ảnh tương tự như của bé Aylan.
Khánh Linh
Theo infonet.vietnamnet.vn
'Bóng ma' cuộc khủng hoảng di cư mới ám ảnh châu Âu
Đối mặt với nguy cơ xảy ra một làn sóng gần 1 triệu người tháo chạy khỏi cuộc chiến ở miền Bắc Syria, Thổ Nhĩ Kỳ đã mở toang cửa khẩu biên giới của mình với Hy Lạp cho hàng nghìn người tị nạn và người di cư khác tìm cách đến châu Âu.
Điều này hiện hữu một cuộc khủng hoảng di cư mới tại khu vực biên giới châu Âu như những gì xảy ra hồi năm 2015.
Hình ảnh chiếc thuyền chở người di cư từ Zawiyah, Libya vào châu Âu. (Nguồn: AP)
Đối phó với tình hình trên, Hy Lạp đã đóng cửa biên giới, tăng cường lực lượng quân đội và cảnh sát tại biên giới, và nỗ lực ngăn chặn các tàu chở người di cư muốn tìm đường tắt song đầy nguy hiểm từ bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ đến các đảo phía Đông của Hy Lạp.
Các tổ chức nhân quyền đã kêu gọi hành động khẩn cấp đề ngăn chặn tình hình diễn biến xấu hơn, cảnh báo một cuộc khủng hoảng nhân đạo đang hiện hữu.
Những người di cư tại biên giới Hy Lạp là ai?
Thổ Nhĩ Kỳ hiện là nơi trú chân của 4 triệu người tị nạn, khoảng 3,6 triệu người trong số đó đến từ Syria. Trước kia, sự di chuyển của họ bên trong Thổ Nhĩ Kỳ chịu những quy định nghiêm ngặt và tuân theo thỏa thuận với Liên minh châu Âu (EU) hồi năm 2016, Thổ Nhĩ Kỳ đã thắt chặt các biện pháp kiểm soát biên giới.
Kể từ khi Ankara hồi tuần trước tuyên bố rằng nước này sẽ không cản trở những ai tìm cách đến châu Âu, hàng nghìn người Afghanistan, Iran, Syria, Pakistan và từ châu Phi, châu Á đã vội vàng tìm cách thử vận may của mình. Mặc dù động thái trên bề ngoài dường như xuất phát từ cuộc xung đột ở miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ, song giới chức Hy Lạp cho biết hầu như không có người Syria nào nằm trong số những người di cư thời gian gần đây. Phần lớn những người bị bắt giữ hôm 2/3 là từ Afghanistan, Pakistan và Morocco. Số liệu từ tháng 1/2020, thời điểm trước khi cuộc chiến ở Syria trở nên căng thẳng, cho thấy 35% số người đến Hy Lạp từ Thổ Nhĩ Kỳ là người Afghanistan. Người Syria chỉ chiếm 14%.
Bao nhiêu người đã vượt biên vào Hy Lạp?
Cho đến chiều 3/3, giới chức Hy Lạp đã bắt giữ và cáo buộc 218 người với tội danh nhập cảnh bất hợp pháp sau khi vượt qua biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Kể từ ngày 28/2, khoảng 26.500 người nỗ lực vượt biên đã bị ngăn chặn, mặc dù các biện pháp kiểm soát trên biển và trên đất liền dường như đã được nới lỏng.
Khoảng 520 người đã đặt chân lên các đảo của Hy Lạp trong vòng 24 giờ tính đến sáng 3/3, giảm từ gần 1.000 người một ngày trước đó. Theo Tổ chức Di cư Quốc tế của Liên hợp quốc, tính đến chiều 28/2, 13.000 người đã đến được khu vực biên giới dài 212 km của Hy Lạp. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng hơn 100.000 người tị nạn đã rời khỏi nước này song không có bằng chứng nào cho thông tin này. Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ, hai đồng minh có mối quan hệ "cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt" trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), là đối địch khu vực lâu nay và mối quan hệ hai bên căng thẳng suýt dẫn đến 3 cuộc chiến tranh trong vòng 50 năm qua.
Khoảng 520 người di cư đã đặt chân lên các đảo của Hy Lạp trong vòng 24 giờ tính đến sáng 3/3. (Nguồn: AFP)
Vì sao Thổ Nhĩ Kỳ mở cửa biên giới?
Thổ Nhĩ Kỳ lâu nay phàn nàn về việc thiếu sự hỗ trợ về chia sẻ gánh nặng của việc chăm lo cho một lượng người tị nạn lớn nhất thế giới. Mặc dù EU đã cam kết khoản hỗ trợ trị giá 6 tỷ Euro để chi trả dịch vụ cho người tị nạn Syria, song Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan muốn tái thương lượng thỏa thuận này với EU.
Ông nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ cho đến nay đã chi 40 tỷ USD để duy trì cuộc sống cho người tị nạn. Ankara cũng tìm kiếm sự ủng hộ đối với chính sách của mình ở Syria, nơi Thổ Nhĩ Kỳ phản đối Tổng thống Syria Bashar Assad và các tay s.úng người Kurd có quan hệ với đảng Lao động người Kurd (PKK), vốn tham gia lực lượng nổi loạn ở Thổ Nhĩ Kỳ trong vòng 35 năm qua. Tổng thống Erdogan muốn sử dụng một số vùng lãnh thổ giành lại được từ lực lượng người Kurd hồi tháng 10 để tái định cư người tị nạn từ Thổ Nhĩ Kỳ song kế hoạch này đã không nhận được sự ủng hộ mặn mà của cộng đồng quốc tế.
Sẽ lặp lại những gì của năm 2015?
Hồi năm 2015, một triệu người tị nạn đã đến châu Âu, chủ yếu vượt biên từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Hy Lạp, và một số lượng nhỏ vượt biên từ các nước như Libya đến Italy. Mặc dù Tổng thống Erdogan hôm 2/3 nói rằng hàng triệu người sẽ sớm mong chờ để vượt biên giới Hy Lạp, song các nước biên giới EU như Hy Lạp và Bulgaria đã nhanh chóng huy động lực lượng cảnh sát, bảo vệ biên giới và quân đội để ứng phó với tình huống có thể xảy ra nói trên đồng thời dường như được chuẩn bị tốt hơn để ngăn chặn nguy cơ xảy ra tình trạng vượt biên giới đất liền quy mô lớn như đã xảy ra hồi năm 2015.
Tuy nhiên, công tác ngăn chặn tình trạng vượt biên trên biển sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Khi lực lượng hải cảnh Thổ Nhĩ Kỳ "khoanh tay đứng nhìn" việc các tàu chở người di cư đến các đảo của Hy Lạp thì một khi những con tàu mong manh nêm chặt cứng người này đi vào vùng lãnh hải Hy Lạp thì chúng không thể quay trở lại. Số lượng người di cư đến Hy Lạp vào cuối năm 2019 đạt mức cao nhất kể từ năm 2016, thậm chí trước khi Thổ Nhĩ Kỳ bãi bỏ các biện pháp kiểm soát biên giới. EU lo ngại nguy cơ lặp lại một cuộc khủng hoảng di cư vốn gây chia rẽ giữa các thành viên trong khối.
Hy Lạp phải chịu đựng ra sao?
Thậm chí trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng hiện nay, Hy Lạp đã phải vật lộn để đối phó với hàng chục nghìn người di cư đến từ Thổ Nhĩ Kỳ. Phần lớn những người di cư muốn tiếp tục hành trình đến các nước châu Âu giàu có hơn như Đức, song họ bị mắc kẹt ở Hy Lạp sau khi các nước khác đóng cửa biên giới của mình.
Các trại tị nạn dành cho người di cư trên các đảo ở Hy Lạp thường vượt quá sức chứa. Ví dụ, chỉ riêng đảo Lesbos của Hy Lạp đã có hơn 20.000 người di cư sinh sống và các điều kiện sinh hoạt ở những trại tị nạn này thường tồi tệ. Theo thỏa thuận EU-Thổ Nhĩ Kỳ, những người di cư mới đến phải sống tại các trại tị nạn trên đảo cho đến khi hồ sơ xin tị nạn của họ được xử lý, song thường xảy ra tình trạng tồn đọng lớn trong quá trình xin tị nạn tốn kém thời gian này. Người dân địa phương sống trên đảo hiện đã mất kiên nhẫn sau 5 năm chịu đựng gánh nặng làn sóng người di cư của châu Âu, và những nỗ lực của chính phủ Hy Lạp hồi tuần trước để xây dựng các trại tị nạn mới trên đảo Lesbos và Chios đã dẫn đến các cuộc bạo loạn trên các đảo này.
Thu Hiền
Theo baoquocte.vn/AP
Nga đe dọa đẩy hàng trăm nghìn người tị nạn Syria tới châu Âu Cuộc tấn công của quân đội Syria vào tỉnh Idlib - pháo đài cuối cùng của phiến quân vào tháng 12, kèm theo các cuộc không kích yểm trợ của Lực lượng Hàng không vũ trụ Nga có thể dẫn tới một làn sóng di cư mới, theo Uawire. Một loạt các vụ đ.ánh bom bắt đầu vào ngày 12/12/2019 đã buộc hơn...