Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ: nên để học sinh đeo khẩu trang trong trường học

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ, Viện nghiên cứu ung thư quốc gia City of Hope (California, Mỹ), cố vấn khoa học tổ chức Ruy băng tím, cho rằng học sinh đeo khẩu trang là việc nên làm.

Học sinh Đà Nẵng đeo khẩu trang và đo thân nhiệt khi đến lớp – An Quân

Sở GD-ĐT TP.HCM vừa lấy ý kiến phụ huynh về việc có đồng ý hay không đồng ý cho học sinh đeo khẩu trang trong trường học đã gây ra nhiều ý kiến trái chiều.

Trả lời phóng viên Báo Thanh Niên về việc học sinh đeo khẩu trang trong trường học, tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ, Viện nghiên cứu ung thư quốc gia City of Hope (California, Mỹ), cố vấn khoa học tổ chức Ruy băng tím, cho rằng học sinh đeo khẩu trang là việc nên làm.

Trong thời gian vừa qua, từ khi dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát, tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ là một trong những người có nhiều bài viết chuyên môn để giúp mọi người hiểu đúng hơn về dịch bệnh.

Khẩu trang có ngăn được virus?

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ cho biết theo quan điểm của anh, nên xác định rằng việc học sinh đeo khẩu trang trong trường học là điều nên làm. Lý do là chúng ta không đảm bảo được trong trường học có người lây nhiễm hay không?

Theo tiến sĩ Vũ, anh thấy nhiều bài viết với nội dung “Bạn không cần khẩu trang để phòng ngừa lây nhiễm virus corona”. Trước đó, thỉnh thoảng anh cũng đã từng thấy vài người đưa các dẫn chứng về “lời khuyên” của WHO, CDC về việc không khuyến cáo mọi người sử dụng khẩu trang…

Tuy nhiên, để đánh giá được các “lời khuyên” trên đúng hay sai thì nên hiểu gốc của vấn đề đó là dịch bệnh đường hô hấp do virus thường lây lan như thế nào. Trước hết, virus corona sống chủ yếu trong các tế bào ở đường hô hấp. Chúng xâm nhiễm vào tế bào, sinh sản, nhân lên trong các tế bào đó và thoát ra ngoài. Do vậy, sự hiện diện của virus trong các dịch của đường hô hấp là chuyện tất yếu (vì vậy hiện nay để xét nghiệm tìm người nhiễm, người ta lấy mẫu kiểm tra ở các dịch vòm họng, mũi hoặc dịch rửa phổi).

Học sinh Bình Phước đeo khẩu trang đến lớp học – Hoàng Giáp

Khi người bệnh ho và hắt xì thì sức nén của hơi thoát ra sẽ biến những dịch trong đường hô hấp thành những hạt dịch nhỏ chứa các virus trong đó. Khoa học đã chứng minh khi hắt xì các hạt dịch đó có thể văng ra với vận tốc 50 m/s, xa đến hơn 6 m; ho thì các hạt dịch sẽ di chuyển với vận tốc 10 m/s, khuếch tán xa hơn 2 m và từ việc thở bình thường thì các hạt dịch chỉ di chuyển vận tốc 1 m/s và chỉ khuếch tán trong vòng 1 m.

Điểm tiếp theo cần làm rõ đó là các hạt dịch này có kích thước bao nhiêu và có xuyên qua được khẩu trang y tế 3 lớp mà chúng ta thường dùng hay không? Theo một nghiên cứu năm 2013 thì các hạt dịch này có kích thước từ khoảng 75 – 360 micro mét (1 micro mét = 1000 nano mét) và các khẩu trang y tế 3 lớp thông thường có khả năng lọc hiệu quả các hạt có kích thước trên 5 micro mét trở lên. Do vậy, các hạt dịch đó có thể dễ dàng bị giữ lại ở phía ngoài khẩu trang.

“Đến đây, dựa trên các thông tin khoa học các bạn có thể hiểu tại sao khẩu trang y tế ‘có ích’ trong việc bảo vệ bạn khỏi bị nhiễm bệnh trong mùa dịch virus đường hô hấp. Ngoài ra, một loạt các bài báo khoa học khác cũng đã chứng minh khẩu trang y tế có khả năng bảo vệ nhân viên y tế trong các dịch bệnh đường hô hấp và hiệu quả của nó cũng ngang ngửa với khẩu trang N95. Đó là lý do tại sao các bạn thấy các nhân viên y tế hoạt động trong thời gian qua trong mùa dịch đều ít nhất phải có đeo khẩu trang”, tiến sĩ Vũ chia sẻ.

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ – NVCC

Cũng theo tiến sĩ Vũ, nhiều người sẽ thắc mắc vậy rõ ràng khẩu trang có hiệu quả vậy với nhân viên y tế, tại sao thông tin lại nói không hiệu quả với người thường? Các lý luận mà anh thấy người ta đưa ra để giải thích cho điều này chung quy là “do người thường không biết đeo khẩu trang sao cho đúng” như: lấy tay sờ vào mặt trước khẩu trang, đeo không sát mặt… Nên học cách đeo khẩu trang cho đúng để tự bảo vệ mình chứ không phải khẩu trang không có tác dụng bảo vệ. Nếu nó không có tác dụng thì các nhân viên y tế đã không sử dụng.

Tuy nhiên, theo tiến sĩ Vũ, trong trường hợp thiếu thốn khẩu trang, thứ tự ưu tiên sử dụng nên lần lượt là: người đang nhiễm bệnh, nhân viên y tế, người nhà chăm sóc người bệnh, những người khỏe mạnh đến chỗ đông người trong vùng có nhiều người nhiễm bệnh nhưng chưa xác định được trong cộng đồng… Người trẻ nên nhường cho người già, người có sẵn bệnh mãn tính khác vì họ có nguy cơ tử vong cao hơn.

Có nên lấy ý kiến của phụ huynh?

Từ khi Sở GD-ĐT TP.HCM tổ chức lấy ý kiến phụ huynh về việc có đồng ý hay không đồng ý về việc học sinh đeo khẩu trang trong trường học, đã có rất nhiều ý kiến trái chiều. Nhiều người cho rằng một vấn đề chuyên môn như thế này thì cần có những người có chuyên môn nhận định để cơ quan quản lý ra quyết định chứ không nên hỏi phụ huynh là những người không có chuyên môn.

Theo tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Nghiên cứu Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, cho rằng đầu tiên việc có nên đeo khẩu trang hay không là vấn đề có tính chuyên môn, và do vậy phải do các nhà chuyên môn ra quyết định chứ không thể dùng cơ chế “đa số thắng thiểu số”. Thứ hai, vai trò của chính quyền là ra quyết định một cách có căn cứ, dựa trên bằng chứng nhằm tối đa hóa phúc lợi chung của xã hội. Như vậy, thay bằng việc mỗi khi gặp quyết định khó xử lại đi hỏi phụ huynh, thì Sở cần tham khảo cơ sở khoa học từ các nhà chuyên môn, sau đó căn cứ vào nguồn lực của chính quyền và xã hội để ra quyết định.

Học sinh Hà Tĩnh đeo khẩu trang khi đến lớp – Phạm Đức

“Thứ ba, ngay cả khi đã ra quyết định – bất kể là đeo hay không đeo khẩu trang – thì quyết định này của Sở GD-ĐT cũng chỉ có tính khuyến nghị chứ rất khó cưỡng chế thi hành. Điều gì xảy ra nếu do tình trạng khan hiếm, học sinh không thể mua được khẩu trang? Hay nhiều em nhà nghèo không có tiền mua khẩu trang? Hay mua được nhưng quên ở nhà? Hay có mang theo nhưng không đeo?”, tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh cho biết.

Tuy nhiên, theo thông tin của chúng tôi, việc lấy ý kiến này của Sở GD-ĐT TP.HCM cũng có lý do là thực hiện theo chỉ đạo trước đó của UBND TP.HCM về việc chuẩn bị khẩu trang, nước rửa tay… khi học sinh đến trường. Việc khảo sát này để nắm nhu cầu về khẩu trang của các trường sau đó cung cấp cho học sinh từ nhiều nguồn khác nhau.

Cảnh chen lấn mua khẩu trang y tế tại Q.10, TP.HCM vào ngày 16.1

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ cho rằng việc lấy ý kiến phụ huynh về chuyện học sinh đeo khẩu trang trong trường học có thể chấp nhận được. Vì vấn đề này không phải chuyên môn quá sâu mà người thường không hiểu được.

Theo thanhnien