“Thủy điện mini” giữa đại ngàn hoang vu

Nằm chót vót trên đỉnh núi cao, thôn Mô Níc (xã Sơn Kỳ, huyện Sơn Hà) sở hữu nhiều “cái không” như không đường, không mạng lưới điện, không trường học,… Bằng cách vận dụng dòng nước suối, người dân nơi đây “sản xuất” điện từ máy phát điện mini.

Một công trình thủy điện mi ni

Vượt hàng chục ki lô mét dốc núi đến thôn Mô Níc, cảnh tượng điện đèn sáng rực khắp làng giữa ban ngày khiến chúng tôi vô cùng ngạc nhiên. Càng ngạc nhiên hơn khi hàng chục ngôi nhà sàn phát ra tiếng tivi, karaoke rộn ràng.

Già làng Đinh Cà Rây nói tự hào: “Điện ở đây sáng miết thôi, ban ngày và buổi tối cũng vậy. Tụi nhỏ tha hồ xem tivi, hát hò suốt cả ngày mà không tốn tiền điện”. Nói rồi già Rây cười khoái chí và chỉ tay về hướng con suối đang chảy róc rách.

Qua tìm hiểu, thôn Mô Níc mạng lưới điện chưa được kéo đến, vì khoảng cách để đấu nối hệ thống dây và trụ điện dài hơn 10km đường dốc núi. Trong thời gian chờ nhà nước đầu tư, người dân tự mua sắm máy phát điện từ 1kw đến 5kw, nhờ dòng nước suối nằm bên cạnh, người H’re đã tự sản xuất điện dùng trong sinh hoạt.

Nhờ những thủy điện mini như thế này, ở Mô níc điện sáng cả ngày lẫn đêm

Từ vài năm trước, khi mặt trời vừa ló lên mặt núi, người dân thôn Mô Níc đã dậy đi ra đồng và lên rẫy. Lúc mặt trời khuất núi, nơi đây chìm trong bóng tối, cảnh tượng âm u, hoang vắng, cách ly hẳn với cuộc sống văn minh.

“Không có điện, người dân sống rất lạc hậu. May nhờ có thằng cháu Đinh Văn Hội, nó xuống dưới xuôi tìm hiểu, hỏi mua máy phát điện về làng, rồi nó sản xuất điện và dùng điện thắp sáng cả ngày. Thấy hay quá, nhà nào có tiền cũng mua máy phát điện theo nó về làm. Giờ thì cả thôn có điện rồi, cuộc sống vui lắm”, ông Đinh Văn Chinh – Trưởng thôn Mô Níc bày tỏ.

Theo thống kê, thôn Mô Níc có khoảng 30 máy phát điện, chiếm khoảng 60% số hộ gia đình có điện thắp sáng. Hộ gia đình không có điều kiện kinh tế tự mua sắm, vài hộ cùng góp tiền để mua máy phát điện và thắp sáng chung.

Với kinh nghiệm vận dụng dòng suối, người dân chọn vị trí đặt tua bin máy phát điện ngay dòng nước chảy siết, đảm bảo bộ phận tua bin quay thường xuyên để phát ra điện. Trung bình mỗi máy phát điện có công suất nhỏ nhất, đủ đáp ứng sử dụng 1 chiếc tivi và khoảng 4 bóng điện chiếu sáng. Máy phát điện có công suất lớn hơn, nguồn điện sử dụng cao hơn.

Tuy nhiên, nguồn điện sử dụng sinh hoạt không ổn định như nơi có mạng lưới điện. Anh Đinh Văn Hội – hộ dân đầu tiên đưa máy phát điện về thôn Mô Níc – cho biết: “Nếu dòng nước chảy ổn định thì có điện cả ngày, không lo gì cả. Nhưng đến thời điểm hạn hán, dòng suối khô nước và mùa nước lũ thì không thể sử dụng được. Khi đó quay qua dùng đèn dầu như trước thôi”.

Giải quyết nhu cầu trước mắt, người dân Mô Níc đã sáng tạo những “thủy điện mini”. Về lâu dài, hàng trăm người dân H’re cần lắm nguồn điện ổn định do Nhà nước đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi tuyên truyền chính sách của Đảng và Nhà nước, tránh mê tín dị đoan, kế hoạch hóa gia đình, học hỏi phát triển kinh tế và phòng ngừa kẻ xấu lợi dụng.

Vẫn cần lắm dòng lưới điện quốc gia

Trao đổi với PV Dân trí, ông Phùng Tô Long – Chánh Văn phòng UBND huyện Sơn Hà – cho biết: “Địa phương cũng đang trăn trở, tìm kiếm nguồn đầu tư kéo điện về thôn Mô Níc. Thế nhưng chi phí kéo dây và trụ điện dài hơn 10km đường dốc núi quả thật không hề nhỏ. Khi nào bố trí nguồn vốn, địa phương sẽ thực hiện ngay”.

Hiện nay, Quảng Ngãi đang bắt đầu mùa nắng nóng, có nguy cơ khô hạn dòng sông, dòng suối khi thủy điện Đăkring phát điện (dự kiến trước ngày 10/4). Hết mùa nắng hạn là mùa mưa bão, thời tiết không thuận lợi làm ảnh hưởng lớn đến nhu cầu sử dụng điện của người dân Mô Níc từ máy phát điện. Chỉ khi có nguồn điện ổn định, đồng bào H’re giữa đồi núi hoang vu mới có cơ hội thoát nghèo nhanh và bền vững.

Hồng Long

Theo Dantri