Thủy điện Ia Krêl vỡ đập do thấm nước, lỗi kỹ thuật

Thủy điện Ia Krêl 2 có hiện tượng thấm nước, quá trình thi công đắp đập không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, công trình chưa có hồ sơ pháp lý và hồ sơ quản lý chất lượng… Bộ trưởng Xây dựng thông tin về đập thủy điện vừa vỡ ở Gia Lai.

Giờ nghỉ giải lao trong phiên chất vấn sáng 13/6, Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng bận rộn, từ chối trả lời báo chí về sự cố vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2 ở Gia Lai ngày hôm qua. Bộ trưởng Xây dựng Trịnh Đình Dũng đứng gần đó chủ động cho biêt “sẽ yêu cầu các phòng ban chức năng cung cấp thông tin ngay”.

Bộ trưởng Xây dựng cho biết, ngay sau khi xảy ra sự cố (ngày hôm qua), Bộ đã cử cán bộ của Cục Giám định chất lượng nhà nước về công trình xây dựng vào Gia Lai, tới hiện trường để nắm tình hình và bước đầu xác định nguyên nhân…

Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng đang trao đổi với đại biểu bên hành lang hội trường sáng nay, 13/6 (ảnh: Việt Hưng).

Cán bộ Cục Giám định đã có báo cáo gì về Bộ về nguyên nhân của việc vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2?

Nguyên nhân ban đầu, có thể do điểm tiếp giáp trên thân đập. Đây là một đập đất nên nơi tiếp giáp giữa đập với cống dẫn dòng – một bên là bê tông cứng, một bên là đất mềm, rất dễ xảy ra thấm. Khi có việc thấm nước tại đó mà không được kiểm soát tốt thì đất bên trong đập sẽ bị nước xói, moi ra ngoài, tạo ra lỗ hổng kiểu hàm ếch và nó sẽ sụt xuống.

Thưa Bộ trưởng, thông tin đến thời điểm này, như phán đoán của lãnh đạo địa phương thì có vấn đề về sai sót kỹ thuật ở công trình này?

Chưa đủ căn cứ để xác định việc này nhưng nguyên nhân ban đầu là do thấm nước mà sự cố thấm nước thì có thể từ rất nhiều hướng. Ngay tại vị trí tiếp giáp cống dẫn dòng, lẽ ra, trong quá trình thi công phải có được chất sét rất tốt để trám phần rìa này. Nhưng khi thi công không tốt, không có sét hoặc lượng sét ít, không đủ kín sẽ gây ra úng xuất cục bộ. Khi đó, nước thấm vào thân đập sẽ tạo thành khe hở và đất trong thân đập tiếp tục bị moi ra, sụt xuống. Đập đất, tương tự như đê, không như đập bê tông xi măng nên khi thấm cũng phải có hướng xử lý đặc biệt.

Được biết, trữ lượng nước của hồ chứa này theo thiết kế là 8-10 triệu m3 nước trong khi mới tích được 4-5 triệu (tức khoảng 50-60%) đã xảy ra sự cố. Rõ ràng cần đặt câu hỏi về chất lượng công trình trong tình huống này, thưa Bộ trưởng?

Phải xét cụ thể về đập thủy điện này. Đây là một đập đất đồng chất. Dung tích hữu ích xấp xỉ 3 triệu m3, dung tích chết xấp xỉ 5,9 triệu m3, công suất 5,5 MW, chiều cao đập 27 m. Thủy điện này được xây dựng năm 2010, trên suối Ia Krêl, thuộc lưu vực sông Pôcô. Tại thời điểm vỡ đập, mực nước thấp hơn cao trình đập tràn khoảng 1,6m. Kiểm tra hiện trường cho thấy cống dẫn dòng nằm trong thân đập có dấu hiệu bị vỡ. Bề mặt đập ở khu vực không bị vỡ xuất hiện nhiều vết nứt lớn, không có dấu hiệu nước tràn qua.

Trong quá trình làm việc giữa chủ đầu tư và đại diện Sở Xây dựng, Sở Công thương, chủ đầu tư chưa trình được các hồ sơ pháp lý dự án và hồ sơ quản lý chất lượng, công trình .

Đây không phải sự cố vỡ đập thủy điện đầu tiên mà trong khoảng 1 năm tại đây, liên tiếp có những sự cố như xe ben “đụng” đổ đập thủy điện, đập vỡ tan hoang trong đêm… Công tác thẩm định chất lượng công trình đang có vấn đề?

Đúng như vậy. Với trách nhiệm là cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng công trình, nhìn thấy vấn đề này, vừa qua, Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ ra nghị định số 15 về quản lý chất lượng công trình. Theo đó, thay vì trước đây, việc thẩm định chất lượng được giao quyền cho chủ đầu tư thì trong nghị định này, dù chủ đầu tư vẫn là người quyết định, nhưng công tác thẩm định phải “tiền kiểm” ngay từ khâu thiết kế kỹ thuật. Hơn nữa, việc thẩm định do các cơ quan quản lý chuyên ngành nhà nước về xây dựng phải chịu trách nhiệm.

Như vậy, thay vì hậu kiểm (kiểm tra khi công trình đã xong) như trước đây, theo quy định mới, cơ quan quản lý chuyên ngành phải làm công tác kiểm tra, giám sát ngay từ đầu, từ khâu duyệt thiết kế kỹ thuật.

Với những công trình thủy điện, ngành Công thương phải làm. Chẳng hạn, công trình thủy điện này thuộc loại hồ đập cấp, Sở Công thương phải làm, phải tiền kiểm cũng như tăng cường kiểm tra chất lượng.

Như Bộ trưởng nói, với công trình này, việc thẩm định vẫn là giao quyền cho chủ đầu tư. Vậy nếu xác định đúng sự cố vỡ đập do công trình kém chất lượng thì trách nhiệm cũng chỉ thuộc chủ đầu tư? Các cơ quan quản lý nhà nước sẽ “vô can”?

Thứ nhất, trách nhiệm liên quan đến chủ đầu tư. Thứ hai là các cơ quan tư vấn thiết kế, cơ quan thi công, cơ quan giám sát và cơ quan quản lý nhà nước… chắc chắn cũng phải có trách nhiệm chứ. Bởi vì anh phải kiểm tra, kiểm soát toàn bộ quá trình thực hiện.

Khi nhìn ra vấn đề này thì cả nước cũng đã có nhiều công trình chỉ được “hậu kiểm” mà không được “tiền kiểm” chặt chẽ như Bộ trưởng trình bày. Vậy có cần đặt vấn đề rà soát lại các công trình xây dựng theo quy định trước đây để tránh những tai nạn tương tự tiếp diễn?

Đã có tổng rà soát toàn bộ các công trình cũng như tổng kiểm tra các công trình thủy điện, hồ đập xem công trình nào thuộc Hội đồng nghiệm thu nhà nước, công trình nào do các bộ (như Bộ Công thương, Bộ NN&PTNT) và địa phương phải làm. Nếu phát hiện công trình nào chưa an toàn, nhất quyết phải dừng lại ngay.

Vừa rồi Bộ Công thương có báo cáo về kiểm tra an toàn hồ đập thủy điện. Thủy điện Ia Krêl 2 này có nằm trong diện công trình chưa đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành?

Đập này cũng thuộc diện phải được kiểm tra vì là công trình thủy điện. Tất cả hồ đập liên quan thủy lợi, thủy điện thì đều phải kiểm tra.

Đến thời điểm này, chủ đầu tư có báo cáo, khắc phục gì sau sự cố?

Giờ đập đã vỡ như thế này thì việc khắc phục không thể một lúc làm ngay được mà phải xác định rõ nguyên nhân trách nhiệm rồi tìm biện pháp khắc phục. Còn với sự cố gây ảnh hưởng đến tài sản, tính mạng của người dân thì phải tập trung khắc phục triệt để ngay.

Tới đây địa phương phải tập trung vào khắc phục sự cố tại Ia Krêl 2. Còn Bộ Xây dựng với trách nhiệm quản lý nhà nước thì phải đứng ra đánh giá, yêu cầu địa phương tìm hiểu rõ nguyên nhân. Vì công trình thuộc thẩm quyền quản lý của UBND cấp tỉnh nên Sở Công thương và địa phương phải có trách nhiệm đánh giá toàn bộ.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!

Báo cáo nhanh về sự cố vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2 của Bộ Xây dựng nêu lại diễn biến sự cố, thủy điện đang trong quá trình tích nước (đã tích nước được khoảng 4 tháng). Sự cố xảy ra vào khoảng 3 giờ sáng ngày 12/6 làm cho khoảng 40m chiều dài thân đập bị vỡ hoàn toàn, không có thiệt hại về người. Tuy nhiên, diện tíc lớn cao su của 2 đội sản uất 20, 21 (Cty TNHH Cao su 72, Binh đoàn 15, Bộ Quốc phòng) và nương rẫy, hoa màu của dân dân bị hư hại.

Tại thời điểm vỡ đập, mức nước thấp hơn cao trình đập tràn khoảng 1,6m. Kiểm tra tại hiện trường cho thấy cống dẫn dòng nằm trong thân đập có dấu hiệu bị vỡ. Bề mặt đập (khu vực không bị vỡ) xuất hiện nhiều vết nứt lớn, không có dấu hiệu nước tràn qua.

Trong quá trình làm việc giữa chủ đầu tư và đại diện Sở Xây dựng, Sở Công thương, chủ đầu tư chưa trình được các hồ sơ pháp lý dự án và hồ sơ quản lý chất lượng công trình. Qua tìm hiểu được biết quy trình vận hành đã được ban hành theo Quyết định 4058 năm 2011 của Bộ Công thương.

Do khi xảy ra sự cố không có dấu hiệu nước tràn qua mặt đập tràn, đập dâng nên nguyên nhân sơ bộ gây vỡ đập được xác định là do thấm đập. Có khả năng trong quá trình thi công đắp đập đã không đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật, nhất là thi công phần tiếp giáp giữa đập và cống dẫn dòng (nằm trong thân đập). Thông thường, vật liệu dùng thi công phần tiếp giáp với cống dẫn dòng là vật liệu sét, không phải loại vật liệu dùng để đắp thân đập. Trong trường hợp thi công không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật tiếp giáp sẽ gây thấm khu vực này, khi vết thấm đủ lớn sẽ gây vỡ đập

Thủy điện Ia Krêl 2 có chủ đầu tư là Cty Công nghiệp và Thủy điện Bảo Long – Gia Lai. Tư vấn thiết kế: Văn phòng tư vấn thẩm định thiết kế và Giám định chất lượng công trình (trường ĐH Thủy lợi). Tư vấn giám sát là Cty một thành viên tư vấn thiết kế xây dựng Kiến Hoàng Phi.

Theo Dantri