Thương lái Trung Quốc: Họ là ai mà nông sản Việt “ám ảnh”?
Suốt một thời gian dài, cụm từ “ thương lái Trung Quốc” trở thành nỗi ám ảnh trong những câu chuyện được mùa mất giá của nông sản Việt. PV NNVN đã vào cuộc tìm hiểu vấn đề này.
Đấu tranh với thế lực đen tối ở Bằng Tường
Ghi nhận của PV NNVN ở Bằng Tường, chính quyền sở tại và các Hiệp hội hoa quả nông sản, các doanh nghiệp chân chính Trung Quốc đang tích cực đấu tranh đối với những hành vi gây ảnh hưởng đến vấn đề xuất khẩu nông sản từ Việt Nam sang.
Các doanh nghiệp Trung Quốc khẳng định, chỉ cần làm chuẩn chỉ, nông sản Việt Nam đường rộng thênh thang đi vào Trung Quốc.
Dọc “con đường nông sản” người Trung Quốc gọi là Nam Hữu (người bạn Phương Nam) nối từ cửa khẩu Tân Thanh đến Chợ hoa quả Bằng Tường, những băng rôn, khẩu hiệu ghi bằng cả tiếng Trung lẫn tiếng Việt với nội dung: Đi sâu triển khai đấu tranh chuyên môn xóa bỏ thế lực đen tối ác ôn, duy trì hài hòa ổn định của khu vực biên giới. Kèm theo điện thoại đường dây nóng để trình báo những sự việc liên quan.
Những thương nhân Trung Quốc thừa nhận, suốt một thời gian dài có nhiều thương lái lợi dụng việc nhập khẩu nông sản từ Việt Nam qua Trung Quốc để trục lợi. Từ xã hội đen bảo kê đến những trò bịp bợm chèn ép giá và thu các khoản tiề.n bất hợp pháp…
“Từ những năm 1989, khi hai nước còn chưa bình thường hóa quan hệ, hoa quả Việt Nam đã rầm rộ qua Trung Quốc, tất nhiên qua các ngả đường lậu”, Thang Thành Vĩ, Chủ tịch Hội hoa quả quốc tế Bằng Tường, Quảng Tây, Trung Quốc, cho biết.
Khi đó, các thương lái Trung Quốc đã chú ý tới các vựa thanh long của Việt Nam như tại Bình Thuận, Phan Thiết, Long An. Một loại quả khác cũng được ưa chuộng không kém là xoài. Hiện nay, ước tính có 1.000 doanh nhân Trung Quốc “cắm chốt” tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
“Bây giờ, nếu theo đường hoa quả nhập khẩu chính thức, mỗi ngày có khoảng 50 container xoài qua Trung Quốc, ở các cửa khẩu tại Lạng Sơn và Lào Cai”, ông Thang cho biết.
Theo số liệu của Hội hoa quả quốc tế Bằng Tường, hiện nay hoa quả Việt Nam có hơn 70% sang Trung Quốc qua đường bộ, có xu hướng dịch chuyển dần về cửa khẩu ở Lào Cai, sau đó sang Vân Nam, Trung Quốc. Số hoa quả còn lại đi đường biển. Lý giải điều này, ông Thang nói Trung Quốc đang có chính sách ưu đãi, hoàn thuế ở Vân Nam. Tuy nhiên, nếu xét về các yếu tố nhanh chóng, tiện lợi, thì Bằng Tường là số một.
Ông Thang là Hoa kiều, sinh ra và lớn lên tại Tiên Yên, Quảng Ninh. Năm 1978, ông cùng gia đình quay về Trung Quốc. Người đàn ông này đã 30 năm lăn lộn trong thị trường nhập khẩu hoa quả Việt Nam, được thương nhân cùng ngạch của ở hai bên biên giới xưng tụng là “vạn sự thông”, hàm ý chuyện gì cũng biết.
Thông thạo tiếng Việt, tiếng Hán, tiếng Pạc Và (phương ngữ của dân Quảng Đông, Quảng Tây và Hong Kong), lại có vợ thành thạo tiếng Anh, ông Thang kể đã đi hết 10 nước ASEAN, nhận ra một điều: “Nói về cái “chất” của hoa quả, thì Việt Nam là số một, do được thiên nhiên ưu đãi về thổ nhưỡng”.
Hội hoa quả quốc tế Bằng Tường đã thành lập được 9 năm, ông Thang là chủ tịch nhiệm kỳ thứ 2 liên tiếp.
“Hoa quả Việt Nam ngon lắm, cực kỳ ngon. Nhưng mà thương lái Việt Nam, nhiều khi cả nông dân nữa, chơi “chiêu trò” ghê quá, ép chúng tôi không thở nổi”, ông Thang nói, khuôn mặt đang tươi vui bỗng chùng xuống, nụ cười méo xệch.
“Nhất long, nhì xoài, tam dưa”, giới thương lái Trung Quốc vẫn nhận xét như thế về sức mua của thị trường nước này với hoa quả Việt Nam.
Video đang HOT
Cùng với chính quyền, những hiệp hội, tổ chức nông sản ở Bằng Tường (không thu hội phí) đã góp phần đẩy lùi các thế lực đen tối, ác ôn thường xuyên bắt nạt thương lái, chủ buôn Việt Nam.
“Thực tế cũng có nhiều thương lái Trung Quốc lợi dụng thời điểm chính vụ để o ép, bắt nạt chủ buôn, thương lái Việt Nam. Vừa rồi chúng tôi phải giải cứu một trường hợp chủ buôn khi chở bí đến cửa khẩu bị thương lái Trung Quốc ép xuống 1 tệ/kg. Chúng tôi vào cuộc đấu tranh để chủ buôn có thể bán theo giá trị trường 4 tệ/kg”, Lăng Tinh Cương, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại hoa quả Trung Quốc – Đông Nam Á nói.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp nông sản Trung Quốc cũng phân tích, để các thương lái Trung Quốc có thể giở trò, một phần xuất phát từ thương lái Việt Nam.
Hoa quả Việt Nam chiếm phần lớn trong chợ hoa quả Bằng Tường.
Dưa hấu, từng một thời tốn nhiều bút mực trên các tờ báo, có thể tóm gọn là: Thương lái Trung Quốc dừng mua, ép giá, hải quan Trung Quốc cố ý làm chậm thủ tục để dưa thối đi, ép giá xuống thấp nữa.
Thực tế, Thang Thành Vỹ bảo, ông biết nhiều thương lái Trung Quốc từng tán gia bại sản vì nhập phải “dưa hấu bơm nước”. Thương lái mua hàng chục container về, chở đi miền bắc Trung Quốc để bán, xe chạy đến ngày thứ 2 thì toàn bộ dưa thối hết do trước đó được bơm nước để tăng trọng lượng.
“Cả chuyến hàng mất trắng, bán hết nhà cửa đi trả nợ. Có người không trả nổi phải đi trốn”, ông Thang bảo.
Triệu Tiểu An, một doanh nhân Trung Quốc từng dính “quả đắng” vì mặt hàng này cũng nói: Tình thế bắt buộc phải có những thay đổi. Nếu nông dân, chủ buôn Việt Nam làm chuẩn chỉ thì nông sản Việt có thể thênh thang đi thẳng vào Trung Quốc, không thế lực nào có thể gây khó khăn, cản trở.
Mánh gian giảm dần
Sau khi phía Trung Quốc ráo riết các biện pháp thắt chặt nông sản, bên này biên giới cũng có những chuyển biến rõ rệt.
Khảo sát tại các cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh ở Lạng Sơn, PV NNVN nhận thấy không còn nhiều cảnh các trung tâm giao dịch nông sản nhốn nháo như thời điểm trước đây.
Đức, một thương lái chuyên “chạy” nông sản đi Trung Quốc hiện đã giải nghệ ở khu vực thị trấn Đồng Đăng tiết lộ: Sau hàng loạt “vố đau” từ những cuộc giao dịch làm ăn với một bộ phận thương lái Trung Quốc, rất nhiều chủ hàng phía Việt Nam v.ỡ n.ợ, phá sản với số tiề.n mất mát lên đến hàng nghìn vạn tệ (hơn 30 tỷ đồng).
Đó đều là hậu quả của những mánh lới làm ăn theo kiểu thủ đoạn. Đức kể, những năm trước, tình trạng thương lái Trung Quốc sang Việt Nam dạy cho các chủ buôn người Việt các thủ thuật như làm mỏng vỏ nhãn, làm nặng long nhãn, làm nặng lạc, làm mới thanh long, dưa hấu…
“Có những vụ long nhãn bao nhiêu thương lái Trung Quốc cũng mua. Thậm chí bọn họ còn chỉ cho chủ buôn Việt Nam cách tăng trọng lượng bằng việc trộng bột sắn hòa với nước đường sau đó rưới lên long nhãn. Cứ 1 tấn long nhãn pha trộn kiểu đó sẽ tăng thêm được 1 tạ”, Đức kể.
Nhưng thương lái Trung Quốc rất khôn, chỉ làm 1 – 2 vụ như thế, ăn đủ rồi trốn biệt. Đến vụ thứ 3, vẫn những cách thức lưu manh như thế, chủ buôn Việt Nam dồn hết bạc tiề.n, vay mượn cả lãi ngày để vào hàng thì thương lái Trung Quốc không mua nữa, thế là phá sản.
Tất nhiên ai cũng biết kiểu thương lái chộp giật, đán.h quả như thế đều không nằm trong các tổ chức, hiệp hội nông sản hay hoa quả gì bên Trung Quốc cả. Đa phần những người này đến từ những nơi rất xa như Hồ Nam, Hồ Bắc, thậm chí là khu vực Nội Mông. Nhưng vì tham nên nhiều chủ buôn vẫn dính bẫy và ôm hận.
Đức cũng kể, năm ngoái, một chủ buôn nhờ anh đi đòi nợ một thương lái Trung Quốc ở gần biên giới Mông Cổ. Bay nội địa từ Quảng Châu lên mất gần 9 tiếng đồng hồ, lô hàng cả trăm vạn tệ nhưng tìm được đến nơi chỉ đòi được có mấy trăm nghìn, uất ức nhưng một phần là do mình tham nên không làm gì được.
“100 chủ buôn nông sản đi Trung Quốc thì chỉ còn đôi chục người còn trụ lại được, đó là vì họ làm ăn tử tế”, Đức đúc kết.
Buôn lậu thịt lợn sẽ bị xử phạt cực nặng
Nhận định về thị trường hàng lậu, doanh nhân Triệu Tiểu An nói như đinh đóng cột rằng “không thể gây ảnh hưởng tới mặt bằng giá nông sản”. Đơn cử như thịt lợn Trung Quốc đang có giá gấp đôi so với trước khi dịch tả lợn Châu Phi đổ bộ. Lác đác có lợn từ Việt Nam đưa lậu sang, song con số này “rất ít”, bởi cơ quan chức năng phía Trung Quốc xử phạt cực nặng với những người buôn lậu thịt lợn.
Riêng với mặt hàng hoa quả, họ Triệu và ông Thang Thành Vỹ cho biết tình trạng chở lậu vẫn có. Dân buôn lậu qua các ngả Lạng Sơn, Lào Cai bây giờ ít dùng cửu vạn, thay vào đó là xe ben, bởi chở được nhiều hơn, nhanh hơn. Hàng sang phía Trung Quốc sẽ có lực lượng “xã hội đen” đợi sẵn. Tiếp đó, dân buôn lậu phía bên kia biên giới sẽ phải tốn kém khá nhiều chi phí “lót tay”.
“So đi tính lại thì lãi chả bao nhiêu, mà rất nguy hiểm. Tù tội ghê lắm, gần như chả ai dám động vào. Làm lớn, có thể kiếm được, thế nhưng tiề.n kiếm nhiều mà không còn mạng để tiêu thì kiếm làm gì”, Triệu nói.
Theo Hoàng Anh – Văn Việt (Nông nghiêp Viêt Nam)
Xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc: 5 sai lầm lớn
Các doanh nghiệp, tổ chức vẫn coi Trung Quốc là thị trường dễ tính; không đòi hỏi chất lượng hàng hóa cao; sản xuất nông, thủy sản không theo vùng; chỉ tập trung giao thương với các tỉnh biên giới và giữ tâm lý làm ăn với Trung Quốc theo lối tiểu ngạch... là 5 sai lầm lớn nhất khiến nông, thủy sản Việt khi xuất sang Trung Quốc phải trả giá.
Đó là nhận định được lãnh đạo Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT cùng nhiều doanh nghiệp chỉ ra tại Hội nghị Phát triển xuất nhập khẩu nông thủy sản sang thị trường Trung Quốc do Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNTN tổ chức ngày 13/9 tại Hà Nội.
Chỉ ra ba thách thức lớn với hàng hóa Việt Nam, Bộ trưởng NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng, bên cạnh những thay đổi về chính sách quản lý xuất nhập khẩu hàng nông, thủy sản, việc Trung Quốc đang tái cơ cấu kinh tế trong đó tập trung đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, sản xuất lớn cũng là thách thức với nông, thủy sản Việt Nam. Theo ông Cường, với Trung Quốc có hơn 1,4 tỷ dân, việc nông sản và hàng hóa Việt tìm được thị trường tiêu thụ không phải chuyện khó khăn.
Theo các chuyên gia, nông sản, thủy sản của Việt Nam vẫn có cửa xuất khẩu tốt sang Trung Quốc nếu chất lượng và phương thức kinh doanh có sự thay đổi
Vấn đề chính của hàng hóa Việt khi sang Trung Quốc không cạnh tranh được là do không nâng cao được chất lượng, giá trị xuất khẩu, chứng minh rõ ràng nguồn gốc xuất xứ.
"Việt Nam có 9 loại trái cây được xuất chính ngạch sang Trung Quốc là thanh long, dưa hấu, vải, nhãn, chuối, xoài, mít, chôm chôm và măng cụt. Các số liệu cho thấy, 8 mặt hàng xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc từ đầu năm đến nay đã tăng trưởng hơn 20%. Vì vậy, nếu làm tốt từ sản xuất, làm theo chuỗi, không có lý do gì không bán được hàng", ông Cường nói.
Cục phó Cục Xuất Nhập khẩu Bộ Công Thương, ông Trần Thanh Hải cho rằng, Trung Quốc là thị trường cực quan trọng đối với nông, thủy sản của Việt Nam. Với nhóm hàng nông thủy sản, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu (XK) lớn nhất của Việt Nam, bình quân chiếm 27% tổng kim ngạch xuất khẩu nông thủy sản của cả nước và chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa các loại sang thị trường này.
Hiện tại, Trung Quốc còn là thị trường đứng thứ 1 về cao su, rau quả và sắn các loại; đứng thứ 3 về gỗ và các sản phẩm gỗ; đứng thứ 4 về chè; đứng thứ 5 về thủy sản; đứng thứ 9 về cà phê... Đồng thời, đây vẫn đang là thị trường tiềm năng đối với một số mặt hàng nông sản khác.
"Từ phía Việt Nam, nông, thủy sản chưa đáp ứng được tốt các yêu cầu như truy xuất nguồn gốc, quy cách đóng gói, bao bì nhãn mác... khi xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Doanh nghiệp còn thiếu thông tin, chưa chủ động nghiên cứu tìm hiểu chính sách thị hiếu, nhu cầu thị trường, cùng với đó, Việt Nam vẫn duy trì tập quán làm ăn nhỏ lẻ, chưa bài bản, chính quy...", ông Hải nói.
Theo bà Lê Hoàng Oanh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương), các DN Việt đang mắc rất nhiều sai lầm khi xuất khẩu hàng hóa sang Trung Quốc. Tầng lớp trung lưu của Trung Quốc đang ngày càng tăng và yêu cầu về chất lượng hàng nông, thủy sản cũng tăng lên rất nhiều. Việc nhận thức của rất nhiều lãnh đạo địa phương, các tổ chức, doanh nghiệp chưa đúng về thị trường Trung Quốc rằng, đây là thị trường dễ tính, không quan tâm nhiều đến chất lượng và sản xuất số lượng lớn là bán được...là sai lầm chính.
Cứ nuôi, trồng hàng hóa mà không có sự chuẩn bị kỹ về thị trường, đầu mối tiêu thụ và cứ đến mùa thu hoạch là ồ ạt mang hàng lên biên giới bán là sai lầm nhiều năm qua, các DN vẫn mắc phải. Đến khi hàng không bán được, tồn, ùn ứ ở biên giới thì nhiều địa phương lại kêu gọi giải cứu như trường hợp giải cứu dưa hấu mới đây nhất ở Lạng Sơn. Cùng đó, các DN, hợp tác xã không quan tâm đến việc vườn trồng đã nằm trong vùng được phê duyệt của Trung Quốc hay chưa cũng là một nhận thức sai lầm.
"Nhiều DN coi quan hệ với Trung Quốc là thương mại biên giới và đây là điều khiến DN phải trả giá", bà Oanh nói.
Thay đổi hướng xuất khẩu là cấp bách
Về kinh nghiệm xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc, bà Bùi Thị Thanh Tâm, Tổng Giám đốc Tổng Công ty VinaFoods 1 cho rằng, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường này giảm tới 67% một phần do họ tăng cường siết về kiểm dịch và tăng cường yêu cầu an toàn thực phẩm.
Thứ hai, Trung Quốc có lượng dư tồn kho rất lớn. Nếu trước đây họ là nước nhập khẩu lớn thì hiện nay họ là nhà xuất khẩu.Vì vậy, việc nắm rõ thị trường cũng như có chiến lược kinh doanh phù hợp thì mới thành công. Cùng đó việc linh hoạt với thị trường, tìm các thị trường thay thế cũng là giải pháp tốt.
Theo bà Tâm, đến nay, Việt Nam đã xuất khẩu 4,5 triệu tấn gạo, dự kiến cuối năm sẽ xuất khẩu được hơn 6 triệu tấn, đủ bù cho thị trường Trung Quốc.
"Với tình hình hiện nay, Trung Quốc sẽ trở thành nhà XK gạo lớn thứ 5 thế giới. Hiện tại, Chính phủ Trung Quốc tăng cường đầu tư vào nông nghiệp, cơ cấu lại nền kinh tế, cũng như triển khai đầu tư nông nghiệp sang Campuchia và Myanmar nên giảm nhu cầu nhập khẩu gạo. Để hỗ trợ DN, cần sự vào cuộc của cả cơ quan quản lý, chính quyền các địa phương, các sở ngành", lãnh đạo VinaFood 1 nói.
Nhận trách nhiệm cùng Bộ trưởng NN&PTNT liên quan trách nhiệm của các cơ quan quản lý trong việc xây dựng các chính sách cũng như tạo điều kiện về thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, các cơ quan quản lý phải đồng hành với DN, nông dân trong chuyển đổi hướng xuất khẩu là việc bắt buộc.
Theo ông Trần Tuấn Anh, những khó khăn về XK sang Trung Quốc đã tồn tại nhiều năm và các bộ ngành, DN cũng đã có nhiều nỗ lực để giải quyết. Tuy nhiên, thời điểm này, không thể chậm trễ được nữa, vì Trung Quốc sẽ ngày càng đặt ra các hàng rào, yêu cầu cao, chặt chẽ liên quan chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu...
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 7, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc đạt 4,64 tỷ USD, giảm 7,9% so với cùng kỳ năm 2018.
Trong đó, nhiều mặt hàng trước đây có sự tăng trưởng đột biến đã sụt giảm không nhỏ như: Rau quả đạt 1,6 tỷ USD, giảm 8,1%; sắn và sản phẩm sắn đạt 466 triệu USD, giảm 9,6%; gạo đạt 159 triệu USD, giảm 67,5%; cà phê đạt 52,7 triệu USD, giảm 8,9%.
Theo Phạm Tuyên (Tiề.n Phong)
Trung Quốc không còn là chợ biên giới, nông sản Việt ôm quả đắng Liên tiếp những thay đổi trong chính sách kiếm soát nhập khẩu trong thời gian qua đã khiến nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam gặp khó ở thị trường Trung Quốc, vốn được đán.h giá là dễ tính từ trước đến nay. Tại Hội nghị phát triển xuất khẩu nông thủy sản sang thị trường Trung Quốc do Bộ Công Thương,...