Thượng đỉnh ASEAN trước thách thức biển Đông

Việc TQ ngang ngược đặt giàn khoan trong vùng đặc quyền kinh tế của VN sẽ khiến Hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Myanmar ngày 10 – 11.5 nóng hơn bao giờ hết.

Ảnh minh họa

Trang ngôn luận The Interpreter của Viện Lowy về chính sách quốc tế của Úc ngày 8.5 gọi hành động này của TQ là “nghiêm trọng” và “rõ ràng trái ngược với tinh thần và lời văn của Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC)” mà TQ ký với ASEAN năm 2002. Cộng với vụ TQ ngăn cản Philippines tiếp lương thực và nước uống cho binh sĩ đóng tại Bãi Cỏ Mây gần đây và mới nhất là vụ Philippines bắt 11 ngư dân TQ ở Bãi Trăng Khuyết khiến “không khí hội nghị sẽ rất nóng”, The Interpreter nhận định.

Giáo sư Carlyle Thayer, chuyên gia theo dõi tình hình an ninh khu vực, tin rằng: “Những hành động của TQ diễn ra ngay trước thềm Hội nghị ASEAN tại Myanmar sẽ khiến vấn đề biển Đông trở thành chủ đề số một trong nghị trình”. Ông Thayer gọi hành động của TQ là “cứng rắn một cách hung hăng”.

Hội nghị các nguyên thủ ASEAN lần thứ 24 này vì thế được đánh giá là “phép thử” khả năng kề vai nhau của các quốc gia trong khu vực trước một nền kinh tế lớn vốn là đối tác thương mại hàng đầu nhiều nước. Tuy nhiên, có nhiều nghi ngờ về một kết quả khả quan từ hội nghị với thông điệp “Tiến tới thống nhất vì một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng” lần này. Tiến sĩ Ian Storey từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á của Singapore nhận định tại một cuộc đối thoại hôm 2.5 ở đảo sư tử: “Nên nhớ Naypyitaw có quan hệ gần gũi và chịu ảnh hưởng của Bắc Kinh nhiều hơn Brunei”. Brunei trong vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2013 đã thúc được TQ tiến hành “tham vấn” về COC với ASEAN.

Tuy vậy, tiến trình đi đến COC sẽ như một người đi trên sa mạc với một ảo ảnh trước mặt, ông Storey ví von. Cái gọi là “tham vấn” về COC, thay vì bắt tay ngay vào đàm phán, khiến nhiều nhà bình luận tỏ ra nghi ngờ về thiện chí của Bắc Kinh.

Trong khi đó, tiến sĩ Lý Minh Giang (Li Mingjiang), một học giả TQ tại Trường nghiên cứu Quốc tế S.Rajaratnam của Singapore, thẳng thắn thừa nhận: “TQ dùng chiến thuật câu thời gian trong vấn đề COC”. Phát biểu cũng tại cuộc đối thoại hôm 2.5 ở Singapore, ông Lý nói thẳng: “Có một điều đáng nói là một nước lớn như TQ lại không thể giải thích trước thế giới về tuyên bố chủ quyền đường 9 khúc của mình”.

Theo TNO