Thuế quan của Mỹ thay đổi chóng mặt, Mexico và Canada loay hoay tìm lối thoát

Các quan chức Mexico và Canada ngày càng bức xúc trong quá trình đàm phán thuế quan với chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump do thiếu rõ ràng về yêu cầu cụ thể từ Mỹ, khiến việc tìm ra giải pháp dường như là bất khả thi.

Canada và Mexico loay hoay đàm phán

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum phát biểu trong cuộc họp báo ở Mexico City ngày 4/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Theo hãng tin Reuters ngày 7/3, sau khi áp mức thuế 25% với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico hồi đầu tuần, đến ngày 6/3, Tổng thống Trump đã thông báo gia hạn một tháng đối với các mặt hàng tuân thủ theo Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ.

Theo ba quan chức Mexico và hai nguồn tin Canada am hiểu quá trình đàm phán, thuế quan bị áp rồi lại tạm hoãn cùng các cuộc thảo luận cấp cao xoay quanh vấn đề này đã khiến các nhóm đàm phán vô cùng mệt mỏi.

Một quan chức Mexico nói: “Giống như phải đối phó với một đối tác đang giận dữ nhưng lại không biết họ giận về điều gì. Không rõ họ muốn gì”.

Ông Trump giải thích động thái áp thuế với hàng Mexico và Canada là để buộc hai nước này xử lý vấn đề fentanyl và nhập cư bất hợp pháp, nhưng ông và những người trong chính quyền Mỹ thường mở rộng lý do này để bao gồm cả vấn đề thâm hụt thương mại và bảo vệ các ngành công nghiệp Mỹ như ô tô, gỗ.

Dù cùng chung tâm lý bức xúc, nhưng Mexico và Canada lại thể hiện thái độ khác nhau. Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum nhấn mạnh tôn trọng Tổng thống Trump và quan hệ hợp tác chặt chẽ với Mỹ, trong khi Canada thẳng thắn ch.ỉ tríc.h tình trạng hỗn loạn.

Trước khi ông Trump thông báo gia hạn thuế, Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngày 6/3 nói rằng Canada sẽ rơi vào một cuộc chiến thương mại với Mỹ trong tương lai gần.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau phát biểu trong cuộc họp báo tại Ottawa. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Ngoại trưởng Canada Melanie Joly thậm chí còn phát ngôn thẳng thắn hơn: “Chúng ta không thể cứ tiếp tục trải qua một vở tâm lý kịch cứ 30 ngày một lần”. Bà nói: “Bài toán chúng ta gặp phải là không rõ Tổng thống Mỹ muốn gì. Tôi đã trao đổi với các đồng nghiệp ở Washington và hỏi: ‘Được rồi, nhưng rốt cuộc các vị muốn gì?’ Tôi nhận được câu trả lời: ‘Chúng ta sắp biết’. Chỉ có một người ra quyết định trong hệ thống. Chỉ mình ông ấy biết”.

Theo cuộc phỏng vấn với CNBC ngày 6/3, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick bác bỏ ý kiến rằng ông không biết ông Trump muốn gì, gọi đó là tin giả. Ông Lutnick khẳng định: “Tôi nói chuyện với Tổng thống suốt… Tổng thống biết chính xác mình muốn gì. Chúng tôi biết chính xác ông ấy muốn gì”.

Tuy nhiên, các quan chức Canada và Mexico cho rằng các cuộc thảo luận trở nên cực kỳ khó khăn do không rõ yêu cầu cũng như không chắc chắn về việc liệu các quan chức chính quyền Mỹ trong các cuộc gặp song phương có thực sự có quyền quyết định hay không.

Họ nói rằng phạm vi đàm phán không rõ ràng, khi các cuộc trao đổi đôi lúc tập trung vào fentanyl, lúc khác lại về vấn đề nhập cư, trong khi có khi lại xoay quanh thâm hụt thương mại.

Một quan chức Mexico khác nói: “Lý do Mỹ đưa ra cho các biện pháp thuế quan liên tục thay đổi. Nếu chúng tôi không xác định được vấn đề, chúng tôi không thể tìm ra giải pháp”.

Trung Quốc cứng rắn

Trái cây và rau củ được bày bán tại siêu thị ở California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Ngoài Canada và Mexico, Trung Quốc cũng bị Mỹ áp thuế và lý do cũng liên quan fentanyl. Ngày 3/3 (giờ địa phương), Nhà Trắng thông báo Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do Bắc Kinh không giải quyết triệt để vấn đề buôn bán fentanyl bất hợp pháp. Theo thông báo trên các trang mạng xã hội của Nhà Trắng, sắc lệnh này nâng mức thuế đã áp dụng trước đó từ 10% lên 20%, đúng như thông báo trước đó của ông Trump.

Theo kênh CNN ngày 4/3, Trung Quốc đã trả đũa mức thuế trên bằng cách áp thuế 15% đối với các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ gồm thịt gà, lúa mì, ngô và bông. Ngoài ra, nước này cũng áp thuế 10% đối với lúa miến, đậu nành, thịt lợn, thịt bò, thủy sản, trái cây, rau củ và các sản phẩm từ sữa.

Bên cạnh đó, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết nước này đã đưa 15 công ty Mỹ, bao gồm nhà sản xuất thiết bị bay không người lái Skydio, vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, qua đó cấm các công ty Trung Quốc xuất khẩu thiết bị có thể sử dụng cho nhiều mục đích cho các doanh nghiệp này.

Phát biểu trong cuộc họp báo thường kỳ vào ngày 4/3, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lin Jian tuyên bố: “Nếu Mỹ khăng khăng phát động chiến tranh thuế quan, chiến tranh thương mại hay bất kỳ cuộc chiến nào khác, Trung Quốc sẽ chiến đấu đến cùng… Áp lực, cưỡng ép và đ.e dọ.a không phải là cách đúng đắn để đối thoại với Trung Quốc. Cố gắng gây áp lực tối đa lên Trung Quốc là một tính toán sai lầm và một sai lầm nghiêm trọng”.

Trước đó, Trung Quốc công bố thêm nhiều biện pháp nhắm vào Mỹ. Trong đó có việc ngừng nhập khẩu gỗ xẻ từ Mỹ, đình chỉ giấy phép xuất khẩu đậu nành của ba công ty Mỹ sang Trung Quốc, mở cuộc điều tra chống bán phá giá đối với một số sản phẩm sợi quang nhập khẩu từ Mỹ.