Thực hư loại thuốc người dân mua tích trữ để phòng bệnh Covid-19

Sau thông tin một số nước nghiên cứu về thuốc điều trị bệnh Covid-19, đặc biệt là Hydroxychloroquine, nhiều người dân đã tìm mua để tích trữ. Thực chất loại thuốc này có tác dụng như thế nào với Covid-19?

TS.BS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM, người trực tiếp điều trị thành công 2 ca nhiễm Covid-19 đầu tiên của Việt Nam đã lên tiếng cảnh báo về loại thuốc này.

BS Hùng cho biết, Chloroquine là một chất gốc Quinine (ký ninh) được người Đức tổng hợp ra vào những năm 1930. Khởi đầu thuốc được dùng điều trị bệnh sốt rét, tuy nhiên, trong quá trình sử dụng người ta dần phát hiện ra những tính chất mới của nó, do vậy đã có những chỉ định điều trị mới ra đời.

Hydroxychloroquine là một hợp chất mới có tác dụng giống Chloroquine nhưng ít độc tính hơn, nhiều chỉ định điều trị sốt rét, viêm khớp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm cơ bì, Sarcoidosis, một số bệnh da do ánh sáng… Tuy nhiên, ở mỗi loại bệnh thì cần dùng ở một liều lượng, cách dùng và thời gian dùng khác nhau.

TS.BS. Lê Quốc Hùng.

Từ sau vụ dịch SARS (2003) và MERS CoV (2009), các hãng dược phẩm đua nhau tìm kiếm thuốc đặc trị virus corona. Mục tiêu các thuốc tác động lên virus cũng rất khác nhau, có thuốc nhằm ngăn cản virus chui vào tế bào, có thuốc ngăn cản sự sao chép ngược của chuỗi RNA, có thuốc nhằm ngăn cản sự hình thành vỏ của virus. Đáng buồn là chưa có loại thuốc hữu hiệu nào được tìm ra.

Covid-19 bùng phát và lan nhanh trở thành đại dịch toàn cầu trong một thời gian ngắn. Số người mắc bệnh, tử vong và nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu do ảnh hưởng của dịch bệnh thúc đẩy các quốc gia, các nhà nghiên cứu phải gấp rút tìm ra vaccine và thuốc điều trị đặc hiệu cho loại virus quái ác này. Thời gian quá gấp rút, vì vậy con đường ngắn nhất cho các nhà nghiên cứu là tầm soát lại những loại thuốc đã được sử dụng một thời gian dài, có bằng chứng về sự an toàn khi sử dụng và có hoạt tính ngăn ngừa tiêu diệt được virus. Do vậy một loạt các loại thuốc như Remdesivir (thuốc điều trị Ebola, SARS), Lopinavir/Ritonavir và Darunavir (thuốc diều trị HIV), Favipiravir (thuốc điều trị cúm)… và cả Chloroquine/ Hydroxychloroquine được các nhà nghiên cứu chọn lựa để thử nghiệm điều trị SARS-CoV-2.

BS Hùng chia sẻ, cuộc chạy đua với thời gian để tìm ra một loại thuốc hiệu quả nhất, đáng tin nhất vẫn đang diễn ra chưa có hồi kết, mỗi loại thuốc đều có ưu và nhược điểm. Riêng về Hydroxychloroquin, đã có một số kết luận ban đầu rằng: Hydroxychloroquin có tác dụng ức chế sự phát triển của virus (trong ống nghiệm) gấp 3 lần so với Chloroquin (ở liều thử nghiệm). Hydroxychloroquin có tác dụng kháng viêm khá tốt và làm giảm phóng thích các hoạt chất trung gian (cytokins). Do vậy, rất có thể có tác dụng tốt cho việc ngăn chặn tiến trình tổn thương phổi dẫn tới suy hô hấp (hay các cơ quan nội tạng) và ngăn chặn diễn tiến tới sốc ở những bệnh nhân nặng, liều điều trị thích hợp trên người cần kiểm chứng thêm.

BS Hùng nhận định, mặc dù vào thời điểm này chưa xác định chính xác được loại thuốc điều trị hữu hiệu nhất nhưng tình hình thực tế cho thấy, đã có gần 92.000 người khỏi bệnh, mà trong số đó không ít những người lớn tuổi, mắc bệnh nặng phải thở máy. Phần lớn những người khỏi bệnh chỉ được dùng các biện pháp điều trị hỗ trợ mà không có thuốc điều trị đặc hiệu.

Thuốc điều trị sốt rét đang được người dân tìm mua.

Còn riêng tại Việt Nam, chưa có trường hợp nào tử vong. Điều này cũng chứng minh được rằng với số lượng người mắc bệnh không nhiều, tình trạng quá tải không gây áp lực lớn lên ngành y tế thì người bệnh vẫn có thể điều trị bất chấp việc không có thuốc điều trị đặc hiệu.

Ông cho biết: “Mấy ngày nay, tôi nghe thông tin người dân lại đổ xô đi tìm mua thuốc Hydroxychloroquin gây ra tình trạng thuốc khan hiếm ảo, giá thuốc tăng vọt. Một sự ngạc nhiên cho y bác sĩ chúng tôi. Thay vì phân tích lợi hại này kia, tôi xin chỉ đặt ra một số vấn đề để chúng ta cùng xem xét có nên mua thuốc tích trữ hay không. Các bạn mua thuốc rồi có biết uống thuốc theo liều lượng nào để chữa Covid-19 không? Có biết những người nào tuyệt đối không được dùng thuốc không? Có biết tác dụng phụ nào đáng ngại nhất và cách theo dõi nó không? Có cần phối hợp thuốc này với những loại thuốc nào để có hiệu quả không? Nếu cần, thuốc đó là gì, liều lượng thuốc khi phối hợp như thế nào? Uống thuốc rồi thì theo dõi bằng cách nào để đánh giá là đã hết virus?”.

BS Hùng cũng đặt vấn đề: “Khi bạn được xác định là dương tính với virus corona, bạn sẽ vào bệnh viện điều trị hay tự điều trị tại nhà mà cần lưu trữ thuốc? Trong quá khứ đã có rất nhiều người đổ xô đi tìm mua Tamiflu (có khi với giá cắt cổ) để sẵng sàng điều trị cúm gia cầm tại nhà, sau đó là hàng đống thuốc bị vứt bỏ bởi bệnh viện thì không thiếu thuốc cho người dân”.

BS Hùng nhắn nhủ: “Xin hãy yên tâm, khi chắc chắn về tác dụng của thuốc đặc hiệu, chúng tôi sẽ là người đầu tiên dùng nó để điều trị cho cho các bạn. Không nên tự ý sử dụng, có thể gây ra tiền mất tật mang”.