Thủ tướng Nhật tìm cách duy trì trật tự pháp lý trên vùng biển châu Á

Chuyến công du hai ngày của Thủ tướng Nhật Bản đã kết thúc với điểm dừng chân ở Lào hôm 17/11 với nội dung chủ yếu xoay quanh việc giải quyết các tranh chấp trên biển theo các quy tắc đã được công nhận bởi luật pháp quốc tế. Theo Japan Times, đây chính là lời nhắn từ Nhật Bản đến Trung Quốc, giữa lúc Biển Đông và Hoa Đông không ngừng nổi sóng bởi một loạt hành vi đi ngược với các tuyên bố chung đã được đề ra đến từ nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Ảnh: AP

Ngày 17/11, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Thủ tướng Lào Thongsing Thammavong đã cùng nhất trí tiến tới thành lập một khuôn khổ đối thoại thường xuyên về các vấn đề quốc phòng – an ninh giữa các quan chức quốc phòng và ngoại giao. Ngoài ra, ông Abe còn tuyên bố trong cuộc họp báo sau buổi hội đàm, Tokyo sẽ mở rộng các khoản vay lên đến 9 tỷ yen (gần 1,5 tỷ USD) để giúp Viêng Chăn phát triển sân bay quốc tế trong các nỗ lực cải thiện cơ sở hạ tầng, biến Lào trở thành một thành phần nằm trong hành lang kinh tế Đông-Tây kết nối các nước lưu vực sông Mekong. Đồng thời, Nhật Bản sẽ hỗ trợ cả về hệ thống y tế và chăm sóc sức khỏe thông qua các gói đào tạo và mua sắm trang thiết bị của quốc gia Đông Nam Á này.

Lào là điểm dừng chân cuối cùng trong chuyến công du hai ngày đến Đông Nam Á của Thủ tướng Shinzo Abe. Hôm 16/11, ông đã có buổi hội đàm với người đồng cấp Campuchia – quốc gia có mối quan hệ mật thiết với Trung Quốc – với nội dung cũng tương tự như ở Lào: hỗ trợ về y tế, đẩy mạnh hợp tác quốc phòng song phương và nhấn mạnh giải quyết các tranh chấp trên biển bằng các biện pháp hòa bình theo nguyên tắc đã được công nhận bởi luật pháp quốc tế, từ đó thiết lập các nguyên tắc quản lý cho khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Và một lần nữa, theo AFP, sự cần thiết sớm cho ra đời Bộ Quy tắc Ứng xử trên biển Đông cũng được nhắc đến.

Tại buổi họp báo ở Lào, ông Abe đã gửi lời nhắn nhủ rằng Tokyo sẽ tăng cường hợp tác với các nước Đông Nam Á, không chỉ hai quốc gia nằm trong lộ trình công du lần này, để duy trì trật tự pháp lý trên vùng biển châu Á – một tuyên bố mà Japan News đánh giá là nhắm đến Trung Quốc – quốc gia đang có tranh chấp lãnh hải với Nhật Bản trên vùng biển Hoa Đông.

Còn với vấn đề Biển Đông, Giáo sư Nagata Kazuo (Singapore) – trưởng ban châu Á của tờ Yomiuri (Nhật Bản) – đánh giá việc Tokyo can thiệp vào khu vực nhằm kiềm chế sự ảnh hưởng đang ngày lớn của Bắc Kinh là điều cần thiết. Điều đó đang được thể hiện qua sự quan tâm của Nhật Bản với Biển Đông và những hợp tác an ninh hàng hải với các nước trong khu vực.

Ngoài ra, đây cũng không phải lần đầu tiên ông Abe nhấn mạnh đến tầm quan trọng của các nước ASEAN với nền kinh tế Nhật Bản, khi tuyên bố thúc đẩy phát triển kinh tế của tất cả 10 nước thành viên ASEAN sẽ là một lợi ích cho các công ty Nhật Bản có trụ sở tại khu vực này, và gây ảnh hưởng tích cực cho nền kinh tế thứ ba thế giới.

Với chuyến công du kéo dài hai ngày, ông Abe đã hoàn tất công du tất cả 10 thành viên ASEAN kể từ khi lên nắm quyền vào tháng 12/2012. Theo Japan Times, mục đích của việc hoàn tất này không gì khác ngoài việc kiểm tra tầm ảnh hưởng của Trung Quốc tại các nước trong khu vực, để từ đó đề ra các quyết sách có lợi trong tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc ở trên Hoa Đông.

Song có thể thấy, mối quan hệ vừa phụ thuộc, vừa xung đột giữa Trung Quốc và ASEAN có gút mắc lớn nhất chính là quan hệ về kinh tế. Trong hàng chục năm qua, Trung Quốc đã trở thành một trong những đối tác làm ăn lớn nhất với các nước Đông Nam Á, qua đó biến ASEAN dần trở nên phụ thuộc từ khâu nguyên liệu, sản phẩm cho đến các khoản đầu tư rủi ro từ quốc gia tỷ dân này.

Nhất là khi cơn bão Haiyan vừa quét qua Đông Nam Á, khiến Philippines thiệt hại nặng nề cả về người và của. Tiến sỹ Craig Hooper – thành viên của Diễn đàn các vấn đề Hải quân tại Viện Hải quân Hoa Kỳ – nhận định: những thiệt hại nặng nề về kinh tế có thể là một nhân tố “thay đổi cuộc chơi” trên Biển Đông. Bởi nhu cầu khôi phục sau bão có thể ảnh hưởng không nhỏ tới việc chú trọng vào các vấn đề khác, trong đó có việc tăng cường an ninh trong bối cảnh an ninh khu vực đang không ngừng xáo trộn.

Theo Songmoi