Thu hút nguồn nhân lực bằng lợi ích ổn định

Sau Tết Nguyên đán, lao động tại các khu công nghiệp đã trở lại làm việc sớm, tuy nhiên các công trường, siêu thị… sử dụng lao động tự do vẫn khốn khổ vì người làm còn mải dự lễ hội. PV Báo NTNN đã trao đổi với ông Vũ Quang Thọ – Viện trưởng Viện Công nhân công đoàn (Tổng LĐLĐ Việt Nam) về việc tìm giải pháp “kích cầu” lao động.

Ông Vũ Quang Thọ – Viện trưởng Viện Công nhân công đoàn (Tổng LĐLĐ Việt Nam)

Thưa ông, ông có nhận định gì về việc tỷ lệ lao động trở lại làm việc sau tết tại các khu công nghiệp?

- Theo thông tin từ phía Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cung cấp, phần lớn lao động ở các doanh nghiệp (DN) cả ở phía Nam và phía Bắc đều trở lại làm việc khá đông. Rất nhiều lao động trở lại làm việc rất đúng giờ, đúng ngày. Thậm chí có những DN, tỷ lệ lao động quay lại làm việc đạt 100%. Tình trạng lao động nhảy việc có xảy ra nhưng không nhiều như các năm trước. Điều này chứng tỏ chính sách chăm sóc lao động đã có tác dụng, tạo nên bức tranh thị trường quan hệ lao động hài hoà.

Lao động sẽ chăm chỉ hơn nếu được ràng buộc bởi hợp đồng lao động, đóng bảo hiểm xã hội (ảnh minh họa). Ảnh: Diệu Linh

“Tại Việt Nam, tỷ lệ lao động thất nghiệp, mất việc làm khá lớn. Đội ngũ này sẽ nhanh chóng gia nhập đội ngũ lao động phi chính thức. Đây sẽ là mảnh đất màu mỡ cho các DN kiểu “sáng nắng chiều mưa, tối trưa thì lại tắt vụt” thu hút lao động. Điều này cho thấy tính ổn định của thị trường lao động Việt Nam rất yếu”. Ông Vũ Quang Thọ

Chỉ một số DN “khốn khổ”, đành phải nợ lương, nợ thưởng vì họ thực sự khó khăn và có một số DN cá biệt, đã bỏ trốn, xù lương, xù thưởng, quay lưng lại với người lao động. Theo tôi, DN này không nên tái đầu tư, cơ quan chức năng cần vào cuộc, có biện pháp thanh, kiểm tra và xử lý theo pháp luật.

Ngoài việc quan hệ lao động hài hoà thì theo ông, đâu là lý do khiến tình hình lao động trở lại làm việc tăng cao sau tết?

- Như trên đã nói, nhờ có những chính sách chăm lo cho người lao động tích cực từ phía DN nên công nhân lao động đã quay trở lại làm việc sớm hơn. Thêm vào đó, ý thức của người lao động cũng có sự thay đổi tích cực, chuyên nghiệp hơn. Nhiều người lao động nói với tôi rằng, đi làm được công ty chăm sóc tốt, ở nhà thì không có công ăn việc làm, không có tiền nuôi con nên phải đi làm sớm. Có thể nói từ khi được truyền thông nâng cao kiến thức pháp luật, một bộ phận lớn công nhân chấp hành tốt pháp luật lao động. Vì vậy, họ yên tâm sản xuất, lao động và cùng chủ sử dụng đưa công ty phát triển.

Tình hình lao động trở lại làm việc sớm sau tết rất khả quan ở các khu công nghiệp, nhưng ở thị trường lao động tự do lại thiếu hụt nghiêm trọng. Ông chia sẻ thế nào về điều này?

- Thực tế cho thấy đúng là lâu nay vấn đề kỷ luật lao động trong nhóm lao động tự do rất lỏng lẻo, phần lớn dựa trên sự thoả thuận của người lao động với chủ sử dụng lao động. Nếu chủ lao động có những chính sách tốt, biện pháp chèo kéo lao động hay thì giữ chân được người lao động. Còn ngược lại, nếu chủ sử dụng làm không tốt thì đương nhiên họ sẽ bỏ việc để đến với một chủ khác tốt hơn. Thị trường lao động Việt Nam chưa ổn định, nhiều DN chưa làm hết khả năng chăm sóc, giữ chân lao động, vì thế lao động tự do càng có cớ nhảy việc. Điều này sẽ tạo nên sự hỗn loạn trong thị trường lao động, những người quản lý thị trường lao động đương nhiên là không mong muốn. Cái mà người quản lý mong muốn là người lao động ít nhảy việc hơn và DN đối xử với người lao động tốt hơn, từ đó tạo ra một mối quan hệ hài hoà hơn.

Vậy theo ông, cần phải có những giải pháp nào để quản lý nhóm lao động tự do này, góp phần làm cho đối tượng này trở nên chuyên nghiệp hơn?

- Quan điểm cá nhân tôi mà có lẽ cũng là quan điểm chung của các nhà quản lý là thị trường lao động tự do là một phần không thể thiếu trong nền kinh tế thị trường nói chung và thị trường lao động nói riêng. Nó chính là phần bổ khuyết cho thị trường lao động chính thức, vì thế nền kinh tế nào cũng cần thị trường lao động tự do. Ví dụ Đức là quốc gia phát triển nhưng vẫn có thị trường lao động tự do phục vụ công việc có tính chất thời vụ, ngắn hạn. Lao động tham gia thị trường này cũng sẽ phải chấp nhận những rủi ro về chế độ lương, thưởng, phúc lợi, cơ hội có hoặc mất việc làm…

Số liệu từ Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho thấy, Việt Nam có khoảng 19 triệu công nhân lao động trong các khu công nghiệp, trong đó có khoảng 10 triệu lao động là đoàn viên công đoàn.

Tại Việt Nam, tỷ lệ lao động thất nghiệp, mất việc làm khá lớn. Đội ngũ này sẽ nhanh chóng gia nhập đội ngũ lao động phi chính thức. Đây sẽ là mảnh đất màu mỡ cho các DN kiểu “sáng nắng chiều mưa, tối trưa thì lại tắt vụt” thu hút lao động. Điều này cho thấy tính ổn định của thị trường lao động Việt Nam rất yếu. Để quản lý thị trường phi chính thức thì Chính phủ cần có giải pháp để quản lý, cần phải đưa ra một hành lang pháp lý để quản lý lĩnh vực phi chính thức này, giúp nó càng chính thức hơn.

Thêm vào đó, các tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ… cần phải hoạt động tốt hơn để chăm lo tốt hơn đời sống cho người lao động. Tạo công việc đều đặn cho người lao động, bồi dưỡng tay nghề để họ thích ứng được với thị trường lao động. Có như vậy mới hạn chế tình trạng lao động nhảy việc, bỏ việc để đi lễ hội, tiệc tùng một cách vô kỷ luật.

Bà Nguyễn Thu Giang – Phó viện trưởng Viện Sức khoẻ ánh sáng cộng đồng (LIGHT): Tháo gỡ khó khăn bằng cách chuyển dịch lao động tự do

“Việt Nam hiện nay có 2/3 tổng số lao động (chiếm gần 70%) là lao động tự do. Chính bởi là lao động tự do, không chịu sự ràng buộc, không có hợp đồng lao động nên không chịu sự quản lý của bất cứ DN, đơn vị nào. Họ thích là làm, không thích thì thôi. Theo tôi, Bộ LĐTBXH, Chính phủ cần có giải pháp căn cơ để chuyển dịch cơ cấu lao động. Trước mắt cần phải chính thức hoá công việc cho một bộ phận lao động làm DN mà chưa có hợp đồng lao động, bảo hiểm lao động… Sau đó, cần chuyển dịch một bộ phận lớn lao động tự do, lao động nông nghiệp sang làm công nghiệp, dịch vụ. Chỉ khi họ được đảm bảo an sinh – xã hội, được tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, được chăm sóc tốt thì họ mới xác định cống hiến, gắn bó”. Ông Phạm Minh Huân – nguyên Thứ trưởng Bộ LĐTBXH: Nên để thị trường tự điều tiết

“Tôi cho rằng việc lao động đi làm hay không đi làm đầu xuân không phải là vấn đề gì đó to tát. Chúng ta biết rằng Việt Nam tham gia vào nền kinh tế thị trường, đã là kinh tế thị trường thì ta phải để thị trường tự điều tiết. Việc làm chỗ nào tốt thì lao động làm, chỗ nào không tốt thì lao động đi, đó là xu thế tất yếu. Nếu suy nghĩ là thị trường tự do mà cứ bắt lao động phải đi làm việc đúng ngày, đúng tháng, yêu cầu họ đi làm sớm từ đầu năm thì rất khó. Tất cả phụ thuộc vào sự thoả thuận của đôi bên. Nếu muốn quản lý được thị trường lao động tự do, chỉ còn cách chuyển dịch lao động sang khu vực lao động chính thức”.

Theo Danviet