Thông điệp gửi Israel khi Mỹ rút tàu sân bay USS Ford khỏi Trung Đông
Tàu sân bay USS Gerald R. Ford của Hải quân Mỹ đã được lệnh rút về nước từ phía Đông Địa Trung Hải trong bối cảnh xung đột ở Gaza vẫn căng thẳng.
Vậy thông điệp đằng sau động thái này là gì?
Tàu sân bay Gerald Ford. Ảnh: Sputnik
Theo tuyên bố của Hải quân Mỹ, tàu sân bay USS Gerald R. Ford đã hoàn thành sứ mệnh ở phía Đông Địa Trung Hải.
Hồi tháng 10/2023, tàu sân bay này và nhóm tấn công hỗ trợ đã được điều động đến khu vực Đông Địa Trung Hải, sau cuộc tấn công bất ngờ của Hamas nhằm vào Israel.
Tàu sân bay này đã hoạt động trong khu vực trên được hơn 2 tháng khi cuộc xung đột Hamas và Israel nổ ra. Vậy tại sao Hải quân Mỹ quyết định rút đội tàu sân bay này?
Ông Ayman Yousef, Giáo sư khoa học chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Arab – American ở Palestine, nhận định: “Tôi cho rằng quyết định hồi hương tàu sân bay USS Ford của chính quyền Mỹ nhằm các mục tiêu khác nhau”.
Giáo sư Yousef lập luận rằng thứ nhất, việc con tàu này trở lại căn cứ là một phần trong các yêu cầu an ninh quốc gia của Mỹ. Có những yêu cầu an ninh quốc gia đáng kể khác nhau ở Mỹ, và Washington không thể duy trì đội tàu này lâu hơn ở phía Đông Địa Trung Hải. Họ có nghĩa vụ an ninh và cam kết an ninh riêng ở Mỹ.
Yếu tố thứ hai, đó là thông điệp gửi đến Israel để tiến tới giai đoạn giảm leo thang chiến dịch tấn công ở Dải Gaza.
“Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu không phản ứng tích cực với các sáng kiến khác nhau và các lời kêu gọi nhằm ngăn chặn cuộc chiến ở Gaza. Vì vậy, việc rút tàu USS Gerald R. Ford khỏi Trung Đông mang thông điệp ngầm gửi tới Thủ tướng Netanyahu và nội các của ông, cũng như tới Israel nói chung, rằng Mỹ không thể cho hàng không mẫu hạm của họ ở đây lâu hơn. Động thái của Washington là sự chuyển hướng rõ ràng sang con đường chính trị trong cuộc xung đột”, nhà khoa học chính trị nói thêm.
Hồi tháng 12/2023, Tổng thống Mỹ Joe Biden cảnh báo giới lãnh đạo Israel rằng họ đang mất dần sự ủng hộ của quốc tế vì cuộc chiến tàn khốc ở Gaza khiến hàng chục nghìn dân thường t.hiệt m.ạng. Chính phủ của ông Netanyahu trước đó đã không ủng hộ tầm nhìn của Washington về một Gaza thời hậu chiến do Chính quyền Palestine cai trị.
Tàu sân bay USS Gerald R. Ford. Ảnh: Getty Images
Video đang HOT
Theo tờ New York Times, phát biểu tại một buổi gây quỹ ở Washington, D.C. ngày 12/12/2023, Tổng thống Biden gọi nội các của Thủ tướng Netanyahu là “chính phủ bảo thủ nhất trong lịch sử Israel”.
Chính quyền ông Biden đã nhiều lần gửi tín hiệu tới Tel Aviv để giảm quy mô của chiến dịch quân sự chống Hamas, trong bối cảnh áp lực ngày càng tăng từ các cử tri đảng Dân chủ ở Mỹ. Một phần lớn cử tri của ông Biden ủng hộ lệnh ngừng b.ắn ngay lập tức trong cuộc chiến ở Gaza.
“Và ở Trung Đông, Mỹ đang trực tiếp hỗ trợ việc đàm phán và hòa giải chính trị này”, ông Yousef đề xuất.
Ông nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar, Ai Cập và các nước khác đều rất quan tâm đến lệnh ngừng b.ắn. Đồng thời, ông cho biết thêm rằng việc lực lượng Mỹ rút khỏi khu vực phía Đông gửi một thông điệp rõ ràng tới Tel Aviv rằng lựa chọn của Washington trong giai đoạn này là chính trị.
Trên thực tế, Mỹ hiện có các ưu tiên chiến lược khác nhau liên quan đến Nga, xung đột Ukraine, Liên minh châu Âu và Trung Quốc.
“Họ không thể duy trì lực lượng lớn như vậy ở phía Đông Địa Trung Hải vì họ gặp một số thách thức ở Biển Đỏ”, ông Yousef nhấn mạnh.
Trong khi đó, Washington khẳng định với các đồng minh Israel rằng họ sẽ tiếp tục duy trì hiện diện quân sự trong khu vực. Trong đó, tàu USS Dwight Eisenhower được triển khai ở vịnh Aden gần Yemen để ngăn chặn các cuộc tấn công của Houthi. Ngoài ra, tàu tấn công đổ bộ USS Bataan, tàu đổ bộ USS Carter Hall và tàu vận tải đổ bộ USS Mesa Verde vẫn đang hoạt động ở phía Đông Địa Trung Hải.
Tuy nhiên, tình hình có thể còn trở nên phức tạp hơn sau khi ba thuyền của Houthi bị quân đội Mỹ đ.ánh chìm, khiến Iran có động thái mới ngay ngày hôm sau. Theo hãng tin Tasnim của Iran, hôm 1/1, tàu chiến Alborz của Iran đã tiến vào Biển Đỏ qua eo biển Bab el-Mandeb.
Cuộc sống của cộng đồng người Palestine ở các quốc gia Trung Đông
Người Palestine ở Trung Đông cấu thành một cộng đồng đa dạng với ước tính khoảng 7 triệu người.
Họ có địa vị và mức độ hội nhập khác nhau, nhưng đa số mong muốn thực hiện giải pháp hai nhà nước và được trở về quê hương.
Các em nhỏ tại trại tị nạn ở Khan Younis, Dải Gaza, ngày 28/11. Ảnh: THX/TTXVN
Người Palestine tại Trung Đông sống chủ yếu ở Israel, Dải Gaza, Bờ Tây, Jordan, Liban, Syria và Ai Cập.
Nhà nghiên cứu Kelly Petillo tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại châu Âu (ECFR) chia sẻ với kênh DW (Đức) rằng chưa có con số chính xác về số người Palestine tại các quốc gia Trung Đông và châu Âu. Trong khi đó, Cơ quan Liên hợp quốc (LHQ) về người tị nạn Palestine (UNRWA) tuyên bố rằng trong năm nay họ đã hỗ trợ cho khoảng 5,9 triệu người ở 58 trại tị nạn tại Jordan, Liban, Syria, Dải Gaza và Bờ Tây.
Tuy nhiên, UNRWA không hiện diện ở tất cả các nước Arab và không phải tất cả người Palestine đều là người tị nạn. UNRWA cho biết những trường hợp thường trú tại Palestine trong khoảng thời gian từ ngày 1/6/1946 đến ngày 15/5/1948 và những người mất cả nhà cửa lẫn sinh kế do cuộc xung đột năm 1948 đều đủ điều kiện đăng ký làm người tị nạn cùng con cháu của họ. UNRWA cũng cung cấp dịch vụ cho những trường hợp phải di dời do Chiến tranh Sáu ngày ở Israel năm 1967.
Trong xung đột năm 1948 xung quanh việc thành lập Israel, ước tính có khoảng 700.000 người Palestine đã bị trục xuất hoặc chạy trốn khỏi khu vực ngày nay là Israel. Người Palestine gọi sự kiện này là Nakba, tiếng Arab có nghĩa là "thảm họa". Cho đến ngày nay, nhiều người tị nạn Palestine ở nước ngoài không có quốc tịch và vẫn yêu cầu được quay trở lại.
Ông Peter Lintl tại Viện Các vấn đề An ninh và Quốc tế Đức, phân tích: "Mưu cầu quyền trở về đã trở thành dấu ấn trung tâm của bản sắc Palestine". Bên cạnh đó, bà Petillo bổ sung rằng mặc dù quyền trở về đã được đưa vào Nghị quyết 3236 của Liên hợp quốc từ năm 1974 và trong Công ước Geneva năm 1951, nhưng nó không còn đóng vai trò nổi bật trong đàm phán ở Oslo năm 1994 và "vắng mặt" trong các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về xung đột giữa người Palestine và Israel.
Dưới đây, kênh DW đã tổng hợp lại những địa điểm ở Trung Đông nơi có cộng đồng người Palestine đông đảo.
Liban
Theo UNRWA, tính đến tháng 7 năm nay, ước tính có khoảng 250.000 người tị nạn Palestine đang ở Liban và 80% trong số đó sống dưới mức nghèo khổ. Nhưng cũng có ước tính khác cho thấy có gần 500.000 người tị nạn Palestine tại Liban. Khó có một con số chính xác bởi Liban đã không thực hiện điều tra dân số trong gần 100 năm.
Jordan
Một trại tị nạn cho người Palestine của UNRWA tại thành phố Khan Younis, Dải Gaza ngày 1/11. Ảnh: THX/TTXVN
Trong chiến tranh Trung Đông năm 1967, khi Israel chiếm giữ Bờ Tây và Dải Gaza, có thêm 300.000 người Palestine đã phải lưu vong, hầu hết là sang Jordan.
Jordan là quốc gia Arab duy nhất cấp quyền công dân cho người Palestine tị nạn trong thời kỳ Nakba. Khoảng 2,3 triệu người đăng ký là người tị nạn Palestine ở Jordan.
Tuy nhiên, Vua Abdullah II của Jordan gần đây vạch rõ rằng nước này sẽ không tiếp nhận thêm người tị nạn Palestine do hậu quả xung đột Israel - Hamas hiện nay.
Ai Cập
Bà Petillo nói: "Tình hình của những người tị nạn Palestine ở Ai Cập là không chắc chắn nhất. Họ sống trong tình trạng lấp lửng về mặt pháp lý". UNRWA không hiện diện tại Ai Cập. Số liệu thống kê về người tị nạn Palestine tại Ai Cập dao động từ 70.000 - 134.000 người.
Ai Cập đã không tiếp nhận người tị nạn từ Gaza trong cuộc xung đột gần đây. Ai Cập lập luận rằng một cuộc di cư hàng loạt khỏi Gaza sẽ đưa các thành viên lực lượng Hamas vào lãnh thổ của họ. Điều đó có thể gây bất ổn ở Bán đảo Sinai, nơi quân đội Ai Cập đã chiến đấu trong nhiều năm chống lại phiến quân Hồi giáo.
Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sissi còn quan ngại về viễn cảnh với sự hiện diện của các chiến binh Palestine, Bán dảo Sinai "sẽ trở thành căn cứ cho các cuộc tấn công vào Israel. Khi đó, Israel có quyền tự vệ và sẽ tấn công lãnh thổ Ai Cập".
Ông El-Sissi còn lập luận rằng nếu một nhà nước Palestine phi quân sự được thành lập từ lâu trong các cuộc đàm phán thì bây giờ sẽ không có xung đột.
Syria
UNRWA điều hành 9 trại tị nạn chính thức và 3 trại tị nạn không chính thức cho 438.000 người Palestine ở Syria. Cuộc nội chiến ở Syria trong 12 năm qua đã khiến tình hình của người tị nạn Palestine trầm trọng hơn và cơ sở hạ tầng viện trợ bị hư hại đáng kể.
Vào năm 2021, khảo sát của UNRWA cho thấy 82% những người nhận hỗ trợ t.iền mặt của tổ chức này đang sống trong cảnh nghèo đói và khoảng 120.000 người tị nạn Palestine ở Syria một lần nữa phải tìm nơi ẩn náu ở các nước láng giềng.
Israel, Bờ Tây và Gaza
Theo cơ quan thống kê của chính quyền Palestine, 154.900 người Palestine vẫn ở Israel sau thảm họa Nakba năm 1948. Theo Cục Thống kê Trung ương Israel, đến năm 2020, con số này đã tăng gấp 10 lần lên hơn 1,5 triệu người, chiếm khoảng 17% dân số Israel. Có nhiều thuật ngữ khác nhau dành cho những người Palestine này như "người Arab Israel" hoặc "công dân Arab của Israel".
So với 3 triệu người Palestine ở Bờ Tây và 2,2 triệu người Palestine ở Gaza - hầu hết trong số họ là người tị nạn được UNRWA công nhận - thì các "công dân Arab của Israel" có khác biệt về mặt pháp lý khi khoảng 1,5 triệu người có quốc tịch Israel, nhưng nhiều người sống tại Jerusalem chỉ được coi là thường trú nhân.
Xung đột Hamas-Israel: Mỹ cảnh báo Iran về sử dụng vũ lực nếu ngoại giao thất bại Các tàu sân bay mang lại cho Mỹ 'sức mạnh tấn công đáng kể' và theo một nguồn tin, Washington đã tìm cách cảnh báo Iran rằng họ nghiêm túc về khả năng sử dụng vũ lực trong xung đột Hamas-Israel. Trong hơn một tuần qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã thực hiện các biện pháp ngoại giao khẩn cấp nhằm ngăn...