Thời gian ngừng lại ở Nhà thờ Tin Lành trăm tuổi khu Chợ Lớn

Khu Chợ Lớn, trên một con đường sầm uất với nhịp sống đô thị vội vã, ít ai ngờ có tồn tại một địa điểm tuổi đời đã ngót trăm năm, nơi mà thời gian dường như dừng lại.

Đời sống tín ngưỡng, tôn giáo của người Hoa vô cùng phong phú. Đa phần khi nhắc đến niềm tin của người Hoa, mọi người thường nghĩ đến các loại hình tín ngưỡng dân gian truyền thống hoặc Phật giáo.

Thế nhưng nằm nép bên con đường Nguyễn Trãi (Quận 5) sầm uất, lại tồn tại một cơ sở tôn giáo tưởng chừng sẽ không hiện hữu trong cộng đồng người Việt gốc Hoa, đến nay ngót đã hơn 100 tuổi: Hội thánh Tin Lành Việt Nam – Chi hội Nguyễn Trãi, một địa điểm sinh hoạt của tín đồ người Hoa theo đạo Tin Lành.

Bên ngoài Hội thánh Tin Lành Nguyễn Trãi về đêm. Ảnh: Việt Nam Hoa nhân Cơ Đốc Giáo hội Quang Trung Đường.

Hội thánh Nguyễn Trãi hay còn có tên tiếng Hoa là “Việt Nam Hoa nhân Cơ Đốc Giáo hội Quang Trung Đường”, đây là cơ sở sinh hoạt tôn giáo rất đặc trưng của bà con người Hoa theo đạo Tin Lành, tọa lạc tại 462-464 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5.

Hội thánh lặng lẽ nép mình bên khu đô thị huyên náo ngày càng phát triển, nhưng nét cổ kính của ngôi thánh đường vẫn được giữ vẹn nguyên sau bao thăng trầm của thời đại.

Ca đoàn ban Lão niên của Hội thánh. Ảnh: Việt Nam Hoa nhân Cơ Đốc Giáo hội Quang Trung Đường.

Chợ Lớn là khu vực phát triển đạo Tin Lành đầu tiên của thành phố kể từ năm 1911, trong dòng lịch sử ấy người Hoa là một trong những cộng đồng đầu tiên chấp nhận tin đạo.

Mục sư Chu Tỉnh Hồn là vị mục sư người Trung Quốc đầu tiên đến Việt Nam để truyền đạo cho người Hoa khu vực Chợ Lớn, trước tiên ông thành lập một nhà thờ Tin Lành trên đường Tản Đà. Ông cùng với mục sư John Drange Olsen và hơn 40 tín đồ gốc Hoa đã tập hợp lại, tuyên bố thành lập nhà thờ Tin Lành đầu tiên của người Hoa tại vùng đất Chợ Lớn.

Lễ kỷ niệm 40 năm thành lập Hội thánh được chụp vào năm 1960. Ảnh: Việt Nam Hoa nhân Cơ Đốc Giáo hội Quang Trung Đường.

Cũng giống như nhiều nhà thờ Tin Lành khác của người Việt, ngôi thánh đường này của người Hoa được xây dựng theo lối kiến trúc xưa của các nhà thờ Tin Lành theo phái Phúc Âm Hóa (Evangelism), với phần giữa là phòng lễ chính với dòng chữ Hán cách điệu được đọc từ phải sang: “Hoa kiều Cơ Đốc Giáo hội Lễ bái đường”.

Hai bên là hai tháp chuông hình hộp chữ nhật đối xứng với lễ đường, nhìn từ bên ngoài vào nhà thờ có hình dạng một chữ A lớn biểu trưng cho ký tự đầu tiên trong bảng chữ cái, mang ý nghĩa “sự trước tiên” hay “Thượng Đế là Đấng khởi đầu”, trên đỉnh nhà thờ là hình ảnh cây thập giá trơn được xem là biểu tượng đặc trưng của Ki-tô giáo.

Giảng đường chính của nhà thờ.

Bên trong lễ đường chính được bài trí khá đơn giản, gồm các băng ghế dài được chia thành 3 dãy để tín đồ ngồi và tòa giảng chính phía trên với một cây thập tự giá lớn. Tòa giảng có một bục giảng dành cho Mục sư đứng giảng thuyết và 6 chiếc ghế gỗ khi xưa dùng để các Mục sư ngồi.

Vì niềm tin của đạo Tin Lành nên bên trong nhà thờ thường chỉ bố trí bàn ghế và hệ thống nhạc cụ như một không gian sinh hoạt văn hóa chung của cộng đồng, chứ không có tranh ảnh hay tượng chạm như kiến trúc nhà thờ Công giáo.

Phía sau lễ đường chính là khu vực lễ đường phụ rất rộng rãi thường được dùng làm nơi sinh hoạt cho các ban ngành được phân chia theo độ tuổi, đặc biệt là nơi tập luyện của các ca đoàn cho mỗi buổi nhóm họp chung vào sáng Chủ nhật.

Phía sau nhà thờ là một khu nhà với kết cấu hình chữ L 4 tầng được xây dựng theo lối những tòa chung cư cũ của Hồng Kông, khu nhà này là nơi diễn ra các hoạt động của cộng đồng người Hoa theo đạo như các lớp học giáo lý, văn phòng ban đại diện, phòng họp,…

Bức thư pháp ngả màu theo thời gian.

Điều đặc biệt thu hút người đến thăm quan địa điểm này có lẽ là một căn phòng nhỏ nằm tầng 3 của dãy nhà, với các tủ kính để sách được xếp đầy ắp tương tự như một thư viện cùng những bộ bàn ghế cổ khiến ta như quay trở lại những lớp học tiểu học thời xưa.

Bên cạnh những quyển sách mang đầy dấu ấn của thời đại được mang từ Hồng Kông hay Trung Quốc sang, còn có những bức thư pháp bằng chữ Hán đã ngả màu, tạo cho khách tham quan cảm giác như đang thật sự quay về những ngôi trường học xưa ở Hồng Kông thập niên 70.

Tủ sách nhuốm màu xưa cũ bên trong lớp học.

Tầng lầu của khu nhà phía sau nhà thờ.

Bên cạnh đó, Hội thánh Nguyễn Trãi còn là một điểm đến lý tưởng cho những ai có niềm đam mê với tiếng Hoa, nhà thờ sẽ tổ chức các lớp học chữ Hán, luyện thi chứng chỉ HSK dành cho tất cả mọi người bên trong và bên ngoài Hội thánh, các lớp học này được mở vào thứ 2, 4, 6 các ngày trong tuần từ 19:15 đến 20:45 với mức học phí vô cùng “hạt dẻ”.

Một buổi sinh hoạt của Hội thánh tại khu vực lễ đường phụ. Ảnh: Việt Nam Hoa nhân Cơ Đốc Giáo hội Quang Trung Đường.

Kỳ thực Hội thánh Nguyễn Trãi không quá độc đáo, vì tính giản đơn và vắng bóng những kiểu kiến trúc đồ sộ, cầu kỳ như các nhà thờ khác trong thành phố. Tuy nhiên, điều đặc biệt tại đây là ta có thể nhận thấy thời gian bên trong khuôn viên nhà thờ dường như đã dừng lại. Cảm giác hoài cổ với lớp bụi thời gian phủ bao lên mọi thứ dù là nhỏ nhất, chính là điểm thu hút đặc trưng của địa điểm này.