Thời cơ vàng làm xe điện, Việt Nam đừng bỏ lỡ

Việt Nam sẽ có thể có 1 triệu xe điện hoá vào năm 2028 và 4,5 triệu xe điện vào năm 2050. Những quyết tâm mạnh mẽ từ doanh nghiệp đã có. Cơ hội vàng để phát triển xe điện đã thấy rõ nhưng chính sách vẫn còn bỏ ngỏ.

Sáng 3/9, hơn 130 chuyên gia đến từ các Bộ, ngành, viện nghiên cứu, các tổ chức và doanh nghiệp đã cùng bàn luận nhiều giải pháp tại hội thảo “Hạ tầng cho xe điện tại Việt Nam” theo hình thức trực tuyến thực tế ảo 3D.

Hội thảo do báo Giao thông phối hợp với Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam ( VAMA) và Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) tổ chức.

Bỏ ngỏ chính sách khuyến khích phát triển xe điện

Xe điện đang trở thành xu hướng tất yếu của ngành công nghiệp thế giới, Việt Nam cũng không thể đứng ngoài. Với quy mô dân số 100 triệu dân, Việt Nam hứa hẹn trở thành thị trường ô tô điện đầy tiềm năng trong tương lai gần. Tuy nhiên, chủ trương, chính sách cho loại phương tiện xanh này vẫn còn bỏ ngỏ.

Hội thảo được tổ chức trực tuyến theo công nghệ thực tế ảo 3D

Ông Phạm Tuấn Anh – Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết, trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển xe điện phụ thuộc vào 3 trụ cột chính là: khuôn khổ pháp lý, chính sách hỗ trợ của các quốc gia; các biện pháp khuyến khích bổ sung để bảo vệ doanh số bán xe điện khỏi suy thoái kinh tế; số lượng các mẫu xe điện được mở rộng và giảm giá pin. Trong đó chính sách đóng vai trò đi đầu.

“Hiện tại, ngoài sự hạn chế về hạ tầng thì chính sách khuyến khích phát triển xe điện tại Việt Nam hầu như chưa có. Xe điện đến nay mới chỉ nhận được ưu đãi về thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt, thấp hơn so với xe chạy xăng/dầu thông thường”, ông Phạm Tuấn Anh nói.

Nói về điểm yếu này, đại diện Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Bộ KHCN) bổ sung: “Mặc dù đã có những cố gắng nhưng các tiêu chuẩn Việt Nam và quy chuẩn Việt Nam đối với xe điện vẫn còn thiếu và chưa đồng bộ so với hệ thống tiêu chuẩn đang lưu hành trên thế giới về xe điện. Đây là một trong các nguyên nhân rào cản cho doanh nghiệp muốn đầu tư, phát triển xe điện. Nhà nước phải tiếp tục xây dựng, cập nhật bổ sung thêm để theo kịp thế giới”.

Ông Trương Bá Tuấn – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thuế – Bộ Tài chính cũng nhìn nhận, các chủ trương và định hướng về thúc đẩy sử dụng các loại xe thân thiện với môi trường đã được xác định trong nhiều Văn kiện, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước. Cụ thể như các chính sách về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện và các dòng xe thân thiện với môi trường; chính sách thuế nhập khẩu và các chính sách ưu đãi, hỗ trợ khác,.. cũng đã có nhưng để hiện thực hoá các mục tiêu về xe điện thì các chính sách này cần phải cập nhật, điều chỉnh thêm để đáp ứng nhu cầu thực tiễn”.

PGS.TS Đàm Hoàng Phúc – Khoa Cơ khí động lực, ĐH Bách Khoa Hà Nội cho hay, nhiều nền kinh tế đã có chính sách thúc đẩy phát triển công nghiệp sản xuất xe điện. Kết quả là, ngành công nghiệp sản xuất xe điện phát triển nhanh và duy trì doanh số bán hàng ở mức tăng.

“Chính phủ các nước không chỉ tác động đến nghiên cứu phát triển bằng cách cung cấp kinh phí cho các dự án nghiên cứu được chọn mà còn bằng cách xác định các tiêu chuẩn kỹ thuật và tác động đến môi trường”, PGS.TS Đàm Hoàng Phúc nói.

PGS.TS Đàm Hoàng Phúc cũng cho rằng, Việt Nam đang có rất nhiều lợi thế để phát triển nền công nghiệp sản xuất ô tô điện bởi chúng ta có ít thứ để mất hơn các nước lân cận, nơi đã quá lún sâu vào sản xuất ô tô sử dụng động cơ đốt trong. Nhưng nếu không bắt nhịp nhanh thì Việt Nam sẽ thành vùng trũng, trở thành bãi rác công nghệ và chính chúng ta sẽ phải gánh chịu.

Tham góp ý kiến về vấn đề này, đại diện công ty Vinfast – bà Phan Thị Thuỳ Dương cho biết, những nước có ngành công nghiệp sản xuất xe điện phát triển như Trung Quốc, Châu Âu hay Mỹ có những đạo luật khuyến khích mạnh mẽ cho xe điện. Việt Nam muốn đi nhanh thì phải học tập kinh nghiệm từ các nước này.

“Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để phát triển xe điện, chúng ta cũng có nhiều nguồn điện sạch như điện gió, điện mặt trời. Sản xuất xe điện là một lĩnh vực mới, gần như chúng ta đang cùng 1 xuất phát điểm với các nước trong cùng khu vực, thậm chí còn có một số lợi thế rõ ràng hơn. Do đó, chúng ta cần phải khẩn trương, nếu chậm trễ sẽ mất cơ hội”, bà Phan Thị Thuỳ Dương chia sẻ.

Đề xuất lộ trình 3 giai đoạn, mục tiêu 4,5 triệu xe điện vào năm 2050

Tại hội thảo, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đã đề xuất ý tưởng lộ trình phát triển xe điện hoá Việt Nam từ nay đến 2050 thành 3 giai đoạn.

Trạm sạc điện của Vinfast

Mẫu xe điện Vinfast E34

Trong đó, ở giai đoạn khởi đầu từ (2021-2030), Việt Nam sẽ đạt mức 1 triệu xe điện hoá vào khoảng năm 2028.

Ở giai đoạn 2 (từ 2030-2040) tăng trưởng nhanh, Việt Nam duy trì tỷ lệ xe điện hoá tăng trưởng nhanh, đến năm 2040 sẽ đạt khoảng 3,5 triệu xe.

Giai đoạn 3 (từ 2040-2050) tăng trưởng ổn định sẽ đạt 4,5 triệu xe vào năm 2050 và bão hoà sau đó với tỷ lệ xe điện hoá bán ra là 100%.

VAMA cho rằng, định hướng phát triển và đưa ra lộ trình còn phụ thuộc vào định hướng, năng lực và quy mô của từng quốc gia.

Theo VAMA, chi phí sản xuất xe điện nói chung cao hơn 45% so với xe động cơ đốt trong, do đó giá xe điện cao hơn nếu không có chính sách hỗ trợ. Trên toàn cầu, các dòng xe Hybrid (HEV & PHEV) có tiềm năng phát triển cao đến năm 2030 và từ đó xe thuần điện (BEV) sẽ dần vượt qua HEV và PHEV.

Đề xuất các giải pháp chính sách cụ thể, ông Phạm Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp nêu, cần phải có các trụ cột gồm: áp dụng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện trên cơ sở mức phát thải CO2 ra môi trường; xây dựng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư vượt trội nhằm thu hút đầu tư các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực sản xuất, lắp ráp ô tô điện, tập trung vào các dòng xe chưa sản xuất tại các quốc gia trong khu vực, hướng vào thị trường xuất khẩu; phát triển các nguồn năng lượng tái tạo để cung cấp điện sạch cho các trạm sạc điện;…

Ông Trần Quang Hà – Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, Bộ GTVT cũng cho rằng, ngoài chính sách liên quan đến luật pháp, thuế, phí,… thì Nhà nước cần có ngay lộ trình cụ thể và quan trọng nhất là sớm ban hành bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan xe điện phù hợp để các doanh nghiệp có hướng sản xuất và đầu tư dài hạn”.

Tại Việt Nam hiện nay, mới chỉ có Vinfast công bố sản xuất xe điện. Dự kiến, hãng xe tung ra khoảng 10.000 chiếc xe điện “made in Vietnam”. Còn lại, đa phần các mẫu xe điện hiện diện tại Việt Nam chủ yếu được các hãng nhập về giới thiệu để quảng bá thương hiệu, công nghệ chứ chưa đi vào bán thương mại.