Thỏa thuận bí mật của Mỹ với Taliban những ngày cuối cùng ở Afghanistan

Quân đội Mỹ đã đàm phán một thỏa thuận rút quân bí mật với Taliban trước khi hoàn tất chiến dịch rút quân khỏi Afghanistan hôm 30/8.

Lính thủy đánh bộ của Mỹ hỗ trợ đảm bảo an ninh ở sân bay Kabul trong quá trình sơ tán (Ảnh: Reuters).

Hai quan chức giấu tên của Mỹ đầu tuần này tiết lộ, quân đội Mỹ đã bí mật đàm phán với Taliban để nhóm này hộ tống người Mỹ đến sân bay ở Kabul sơ tán. Theo đó, một nhóm đặc nhiệm của Mỹ đã mở một “cổng bí mật” tại sân bay Hamid Karzai ở Kabul và lập ra tổng đài hướng dẫn người Mỹ trong quá trình sơ tán.

Những người Mỹ tại Kabul nhận được thông báo qua tin nhắn để đến điểm tập kết gần sân bay được ấn định từ trước. Một trong các điểm tập kết là trụ sở Bộ Nội vụ Afghanistan ngay gần cổng sân bay.

Tại các điểm tập kết, thành viên của Taliban sẽ kiểm tra giấy tờ và đưa họ đến “cổng bí mật” có lực lượng quân sự của Mỹ đón sẵn. Toàn bộ quá trình này đều được lực lượng của Mỹ quan sát và sẵn sàng can thiệp khi có vấn đề xảy ra. Mỗi ngày, Taliban thực hiện khoảng vài đợt hộ tống như vậy.

Thỏa thuận trên được giữ kín do Mỹ lo ngại phản ứng của Taliban nếu như thông tin được công khai, cũng như lo ngại mối đe dọa từ nhóm khủng bố ISIS-K. ISIS-K là tổ chức đã lên tiếng nhận trách nhiệm vụ đánh bom liều chết bên ngoài sân bay Kabul hôm 26/8 khiến khoảng 180 người thiệt mạng, trong đó có 13 quân nhân Mỹ.

Mỹ vẫn có những liên hệ cả về mặt ngoại giao và quân sự với Taliban trong nhiều năm qua nhằm giảm các rủi ro xung đột, tuy nhiên, thỏa thuận ngầm trên cho thấy một mức độ liên hệ chưa từng có. Hiện chưa rõ liệu có phải thỏa thuận này đạt được sau khi Giám đốc CIA William Burns bất ngờ tới Afghanistan hồi tuần trước hay không. Tại Afghanistan, quan chức CIA đã có cuộc gặp với một trong các thủ lĩnh của Taliban là Abdul Ghani Baradar trong bối cảnh Washington nỗ lực hoàn tất chiến dịch sơ tán trong tháng 8.

Giới chức chính quyền Tổng thống Joe Biden cho biết, trong suốt quá trình sơ tán, Taliban đã rất hợp tác và lực lượng này cam kết để người Mỹ sơ tán an toàn. Tuy vậy, một số nguồn tin nói rằng Taliban đã gây khó dễ cho nhiều người Mỹ muốn sơ tán, đặc biệt ở giai đoạn đầu. Cụ thể, một số công dân có hộ chiếu và thẻ xanh Mỹ đã bị Taliban bắt quay về tại các trạm kiểm soát gần sân bay, và đôi khi còn bị đánh đập.

Mỹ hoàn tất chiến dịch rút quân khỏi Afghanistan vào cuối ngày 30/8, chỉ khoảng một phút trước hạn chót đề ra. Lầu Năm Góc cho biết, trong chiến dịch kéo dài 18 ngày kể từ ngày 14/8, Mỹ và các nước trong liên minh đã sơ tán được khoảng 123.000 người bao gồm cả binh sĩ, nhà ngoại giao, công dân Mỹ, công dân Afghanistan. Đây được xem là cuộc không vận lớn nhất trong lịch sử, khép lại 20 năm hiện diện quân sự của Mỹ ở Afghanistan. Trước khi máy bay quân sự cuối cùng rời đi, Mỹ đã vô hiệu hóa hàng loạt vũ khí, trang thiết bị quân sự ở Afghanistan cũng như tại sân bay Kabul để tránh những vũ khí này rơi vào tay Taliban hay các nhóm cực đoan.

Máy bay Mỹ cuối cùng rời Afghanistan, chấm dứt cuộc chiến dài nhất lịch sử