Thổ Nhĩ Kỳ trên bàn cờ chiến lược của Nga – Mỹ
Với vị thế địa chính trị quan trọng, Thổ Nhĩ Kỳ đã trở thành tâm điểm trong các cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa Mỹ và Nga trong suốt thập kỷ qua.
Tổng thống Putin đã có những phản ứng mạnh mẽ sau khi chiếc Su-24 b.ị bắ.n rơi. Ảnh: Sputnik
Việc Thổ Nhĩ Kỳ bắ.n hạ chiến đấu cơ Su-24 của Nga ngày 24/11 vừa qua được ví như một hệ quả tất yếu trong cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa hai cường quốc là Mỹ và Nga đối với quốc gia này, cũng như những khác biệt của các bên liên quan trong cuộc chiến chống phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Trung Đông, theo Europe 1.
Theo ông Bruno Tertraits, chuyên gia thuộc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược Paris, quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ và Nga hiện nay là di sản của những đế chế từng xung đột với nhau trong suốt hơn ba thế kỷ để tranh giành Biển Đen và vùng Caucasus.
Nga hiểu rất rõ vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong chiến lược ngăn chặn sự hình thành của một mặt trận chống Nga do Mỹ và phương Tây đang xúc tiến tại châu Âu sau cuộc chiến chớp nhoáng tại Gruzia năm 2008, và những năm gần đây, giữa hai nước đôi khi vẫn hình thành mối quan hệ liên minh, dù không chắc chắn và đầy thực dụng, chuyên gia này cho hay.
“Hiểu rõ một Thổ Nhĩ Kỳ nghèo nàn về năng lượng luôn phải coi Nga là nhà cung cấp chính, Kremlin đã sử dụng triệt để ưu thế này như một hành động tăng cường ảnh hưởng và lôi kéo thành viên này của NATO với mục tiêu ít nhất là không thể hiện lập trường chống Nga”, ông Tertraits nhận định.
Một “kỷ nguyên vàng” trong quan hệ Nga – Thổ Nhĩ Kỳ đã hình thành từ những năm đầu của thế kỉ 21 với những hợp tác kinh tế quy mô, trong đó có một đường ống dẫn dầu dưới biển được xây dựng năm 2003. Đến năm 2014, Nga trở thành đối tác xuất khẩu số một của Thổ Nhĩ Kỳ.
Du lịch cũng là lĩnh vực gắn kết hai nước, khi du khách Nga chiếm số lượng lớn nhất trong thị phần du lịch của Thổ Nhĩ Kỳ kể từ năm 2013 đến nay.
Ngoài ra, hai nước cũng có nhiều dự án đáng chú ý khác như kế hoạch xây dựng nhà máy hạt nhân đầu tiên tại Thổ Nhĩ Kỳ của Rosatom, với trị giá lên tới 20 tỷ USD, cũng như đàm phán xây dựng đường ống dẫn dầu mới để đưa dầu của Nga tới châu Âu mà không cần đi qua Ukraine.
“Kỷ nguyên vàng” này về thực tế đã chấm dứt khi Nga quyết định can thiệp quân sự vào Syria với mục đích bảo vệ chế độ của Tổng thống Basha al-Assad, người mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn lật đổ bằng mọi giá.
Dù không trực tiếp lên tiếng chỉ trích Nga nhưng trong giai đoạn đầu chiến dịch không kích của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ luôn tỏ thái độ ủng hộ quan điểm của Mỹ và phương Tây cho rằng Nga chủ yếu né.m bo.m vào các lực lượng nổi dậy “ôn hòa” và chỉ làm cho tình hình Syria thêm xấu.
Toan tính của Mỹ
Ông Didier Billion, chuyên gia về Thổ Nhĩ Kỳ của viện Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược Pháp đán.h giá rằng tuy là một thành viên của NATO nhưng thời gian gần đây Thổ Nhĩ Kỳ thường xuyên bị Mỹ và các nước phương Tây nghi kỵ vì có quan hệ kinh tế và năng lượng thân thiết với Nga.
“Chính vì những nghi ngờ này, mối quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đã bị rạ.n nứ.t vào năm 2003, vào thời điểm ‘kỉ nguyên vàng’ giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ được thiết lập”, ông Billion nhận định.
Video đang HOT
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và Tổng thống Mỹ Obama. Ảnh: Reuters
Đầu tháng 3/2003, Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ từ chối cho phép Mỹ sử dụng lãnh thổ của mình làm bàn đạp tấ.n côn.g Iraq. Sau khi ông Saddam Hussein bị lật đổ, Iraq rơi vào hỗn loạn, cả khu vực trở nên bất ổn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh của Thổ Nhĩ Kỳ, khiến giới chức nước này thường xuyên phản đối chính sách của Mỹ tại khu vực Trung Đông.
Tháng 10/2007, quan hệ hai bên trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết khi Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ thông qua một nghị quyết coi việc giế.t hạ.i hàng trăm ngàn người Armenia của Thổ Nhĩ Kỳ trong Thế chiến I là “diệt chủng”.
Đến đầu năm 2011, cuộc nội chiến ở Syria bùng phát đã trở thành cơ hội không thể tốt hơn để Mỹ tranh giành vị thế của Nga và thiết lập lại ảnh hưởng của mình tại quốc gia này.
Theo ông Yves Boyer, phó giám đốc quỹ Nghiên cứu Chiến lược Paris, hiểu rõ tham vọng địa chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ với khu vực Trung Đông, Mỹ đã tận dụng triệt để cuộc chiến tại Syria để kéo Thổ Nhĩ Kỳ về đúng quỹ đạo của một đồng minh NATO thực sự.
Theo một báo cáo của Reuters năm 2012, được sự hỗ trợ của Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ đã thiết lập một căn cứ quân sự bí mật cùng với các đồng minh Arab Saudi và Qatar để viện trợ quân sự và liên lạc trực tiếp với các phiến quân nổi dậy Syria từ một thành phố gần biên giới hai nước.
Giới phân tích nhận định các cường quốc phương Tây, đứng đầu là Mỹ, đã thực sự ủy nhiệm cho Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến giành ảnh hưởng ở bàn cờ Trung Đông, với trọng điểm là chiến trường Syria.
“Người Thổ Nhĩ Kỳ đang thao túng tình hình tại Syria dưới sự chỉ đạo của Mỹ trong kế hoạch nhằm lật đổ Tổng thống Assad. Mong muốn tạo một vùng đệm hay hành lang an toàn tại Syria của Thổ Nhĩ Kỳ đã không còn là điều bí mật kể từ năm 2012, khi cuộc chiến Syria mới bùng nổ”, ông Boyer khẳng định
Đến tháng 6/2012, Thổ Nhĩ Kỳ đã ngầm vạch ra một vùng đệm sâu 8 km bên trong lãnh thổ Syria sau khi tên lửa phòng không Syria bắ.n hạ một chiếc máy bay trinh sát Thổ Nhĩ Kỳ xâm phạm không phận. Sau đó, Thổ Nhĩ Kỳ cho phép không quân coi các mục tiêu đi vào phạm vi vùng đệm là “kẻ địch”.
Sai lầm chiến lược
Theo chuyên gia Tertraits, tuy Thổ Nhĩ Kỳ giữ vai trò tuyến đầu trong chiến lược của Mỹ tại Trung Đông, trên thực tế hai nước vẫn tồn tại nhiều bất đồng về quan điểm trong cuộc chiến chống khủn.g b.ố tại Syria và không thể đạt được mối quan hệ liên minh hoàn hảo.
Gần đây, giới chức Mỹ thường xuyên đặt câu hỏi về quyết tâm của Thổ Nhĩ Kỳ trong mục tiêu tiê.u diệ.t IS, khi những mối quan hệ làm ăn mờ ám của nước này với phiến quân dần bị vạc.h trầ.n.
Mỹ công khai thể hiện quan điểm trái ngược với Thổ Nhĩ Kỳ khi liên tục hỗ trợ lực lượng người Kurd tại Syria, trong khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan gọi lực lượng này là mối đ.e dọ.a nghiêm trọng với an ninh quốc gia.
Trong bối cảnh đó, các nhà quan sát cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã có những động thái làm hòa với Nga nhằm phản đối quyết định của Mỹ. Thế nhưng, Nga cũng bất chấp những lời cảnh báo từ Thổ Nhĩ Kỳ, liên tục tiến hành các đợt không kích vào lực lượng phiến quân người Turk được Ankara hậu thuẫn ở gần biên giới Syria.
“Hoàn cảnh này đẩy Tổng thống Erdogan vào trạng thái ‘bị bỏ rơi’, và quyết định bắ.n hạ máy bay Nga được coi như một lời cảnh báo của người bị đẩy vào đường cùng muốn thể hiện vai trò và tiếng nói của mình”, chuyên gia Tertraits phát biểu.
Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng quyết định này của Tổng thống Erdogan là một sai lầm chiến lược, và có vẻ như người Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt đầu cảm nhận được hệ quả tai hại của việc không giữ được thế cân bằng trong quan hệ với các cường quốc.
Với việc bắ.n hạ máy bay Nga, Thổ Nhĩ Kỳ đã tự đẩy mình vào thế tiến thoái lưỡng nan khi không thể thách thức thêm quyền lực của Nga, đồng thời có nguy cơ đán.h mất thêm những lợi ích mà nước này vẫn ra sức bảo vệ. Với lý do bảo vệ chiến đấu cơ Nga, Tổng thống Putin đã ra lệnh điều hệ thống tên lửa phòng không tối tân S-400 tới Syria, khiến giấc mơ về một vùng đệm ở biên giới của Ankara hoàn toàn phá sản.
Mỹ và NATO cũng không lên tiếng ủng hộ hành động của Thổ Nhĩ Kỳ, thậm chí còn hợp tác sâu rộng hơn với Nga trong cuộc chiến chống IS. Nhiều chuyên gia và học giả Mỹ còn lên án hành động bị coi là “khiêu khích” này của Thổ Nhĩ Kỳ, có ý kiến còn kêu gọi loại nước này ra khỏi NATO, theoRT.
“Ankara đã tính toán nước cờ sai lầm nghiêm trọng và sẽ phải trả giá đắt cho hành động phiêu lưu giữa hai cường quốc trong thời gian qua”, bà Dubovikova, chuyên gia nghiên cứu chính sách đối ngoại của Nga về Trung Đông, nhấn mạnh.
Nguyễn Hoàng
Theo VNE
Giá dầu xuống 30 USD/thùng và tương lai u ám của Nga
Bên cạnh tác động từ các lệnh cấm vận của phương Tây, căng thẳng địa chính trị gia tăng, giá dầu là một trong những yếu tố quan trọng tác động tới "sức khỏe" của nền kinh tế Nga.
Hiện tại, giá dầu sắp đán.h dấu tháng giảm mạnh nhất kể từ tháng 7/2015 khi Iran cho biết, theo quốc gia này, Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) sẽ không cắt giảm sản lượng mục tiêu tại cuộc họp diễn ra tuần này.
Giá dầu trung bình luôn ở mức dưới 50 USD/thùng trong 4 tháng qua, khoảng thời gian dài nhất kể từ khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Theo các chuyên gia kinh tế, đối với Nga, mức giá 30 USD/thùng có thể xảy ra trong thời gian tới sẽ là một cú sốc khiến kinh tế Nga khó lòng trụ vững.
Theo một khảo sát của Bloomberg, 63% các chuyên gia trả lời cho rằng, mức giá dầu hiện tại đã đẩy kinh tế Nga vào tình thế đáng báo động. Việc giá dầu thấp hơn nữa trong năm tới sẽ là rủi ro lớn nhất đối với Nga.
"Nếu giá dầu xuống thấp hơn nữa và duy trì ở mức đó trong thời gian dài, việc tài chính và sự bình ổn của kinh tế Nga chịu tổn thương là điều không phải bàn cãi", Sergey Narkevich, chiến lược gia tại PAO Promsvyazbank tại Moscow cho biết.
giá dầu thấp là rủi ro lớn nhất đối với kinh tế Nga, bên cạnh xung đột địa chính trị và mối lo ngại về ngân sách và lĩnh vực ngân hàng
Sự "kiên định" của OPEC
Ngày 4/12 sắp tới, OEPC sẽ tiến hành phiên họp cuối cùng trong năm để xác định mức mục tiêu sản lượng cuối năm 2015 và đầu năm mới. Theo Iran cũng như các chuyên gia kinh tế, OPEC sẽ không nhường bước trong chiến lược giữ vững thị phần của mình.
Đối với Nga, mức giá 30 USD/thùng có thể xảy ra trong thời gian tới sẽ là một cú sốc khiến kinh tế Nga khó lòng trụ vững
Giá dầu thấp hoặc thấp hơn nữa vẫn là "rủi ro chính đối với kinh tế Nga, bất chấp việc nền kinh tế quốc gia này đã có sự thích nghi với việc giá dầu giảm mạnh trong năm 2015. Từ rủi ro này sẽ dẫn tới việc đồng ruble ngày càng suy yếu, lạm phát cao hơn nữa và vấn đề thâm hụt ngân sách trầm trọng hơn", Andreas Schwabe, nhà kinh tế học tại Raiffeisen Bank International AG tại Vienna cho biết.
Giá dầu về mức 30 USD/thùng?
Nga đã học cách sống sốt với giá dầu gần 40 USD/thùng trong thời gian qua, tuy nhiên mức 30 USD/thùng là một cú sốc không dễ chống đỡ.
Theo Ngân hàng Trung ương Nga, trong điều kiện giá dầu thô xuống dưới 40 USD/thùng kể từ năm 2016 - 2018, nền kinh tế nước này sẽ giảm 5% hoặc hơn nữa trong năm tới và giá cả sẽ tăng từ 7% tới 9%, khiến lạm phát gia tăng và tài chính bất ổn.
Trong năm nay, GDP của Nga sẽ giảm 3,9% tới 4,4% và có thể giảm thêm 1% trong năm tới nếu giá dầu ở mức 50 USD/thùng, theo dự báo của Ngân hàng Trung ương.
"Việc giá dầu sụp đổ lần thứ hai, có thể xuống mức 30 USD/thùng sẽ khiến dòng tiề.n tháo chạy khỏi Nga và tạo áp lực lớn lên nền kinh tế nước này", Nerijus Maciulis, nhà kinh tế trưởng tại Swedbank AB cho biết.
Thực tế, giá dầu về mức 30 USD/thùng chưa phải là viễn cảnh tồi tệ nhất. Trong một báo cáo được công bố ngày 18/11, Goldman Sachs Group Inc cho biết, việc mùa đông không lạnh như mọi năm khiến nhu cầu tiêu thụ khí đốt tại châu Âu nói riêng và nhiều nơi trên thế giới xuống thấp hơn nữa, giá dầu thô có thể giảm xuống còn 20 USD/thùng.
Các lệnh cấm vận
56% các nhà kinh tế học tham gia khảo sát cho rằng Liên minh châu Âu sẽ nới lỏng các lệnh trừng phạt đang áp dụng lên Nga trong 12 tháng tới, tăng so với 34% trong khảo sát gần đây nhất vào tháng Tám. 20% chuyên gia dự báo Mỹ sẽ bắt đầu nới lỏng lệnh cấm vận ngay đầu năm 2016, so với chỉ 3% trong tháng trước.
"GDP của Nga chỉ có thể tăng trưởng trở lại nếu các lệnh cấm vận dần được gỡ bỏ. Tuy nhiên, vẫn có khả năng các lệnh cấm vận không bị gỡ bỏ, đồng nghĩa với việc kinh tế Nga chịu tổn thương trong thời gian kéo dài hơn nữa", Wolf-Fabian Hungerlang, nhà kinh tế hoạc tại Berenberg Bank (Đức) cho biết.
Đồng ruble
Đồng ruble đã giảm 32% giá trị so với đồng USD kể từ khi Ngân hàng Trung ương Nga quyết định thả nổi đồng tiề.n và.o tháng 11/2014.
Việc đồng ruble không ngừng yếu đi trong mùa hè vừa qua đã buộc giới chức nước này tạm dừng các biện pháp nới lỏng tiề.n tệ trong tháng 9 và tháng 10, sau 5 lần hạ lãi suất kể từ đầu năm.
Lam Phong (Theo Bloomberg)
Theo_Tin Nhanh Chứng Khoán
Đâu là những mối đ.e dọ.a chính đến nền kinh tế Nga? Đối với nước Nga, 30 USD cho mỗi thùng dầu thô là mức giá đáng báo động. Giá dầu ở khoảng đó đ.e dọ.a hệ thống tài chính nước này nhiều hơn cả mối nguy đến từ địa chính trị hay giá trị đồng rúp. Nhà máy lọc dầu - Ảnh: AFP Theo Bloomberg, có đến 63% chuyên gia kinh tế được hỏi...