Thiếu tướng 92 tuổi xúc động nhớ những ngày Hà Nội sục sôi

Năm nay đã 92 tuổi nhưng Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Thoa vẫn nhớ như in những ngày tham gia cướp chính quyền 19.8 tại Bắc Bộ phủ và Lễ Quốc khánh 2.9.1945… Một ngày cuối tháng 8, vị tướng già đã xúc động kể lại với phóng viên những kỷ niệm không phai mờ ấy.

Tôi sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở xã Hữu Hòa, tổng Thanh Trì, Hà Đông. Bố tôi là nông dân nghèo, mẹ làm nghề buôn bán nhỏ. Khoảng tháng 2.1945, một người anh giới thiệu tôi vào học tại Trường Kỹ nghệ Đông Dương. Trường lúc đó có 2 hệ: sơ cấp và trung cấp. Tôi xin được vào học hệ sơ cấp. Ngày đó Trường Kỹ nghệ Đông Dương là nơi phong trào cách mạng phát triển mạnh mẽ trong sinh viên. Rất nhiều sinh viên của trườngđã tham gia hoạt động bí mật từ rất sớm. Sống và học tập trong một cái nôi cách mạng như vậy, tất nhiên tôi cũng được giác ngộ cách mạng, mà ảnh hưởng lớn nhất là từ anh tôi và một sinh viên năm trên là đồng chí Trần Vỹ (sau là Chủ tịch TP.Hà Nội).

Ngày 19.8.1945, nhân dân và lực lượng cách mạng giành chính quyền tại Bắc Bộ phủ (Hà Nội). Ảnh: T.l

Giữa năm 1945, không khí đấu tranh ở Hà Nội nóng từng ngày, anh em chúng tôi cũng hội họp và chuẩn bị sẵn sàng chờ lệnh cấp trên. Tuy chưa có vũ khí nhưng ai cũng hăng hái. Ngày 16.8, một cuộc mít tinh lớn diễn ra tại Hà Nội, với danh nghĩa do Hội viên chức Việt Nam tổ chức. Nhưng bất ngờ khi cuộc mít tinh diễn ra nửa chừng bỗng một người phụ nữ vụt lên phía trước rồi rút ra một lá cờ đỏ sao vàng. Rồi tiếp tục nhiều lá cờ đỏ sao vàng xuất hiện liên tiếp trong đám đông dự mít tinh. Thế là cuộc mít tinh biến thành cuộc diễu hành, phô trương sức mạnh của Việt Minh. Chúng tôi xuất phát từ Nhà hát Lớn, đi qua hồ Hoàn Kiếm, rồi Hàng Đào, Hàng Bông… Một dòng thác cờ cuồn cuộn.

Ngày hôm sau (17.8), rất nhiều dân quân ở ngoại ô kéo về Hà Nội. Nhiều thanh niên cầm loa, cờ đỏ sao vàng đi tuyên truyền khắp phố phường, kêu gọi nhân dân nhất tề vùng lên giành chính quyền. Một không khí náo nức chưa từng thấy tràn ngập phố phường. Quân Nhật im lặng án binh bất động.

Ngày 19.8 lịch sử đã đến. Từ sáng sớm chúng tôi tập trung tại Nhà hát Lớn, một số anh em có trang bị vũ khí thô sơ như dao, mác, gậy gộc… Cuộc mít tinh được nửa chừng thì biến thành tuần hành. Đoàn tuần hành tiến tới Bắc Bộ Phủ, nơi đây lúc này có một trung đội lính khố xanh. Cửa không chịu mở, anh em quyết định trèo qua tường vào. Anh Trần Vỹ bảo tôi: “Cậu đứng đây cảnh giới để mọi người trèo vào”.

Tôi đứng quay người lại cánh cổng sắt và nhìn ra phía ngoài để cảnh giới cho anh em. Một đội viên ở đâu chạy đến nói: “Cậu cúi vai xuống để tôi dẫm nhờ lên”. Tôi hơi cúi xuống và anh ta dẫm lên để trèo vào trong. Thấy vậy, mấy đồng chí khác cũng chạy tới dẫm nhờ lên vai của tôi, cũng khá đau! Lát sau cánh cổng được mở. Mọi người tràn vào và tịch thu vũ khí của đội lính khố xanh, thu được mấy chục khẩu súng trường Mutcotong.

Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Thoa đã từng đảm nhiệm các chức vụ: Tỉnh đội phó Hà Đông, Tiểu đoàn trưởng E57, Trưởng phòng trinh sát Bộ Tổng tham mưu, Trưởng ban tác chiến mặt trận Trị Thiên – Huế, Phó Tư lệnh Bộ đội Biên phòng.

Tiếp đó chúng tôi lại đi xuống trại Bảo An binh. Đó là trung tâm của lính khố xanh, ở đây thường có một tiểu đoàn đóng. Tại trại Bảo An binh, sau một hồi đàm phán, Chánh quản Việt Nam ra đầu hàng và chuyển giao vũ khí. Tiếp đó đoàn đi sang Tòa đốc lý (nay là UBND TP.Hà Nội), rồi Phủ toàn quyền. Cuối ngày 19.8 thì hầu như mọi cơ quan công quyền đều được chuyển giao cho cách mạng.

Sau những ngày lịch sử đó, tôi chuyển sang làm tự vệ của khu vực Đông Kinh nghĩa thục (khu phố cổ Hà Nội hiện nay), được phát 1 khẩu súng trường và 5 viên đạn. Rồi tôi chính thức trở thành vệ quốc đoàn của Tiểu đoàn 523 thuộc Tỉnh đội Hà Đông. Tiểu đoàn trưởng là ông An Giao. Ở đây tôi gặp đồng chí Lê Trọng Tấn -sau này là vị tướng nổi tiếng trong quân đội ta. Anh Tấn lúc đó là tiểu đoàn trưởng.

Ngày 2.9.1945, chúng tôi dậy từ sớm, mặc quân phục với vũ khí cầm tay có mặt ở Quảng trường Ba Đình từ 5 giờ. Đơn vị tôi được giao nhiệm vụ làm tiêu binh tại quảng trường. Tôi không thể quên được giây phút nhìn thấy Hồ Chủ tịch trên lễ đài. Sau bao nhiêu năm tháng chịu kiếp nô lệ, lầm than, cuối cùng dân tộc ta đã lấy lại tên mình trên bản đồ thế giới kể từ ngày hôm nay… Lời của Bác vang lên, thấm vào lòng chúng tôi từng câu từng chữ.

Nhiều, rất nhiều năm sau, đi qua hai cuộc chống Pháp và chống Mỹ, lăn lộn khắp các chiến trường và cho đến những ngày của cuộc sống thanh bình hôm nay, tôi vẫn nhớ như in những giây phút thiêng liêng, trọng đại ngày 2.9.1945 trên Quảng trương Ba Đình.

Theo Danviet