Thiếu thuốc cục bộ nhưng nhiều địa phương chưa mở được gói thầu

Việc thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế và những dịch vụ kỹ thuật như máy đặt, máy mượn cung cấp dịch vụ đã ảnh hưởng đến người tham gia bảo hiểm y tế như thế nào?

Thông tin tới báo chí về “Danh mục thuốc và các dịch vụ kỹ thuật y tế được quỹ BHYT chi trả – thực trạng và đề xuất nhằm tạo điều kiện cho người bệnh có thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) dễ tiếp cận trong quá trình điều trị”, ông Lê Văn Phúc, Trưởng Ban Thực hiện Chính sách BHYT (Bảo hiểm xã hội Việt Nam – BHXHVN) cho biết, thời gian qua, người tham gia BHYT cũng bị ảnh hưởng bởi vấn đề thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế và những dịch vụ kỹ thuật như máy đặt, máy mượn cung cấp dịch vụ.

Ông Lê Văn Phúc phát biểu tại Hội nghị cung cấp thông tin chuyên đề về chính sách BHYT ngày 8/7.

Có tình trạng thiếu thuốc cục bộ

Nguyên nhân thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế cũng đã được nêu ra và thời gian qua Thường trực Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã họp bàn để phân tích, gỡ vướng liên quan đến mua sắm đấu thầu, đặc biệt là cơ chế chính sách. Về phía BHXH Việt Nam, trách nhiệm là phối hợp với các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Y tế, để xây dựng các chính sách liên quan đến BHYT.

Về đấu thầu thuốc, ông Phúc cho biết: “Chúng tôi cũng yêu cầu BHXH các địa phương luôn phải theo dõi xem việc đấu thầu đã sắp hết hạn hay chưa, thuốc men ở các bệnh viện như thế nào… Kịp thời thông báo đến các cơ sở khám chữa bệnh, BHYT về việc này. Theo thống kê, có 7 địa phương đã hết hạn từ năm 2021 mà đến tháng 6, tháng 7 chưa mở được gói đấu thầu cho năm 2022. Vì vậy, khi chậm mở thầu như vậy ảnh hưởng đến chỉ định thuốc. Bên cạnh đó, có những địa phương chỉ đấu thầu theo danh mục mà Bộ Y tế quy định cho địa phương mà không mở rộng…”.

Đối với vật tư y tế, ông Phúc cho biết, hiện không nhiều tỉnh thực hiện được đấu thầu vật tư y tế, chủ yếu là các cơ sở khám chữa bệnh, việc mua sắm vật tư y tế khó hơn so với thuốc.

“Vật tư y tế đang thực hiện chủ yếu theo Thông tư 58 của Bộ Tài chính, Thông tư 14/2020 của Bộ Y tế và các quy định này còn đang có vướng mắc, dẫn đến các cơ sở khó khăn trong việc mua sắm vật tư y tế. Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo các đơn vị chức năng của Bộ, phối hợp với Bộ Y tế để rà soát, sớm có sửa đổi để hướng dẫn các địa phương tham gia mua sắm vật tư“, ông Phúc nói.

Về vấn đề thuốc men, ông Phúc thông tin thêm, một số tỉnh rất thiếu thuốc như: Bắc Giang, Bình Dương, Hà Nam, Cần Thơ, Đắk Lắk, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bạc Liêu.

Được biết, từ giữa tháng 5/2022, nhiều bệnh viện có văn bản khẩn gửi Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề nghị thanh toán chế độ BHYT đối với dịch vụ kỹ thuật thực hiện trên máy mượn – đặt từ các công ty trúng thầu vật tư hóa chất sau công văn dừng thanh toán của BHXH.

Thông tin thêm về việc thiếu thuốc, vật tư y tế, ông Dương Tuấn Đức, Giám đốc Trung tâm giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến, cho biết, hiện vẫn thiếu cục bộ, một trong những lý do là việc đấu thầu tập trung ở Trung ương cũng như Sở Y tế các địa phương còn chậm.

“Chúng tôi đã thống kê có những mặt hàng hết hàng nhưng trên 3 tháng chưa đấu thầu, có những tỉnh dồn tập trung ở Sở y tế như: Nghệ An, TP.HCM, Hà Nội…, tình trạng chậm trên 3 tháng chưa đấu thầu lại vật tư y tế, khá phổ biến. Qua theo dõi chi phí bình quân một đơn cấp thuốc cho người bệnh thì chưa có sự biến động lớn kể từ tháng 4 đến tháng 6, chênh nhau khoảng dưới 10.000 đồng/1 đơn thuốc, (khoảng 5%), chứng tỏ tình trạng thiếu thuốc vẫn đang cục bộ”, ông Đức nói.

Sau thiếu thuốc là thiếu máy đặt, máy mượn

Thực tế, những năm qua người bệnh có BHYT tại Việt Nam được bảo đảm quyền lợi khá tốt, về dịch vụ kỹ thuật hiện có gần 10.000 dịch vụ đủ điều kiện được thanh toán theo chế độ BHYT. Các dịch vụ được triển khai, thanh toán từ các trạm y tế xã đến các bệnh viện tuyến Trung ương… đều được thanh toán.

Tuy nhiên, trang thiết bị, máy mượn, máy đặt, thời gian qua cũng có khó khăn về cơ chế chính sách, Bộ Y tế vẫn áp dụng cho phép những cơ sở mua sắm đấu thầu vật tư, trúng thầu cho phép được đặt máy, mượn máy tại các cơ sở khám chữa bệnh. Vì vậy, ông Phúc cho biết BHXH Việt Nam có văn bản gửi sang Bộ Y tế hướng dẫn, đồng thời đề xuất tới đây sẽ có buổi họp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc này.

Thông tin thêm với báo chí xoay quanh vấn đề máy mượn, máy đặt và thanh toán dịch vụ này tại các cơ sở y tế, ông Lê Văn Phúc, cho biết thêm: “Năm 2007, Bộ Y tế ban hành Thông tư 15 về xã hội hóa trong các cơ sở khám chữa bệnh công lập, nhưng trong thông tư này ở thời điểm đó không có hình thức mượn máy đặt. Đến năm 2015, chúng tôi đi kiểm tra tại các cơ sở khám chữa bệnh thì phát hiện thấy rất nhiều tình trạng các cơ sở khám chữa bệnh mượn máy, đặt máy từ các công ty.

Chuyện đặt máy ở thời điểm này còn ràng buộc số lượng dịch vụ kỹ thuật, số lượng hóa chất phải thực hiện ở những máy này. Sau khi phát hiện, chúng tôi đã kiến nghị với Bộ Y tế đề nghị Bộ Y tế hướng dẫn. BHXH Việt Nam là đơn vị tư vấn, tổ chức thực hiện còn đơn vị quản lý Nhà nước về BHYT là Bộ Y tế”.

Ông Phúc cũng cho biết, sau đó, Bộ Y tế có văn bản hướng dẫn các cơ sở khám chữa bệnh mà trúng thầu hóa chất thì mới được đặt máy, đấu thầu từ hóa chất đi, sau đó đơn nào trúng thầu hóa chất A thì công ty cung cấp máy sẽ cung cấp cho các máy đó.

Tuy nhiên, cũng có vướng mắc là đấu thầu hóa chất thực hiện một năm, hết hóa chất lại phải đấu thầu mới. Nhưng, khi đấu thầu mới thì máy đặt vẫn trúng, vì hóa chất là hóa chất đóng (tức là hóa chất nào thì đi với máy đó) không có chuyện hóa chất của công ty A lại sử dụng được cho công ty B, rất hãn hữu. Với vấn đề này, BHXH vẫn tiếp tục kiến nghị.

Năm 2017, Bộ Tài chính có công văn 16661 gửi BHXH Việt Nam về quy định một số hình thức xã hội hóa tại các đơn vị sự nghiệp công lập, các đơn vị sự nghiệp công lập không được đặt, mượn máy mà phải chuyển cây máy, hoặc nếu ai cho tặng phải chuyển đổi sang hình thức sở hữu toàn dân.

Sau khi có vấn đề này, BHXH Việt Nam đã gửi văn bản sang Bộ Tài chính xin ý kiến và Bộ Tài chính trả lời khẳng định “không được mượn, không được đặt”.

“BHXH Việt Nam có văn bản gửi các cơ sở khám chữa bệnh triển khai thực hiện và không chấp nhận thanh toán. Sau đó, Bộ Y tế có công văn 2009 cho phép thực hiện tiếp tục thanh toán chỉ với trường hợp máy mượn, máy đặt đã trúng thầu hóa chất trước đó, sau đó mới đặt máy, mượn máy, hết hợp đồng thì gia hạn tiếp tục.

Diễn biến tiếp theo là Bộ Y tế có hủy bỏ công văn 2009, chỉ hủy một phần và BHXH cũng đã có hướng dẫn tỉnh, thành phố thực hiện tiếp tục theo hướng dẫn của Bộ Y tế vướng mắc này, Bộ Y tế đã có văn bản số 3134 ngày 15/6/2022 báo cáo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam về thực trạng của việc mượn máy, đặt máy. BHXH mới đây cũng đã có văn bản gửi Bộ Y tế về vấn đề xử lý việc này như thế nào sau khi có ý kiến từ Bộ Tài chính. Tại cuộc họp mới đây, các đơn vị cũng nêu khó khăn, vướng mắc”, ông Phúc thông tin.