Thiếu liêm chính sẽ tạo ra những văn bản pháp luật nhiều “khuyết tật” !

Nếu thiếu hoặc không có sự liêm chính, đặc biệt là thiếu liêm chính trong quá trình soạn thảo và thẩm tra dự án luật sẽ tạo ra những văn bản pháp luật rất nhiều “khuyết tật” .

Đây là quan điểm của đại biểu Nguyễn Mai Bộ (An Giang) khi thảo luận tại hội trường về Dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XIV của Quốc hội; các Báo cáo công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội.

Có giải pháp để khởi động lại sự liêm chính trong khâu xây dựng luật

Đại biểu Nguyễn Mai Bộ Bày tỏ đồng tình rất cao về những quyết sách và kết quả đã đạt được của Quốc hội khóa XIV và đề cập thêm đến câu chuyện liêm chính trong việc xây dựng pháp luật.

Theo đại biểu, liêm chính trong xây dựng, hoàn thiện và thi hành pháp luật là một nguyên tắc tối cần thiết vì pháp luật điều chỉnh chung các quan hệ xã hội và thúc đẩy quan hệ xã hội phát triển lành mạnh và ngày càng tốt đẹp hơn, pháp luật không phải là công cụ để thể hiện lợi ích một bộ phận nhỏ xã hội, nhất là lợi ích của cơ quan, tổ chức được giao soạn thảo luật.

“Pháp luật là công cụ điều chỉnh xã hội cho nên rất cần thiết sự liêm chính. Nếu có liêm chính thì sẽ xây dựng được những văn bản pháp luật khách quan, toàn diện, có ý nghĩa rất tốt trong việc thúc đẩy quan hệ xã hội ngày càng tốt hơn. Các văn bản pháp luật đó sẽ không hoặc rất ít chồng chéo với các văn bản pháp luật đã được Quốc hội các khóa, các kỳ họp trước kỳ công ban hành.

Đại biểu Nguyễn Mai Bộ Bày tỏ đồng tình rất cao về những quyết sách và kết quả đã đạt được của Quốc hội khóa XIV (ảnh: VPQH)

Đồng thời, không quy định lợi ích thô thiển của một số bộ, ngành, đặc biệt là lợi ích của bộ, ngành được giao soạn thảo dự án luật. Nếu thiếu hoặc không có sự liêm chính, đặc biệt là thiếu liêm chính trong quá trình soạn thảo và thẩm tra dự án luật sẽ tạo ra những văn bản pháp luật rất nhiều khuyết tật”, đại biểu Nguyễn Mai Bộ nhấn mạnh.

Đại biểu dẫn ra ba “khuyết tật”: Thứ nhất là mâu thuẫn, chồng chéo với các văn bản pháp luật mà Quốc hội các khóa, các kỳ họp đã mất rất nhiều thời gian để nghiên cứu ban hành.

Khuyết tật thứ hai, văn bản pháp luật đó sẽ là công cụ để cơ quan soạn thảo hoặc hiện thực hóa lợi ích của bộ, ngành mình, trong đó có lợi ích xung đột với lợi ích của nhân dân hoặc là công cụ để tiếm quyền của bộ, ngành khác và trái với quy định của Luật Tổ chức Chính phủ cũng như Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Khuyết tật thứ ba, vòng đời của các văn bản pháp luật đó rất ngắn và kéo theo Chính phủ, Quốc hội phải tốn kém thời gian, kinh phí để ban hành văn bản pháp luật thay thế.

Đại biểu Nguyễn Mai Bộ cũng cho rằng, trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV đa số tuyệt đối hoạt động soạn thảo, thẩm tra và thảo luận xây dựng luật là có liêm chính.

“Tuy nhiên, tôi cho rằng rất ít trong hoạt động soạn thảo, thẩm tra và thảo luận xây dựng luật vẫn còn sự thiếu liêm chính, đặc biệt là sự thiếu liêm chính có chủ ý”, đại biểu Nguyễn Mai Bộ nói.

Để khắc phục bất cập này, đại biểu đề nghị Chính phủ, đặc biệt là cơ quan được giao soạn thảo dự án luật có giải pháp để khởi động lại sự liêm chính trong khâu xây dựng luật. Đồng thời, cơ quan thẩm tra, các đại biểu Quốc hội luôn nghĩ tới từ “liêm chính” trong việc thẩm tra và phát biểu đối với mỗi dự án luật.

Nguy cơ tham nhũng chính sách

Cùng quan tâm đến công tác xây dựng pháp luật, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) cho rằng, có thể khẳng định Quốc hội khóa XIV đã thông qua những đạo luật đảm bảo chất lượng, đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng và không có biểu hiện tham nhũng, chính sách.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) đề nghị đề cao chất lượng của khâu phân tích chính sách trước khi thông qua các đạo luật (ảnh: VPQH)

Tuy nhiên, nếu rà soát thật kỹ, lật đi lật lại tất cả các quy định và đặt chúng trong mối quan hệ với việc tổ chức thực hiện thì có thể nhận thấy có những quy định nếu như không giám sát chặt chẽ quá trình tổ chức thực hiện thì rất có thể dẫn đến nguy cơ tham nhũng chính sách.

Đại biểu cho rằng, hành vi này đặc biệt nguy hiểm, vì nó tạo căn cứ pháp lý bảo vệ cho hành vi tham nhũng có hệ thống. Đại biểu dẫn ví dụ về các quỹ tài chính ngoài ngân sách. Trên cơ sở giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 792, đề nghị rà soát và loại bỏ tất cả những quỹ hoạt động không hiệu quả và hiện đang tồn tại hơn 40 quỹ tài chính ngoài ngân sách, trong đó có những quỹ gây lãng phí rất lớn cho ngân sách nhà nước.

“Điều đáng băn khoăn đó là trong số 72 đạo luật được Quốc hội khóa XIV thông qua thì vẫn còn nhiều đạo luật, có đến 1/4 số đạo luật có quy định đề xuất thành lập và duy trì các loại quỹ tài chính ngoài ngân sách”, đại biểu băn khoăn.

Một dư địa khác có thể dẫn đến tham nhũng chính sách, theo đại biểu Vũ Thị Lưu Mai là các quy định liên quan đến quản lý đất đai như đền bù, giải phóng mặt bằng, định giá đất, đấu giá quyền sử dụng đất; các quy định liên quan đến ưu đãi trong thực hiện các nghĩa vụ tài chính về quy trình, thủ tục, về phân cấp, phân quyền trong quyết định các dự án.

Từ thực tiễn này, đại biểu đề nghị đề cao chất lượng của khâu phân tích chính sách trước khi thông qua các đạo luật. Đồng thời, cần đề cao hơn nữa việc lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp, những chủ thể chịu sự tác động trực tiếp của chính sách; nâng cao hoạt động thẩm tra, hoạt động thẩm tra cần trí tuệ, bản lĩnh và tinh thần dám đấu tranh, dám phản biện.

“Đề cao trách nhiệm giải trình của cơ quan đề xuất chính sách, cương quyết xử lý những hành vi thông đồng, cố tình cài cắm vào quy định của pháp luật những quy định để trục lợi cá nhân. Sớm hoàn tất quá trình Chính phủ số, làm minh bạch hóa tất cả các quy trình, để người dân có thể thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình mà không phải trả những chi phí phi chính thức”, đại biểu nêu quan điểm.