Thị trường sụt giảm, người tiêu dùng quay lưng với xe điện?

Sản lượng xe điện hai bánh năm 2020 tại Việt Nam giảm mạnh so với năm ngoái, nhiều doanh nghiệp xe đạp điện và xe máy điện buộc phải dừng sản xuất. Liệu có phải người tiêu dùng đang quay lưng với xe điện?

Nhiều doanh nghiệp cho biết thị trường xe điện (bao gồm xe đạp điện và xe máy điện) Việt Nam năm 2020 sụt giảm mạnh. Theo ước tính của nhiều doanh nghiệp, doanh số bán ra trong năm nay có thể giảm từ 30 – 50% so với năm trước.

Hiện không có một con số nào thống kê chính xác lượng xe điện đã bán ra tại Việt Nam. Tuy nhiên, số liệu từ Cục Đăng kiểm (dựa trên số xe đã được cấp chứng nhận và tem kiểm định để bán ra*) cũng cho thấy thị trường đang bị nhiều ảnh hưởng tiêu cực.

Theo số liệu thống kê, năm 2018, thị trường Việt Nam có 14 doanh nghiệp sản xuất xe đạp điện với sản lượng 46.373 xe. Năm 2019, số doanh nghiệp sản xuất lắp ráp giảm xuống còn 11 nhưng sản lượng tăng đáng kể với 52.938 xe.

Tính đến hết tháng 8/2020, thị trường ảm đạm kéo theo nhiều doanh nghiệp dừng sản xuất. Số liệu từ Cục Đăng kiểm cho thấy, hiện chỉ còn 4 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe đạp điện với lượng xe sản xuất ra là 21.318 xe, chưa bằng một nửa năm ngoái.

Mảng xe đạp điện hiện đang được cho là đang “thoái trào”, giám đốc một hệ thống xe điện tại Hà Nội cho biết người dùng đang có xu hướng dịch chuyển sang các dòng xe máy điện và xe gắn máy 50cc bởi các dòng xe này trên thị trường hiện nay có chất lượng tốt hơn. Xe đạp điện đang chỉ bán nhiều ở các vùng nông thôn hoặc tỉnh lẻ nhất là từ miền Trung trở vào.

Trong khi đó, mảng xe máy điện cũng bị ảnh hưởng nặng sau 2 năm tăng trưởng tốt. Thị trường xe máy điện phát triển mạnh vào 2018 – 2019 khi VinFast nhảy vào lĩnh vực này với 3 mẫu xe Klara, Impes và Ludo. Năm 2019, Việt Nam cũng đón nhận thêm một thương hiệu xe điện nữa là Yadea.

Theo số liệu từ Cục Đăng kiểm, năm 2018, Việt Nam có 39 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe máy điện với tổng sản lượng 212.924 xe. Sang năm 2019, doanh nghiệp sản xuất tăng lên con số 40 với sản lượng sản xuất trong cả năm là 237.742.

Dù vậy tính đến hết tháng 8/2020, chỉ còn 28 doanh nghiệp còn sản xuất với tổng số 152.710 xe, giảm đáng kể so với năm 2019. Đối với xe máy điện và xe đạp điện các sản phẩm vẫn chủ yếu lắp ráp trong nước.

Theo đánh giá, những dịch Covid – 19 là nguyên nhân lớn nhất khiến cho thị trường xe điện Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề. Không chỉ giảm về sức mua, dịch bệnh còn khiến nguồn cung bị “đứt gãy” trong một thời gian khá dài. Điều này ảnh hưởng đến sản xuất bởi hầu hết linh kiện xe điện hiện nay vẫn được nhập khẩu từ Trung Quốc.

Nguồn gốc không minh bạch, công nghệ xử lý pin sau khi sử dụng hiện là những vấn đề quan trọng nhất của mảng xe điện tại Viêt Nam

Tuy nhiên, theo nhận định, sự sụt giảm của thị trường xe máy điện chỉ là tạm thời. Theo nhận định của đại diện Yadea và Pega, thị trường xe điện có tốc độ tăng trưởng trung bình 30 – 40%/năm. Đáng quan tâm, người tiêu dùng vẫn duy trì xu hướng dịch chuyển sang phương tiện sạch, tiết kiệm và thân thiện với môi trường nên thị trường này vẫn có tiềm năng tăng trưởng hơn so với xe máy xăng.

Tuy nhiên, nhu cầu là có thực, nhưng năng lực sản xuất, dịch vụ và cả việc nghiên cứu, phát triển sản phẩm của các doanh nghiệp xe điện vẫn là những điều kiện tiên quyết để tạo ra “cú hích” đối với thị trường xe máy điện trong nước. Mặt khác, đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc “đào thải tự nhiên” khiến các doanh nghiệp sản xuất có quy mô nhỏ lẻ, sản phẩm kém chất lượng hơn phải rời bỏ thị trường khi không có đủ sức thu hút đối với người tiêu dùng.