Thế giới mải chống IS, al-Qaeda âm thầm lớn mạnh

Các nhánh của al-Qaeda đang lợi dụng sự bất ổn tại Syria và Yemen để chiếm nhiều vùng lãnh thổ và tăng cường ảnh hưởng của tổ chức này. Trong khi liên quân quốc tế đang tập trung vào cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) thì al-Qaeda âm thầm lớn mạnh.

Thành viên nhóm Mặt trận al-Nusra, chi nhánh của al-Qaeda – Ảnh: Reuters

Tờ The Washington Post vừa có bài viết dẫn phân tích của các chuyên gia cho rằng việc giành được các vùng lãnh thổ đã giúp cho các chi nhánh của al-Qaeda giữ vai trò lớn tại Syria và Yemen, qua đó gây phức tạp cho nỗ lực giải quyết xung đột tại các khu vực này.

Tại Syria, vây cánh của al-Qaeda là nhóm Jabhat al-Nusra giữ vai trò dẫn đầu trong liên minh nổi dậy, đang kiểm soát nhiều địa điểm chiến lược ở vùng tây bắc nước này. Trong khi đó tại Yemen, tổ chức al-Qaeda tại bán đảo Ả Rập ( AQAP) đã chiếm được nhiều tỉnh lớn, gồm cả các căn cứ quân sự, sân bay và bến cảng.

Fawaz Gerges, giáo sư về chính trị vùng Trung Đông tại trường Kinh tế London (Anh), cho rằng al-Qaeda ngày càng vững chắc hơn tại Syria và đang mạnh lên đáng kể tại Yemen. Trong khi thế giới đang tập trung vào IS, họ đã bỏ qua sự vươn vòi của tổ chức cực đoan này. Tương tự, người dân tại Yemen và Syria đang cảm thấy bị Houthi và IS đe dọa nhiều hơn là al-Qaeda, theo The Washington Post ngày 4.6.

Mặc dù có ít bằng chứng cho thấy 2 chi nhánh của al-Qaeda hợp tác với nhau, tuy nhiên cả 2 đều đang có những chiến lược mở rộng lãnh thổ tương tự nhau, đó là núp bóng các nhóm khác quyền lực, các nhà phân tích nhận định.

Cả 2 nhóm này cũng đang tránh sử dụng các hình thức tấn công tàn độc của IS. Hành động này được cho là nhằm giành sự hỗ trợ từ các lực lượng địa phương và tránh các phản ứng của quốc tế mà IS đang đối mặt. Giáo sư Gerges cho rằng các thủ lĩnh của al-Qaeda xem việc hoạt động “trong bóng tối” là một chiến lược nhằm thích nghi và là cách để cạnh tranh và tồn tại lâu hơn IS.

Thành viên nhóm Mặt trận al-Nusra tại thành phố Aleppo, Syria – Ảnh: AFP

AQAP

Tại Yemen, AQAP đang lặng lẽ trục lợi từ cuộc chiến giữa lực lượng thân chính phủ và lực lượng nổi dậy Houthi. AQAP đã chiếm được tỉnh Hadramaut tại miền nam Yemen.

AQAP được cho là chi nhánh quyền lực nhất của al-Qaeda. Nhóm này dính đến nhiều vụ đ.ánh bom nhắm vào Mỹ, bao gồm âm mưu cho nổ một máy bay bay về Detroit (Mỹ) vào năm 2009 nhưng không thành công.

Trong những năm gần đây, quân đội Yemen cùng với sự giúp đỡ của Mỹ đã tiến hành nhiều cuộc tấn công lên AQAP. Thế nhưng nay quân đội Yemen đã bị chia rẽ, một số đơn vị thì theo phe Houthi trong khi số còn lại ủng hộ chính phủ chống Houthi. Ả Rập Xê Út cũng đang tham chiến tại Yemen, nhưng không nhắm vào AQAP mà là quân nổi dậy Houthi.

AQAP đã chiếm được thành phố Mukalla, thủ phủ tỉnh Hadramaut, và các vùng lân cận mà hầu như không phải “động tay động chân”. Người dân tại vùng này cho biết kể từ khi đất nước khủng hoảng, chính phủ sụp đổ vào tháng 2 và Ả Rập Xê Út bắt đầu không kích, các đơn vị quân sự trong vùng đã rời đi, theo The Washington Post.

Các cơ quan tại Mukalla như ngân hàng, tòa nhà hội đồng thành phố, tòa án và các căn cứ quân sự gần đó, với nhiều xe tăng và pháo hạng nặng, giờ đây nằm trong tay AQAP.

Dân địa phương cho biết AQAP còn áp đặt luật Hồi giáo, cấm nhạc Ả Rập và thời trang phương Tây. Lãnh đạo của AQAP là Nasir al-Wuhayshi, người từng làm thư ký cho trùm k.hủng b.ố Osama bin Laden.

AQAP đang cố gắng xây dựng mối quan hệ tại tỉnh Hadramaut bằng việc chống lại lực lượng nổi dậy Houthi. Chuyên gia về AQAP thuộc tổ chức nghiên cứu American Enterprise Institute cho biết AQAP đang từng bước giành quyền kiểm soát nhiều vùng ở Yemen như Hadramaut. Tại tỉnh Bayda, AQAP cũng đang cố giành được sự ủng hộ của người dân bằng việc chống lại các nhóm phiến quân.

Các nước tập trung tấn công IS mà quên đi sự vươn vòi của al-Qaeda. Trong ảnh là phiến quân IS tại Raqqa, Syria – Ảnh: Reuters

Jabhat al-Nusra

Jabhat al-Nusra, còn gọi là Mặt trận al-Nusra, đang là một phần trong liên minh nổi dậy mới, gọi là Army of Conquest (Đội quân chinh phục), đang kiểm soát nhiều vùng quan trọng tại phía tây bắc tỉnh Idlib từ tay quân chính phủ Syria.

Mặt trận al-Nusra bắt đầu chiếm được vùng lãnh thổ quan trọng tại miến bắc Syria vào năm 2014 sau khi đ.ánh bại các nhóm nổi dậy vốn “khét tiếng” tham nhũng. Mặt trận al-Nusra chủ yếu là các tay s.úng Syria, được nhiều người trong nước xem là “trung thực” và có uy quyền hơn là lực lượng của tổng thống Bashar al-Assad.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama đã theo dõi sự phát triển của Nusra và lo ngại về sức ảnh hưởng của nhóm này, một quan chức cấp cao của chính quyền Obama giấu tên cho biết.

Có nhiều nhóm vũ trang tham gia vào liên minh chiếm giữ miền bắc Syria, nhưng Mặt trận al-Nusra đang giữ vai trò chính, quan chức trên cho biết.

Trước khi gia nhập Army of Conquest, Mặt trận al-Nusra thường áp đặt các quy định hà khắc lên những vùng mà nhóm này kiểm soát, gồm việc hành quyết những người ngoại tình và bắt giữ những người có hành động báng bổ. Ông Charles Lister, chuyên gia thuộc Trung tâm nghiên cứu các vấn đề về Hồi giáo Brookings Doha, nói rằng các thành viên khác của Army of Conquest đã gây áp lực để Mặt trận al-Nusra kiềm chế những hành vi cực đoan của mình.

Bảo Vinh

Theo Thanhnien