Thế giới chấp nhận, nhưng bất an về một Donald Trump khó đoán
Các đồng minh của Mỹ giật mình trước chiến thắng của Donald Trump, hoang mang tột độ, băn khoăn không biết Mỹ có còn là đồng minh tin cậy, trụ cột ổn định trong trật tự thế giới.
Donald Trump. Ảnh: Reuters.
Donald Trump cam kết sẽ thay đổi và nhắc đến sự bất định trong bài phát biểu đầu tiên về chính sách đối ngoại hồi tháng 4. Trump nói ông sẽ “rũ bỏ gỉ sét trong chính sách đối ngoại” và Mỹ sẽ “khó đoán và bắt đầu khó đoán từ ngay lúc này”.
Sáng sớm 9/11, trong bài phát biểu chiến thắng, Trump “muốn nói với thế giới rằng, dù luôn đặt lợi ích Mỹ lên hàng đầu, chúng tôi vẫn đối xử bình đẳng với mọi người”, CNN đưa tin.
Tổng thống Pháp Francois Hollande ngay sau đó nêu ra nguy cơ mà giới lãnh đạo thế giới nhìn thấy trong con người khó đoán do cử tri Mỹ vừa chọn ra.
“Cuộc bầu cử Mỹ mở ra giai đoạn bất ổn”, ông Hollande cho biết. “Tôi phải nói rõ và thẳng thắn”. Phản ứng trên “thẳng thắn khác thường” bởi ở cấp độ chính phủ, các quan ngại thường “được khoác lên những từ ngữ ngoại giao màu mè”.
Liệt kê ra hàng loạt vấn đề Pháp và Mỹ đang hợp tác, bao gồm đối phó chủ nghĩa k.hủng b.ố, ông Hollande nói “điều gặp rủi ro là hòa bình, cuộc chiến chống k.hủng b.ố, tình hình Trung Đông, quan hệ kinh tế và bảo vệ hành tinh này”.
Trong suốt thời gian tranh cử năm nay, Trump đưa ra lập trường về chính sách đối ngoại, có thể “viết lại” nền tảng các liên minh ở châu Á, châu Âu và Trung Đông, tái xem xét những thỏa thuận quốc tế đã đạt được như Thỏa thuận Paris về đối phó biến đổi khí hậu.
Ông nhắc đến chủ nghĩa biệt lập, chủ nghĩa bảo hộ và dùng khẩu hiệu “America First” (Nước Mỹ trước tiên) của nhóm hoạt động cùng tên từng phản đối Mỹ tham gia Thế Chiến II. Trump có thể áp dụng chúng tại Phòng Bầu dục, nhằm vào hai thành tựu nổi bật trong chính sách đối ngoại của Tổng thống Barack Obama.
Trump hứa xem xét lại thỏa thuận hạt nhân với Iran mà chính quyền Obama mất nhiều năm đàm phán cùng với nhiều đối tác quốc tế, trong đó có Liên Hợp Quốc. Ông còn tính đảo ngược lại sự phá băng quan hệ ngoại giao với Cuba.
Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest được hỏi về khả năng Trump đảo ngược thành tựu của người t.iền nhiệm. “Vẫn còn quá sớm để biết quyết định mà tổng thống đắc cử Trump sẽ đưa ra và tác động của chúng đến những chính sách mà ông Obama phải vất vả mới đạt được”, Earnest trả lời.
Trong hàng loạt thông báo liên tiếp ngày 9/11, các lãnh đạo thế giới tìm cách trấn an về quan hệ của họ với Mỹ. Thủ tướng Đức Angela Merkel đề nghị được hợp tác với Mỹ nhưng có các điều kiện đi kèm.
“Đức và Mỹ liên kết với nhau bởi nhiều giá trị chung, như dân chủ, tự do, tôn trọng luật pháp và nhân phẩm, bất kể màu da, tôn giáo, giới tính, khuynh hướng t.ình d.ục hay niềm tin chính trị”, bà Merkel nói. “Dựa trên những giá trị này, tôi đề nghị được hợp tác chặt chẽ với tổng thống Mỹ tương lai”.
Video đang HOT
Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đang vật lộn với cuộc khủng hoảng nhập cư do nội chiến Syria gây ra, đối phó cái gọi là sự gây hấn của Nga ở các nước Baltic vả Ukraine.
“Dù tôn trọng lựa chọn dân chủ của người Mỹ, chúng ta cùng phải nhận thấy những thách thức mới đi kèm với kết quả này. Một trong số đó là về sự ổn định trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương tương lai của chúng ta”. Nếu Trump làm như đã nói, sẽ có nhiều câu hỏi đặt ra về quan hệ tương lai giữa Mỹ với khu vực Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.
Tại châu Âu, Trump nghi ngờ về sự phụ thuộc vào Mỹ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và yêu cầu những nước thành viên đóng góp thêm cho chi tiêu quốc phòng. Trump ca ngợi Tổng thống Nga Vladimir Putin là nhà lãnh đạo mạnh mẽ.
Phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt Nga với cáo buộc Moscow can thiệp vào tình hình ở Ukraine, sáp nhập bán đảo Crimea. Tuy nhiên, Trump cho rằng ông và Tổng thống Putin sẽ phối hợp tốt và Nga “không xâm chiếm Ukraine”.
Putin cũng chúc mừng Trump, nói “Nga sẵn sàng và muốn khôi phục lại toàn bộ các mối quan hệ với Mỹ”. Ông cho biết thêm điều này “vì sự tốt đẹp cho cả người dân Nga và Mỹ”.
Vyacheslav Nikonov, nghị sĩ quốc hội Nga, cho biết Moscow nghĩ Trump “hiểu một số thực tế” về Nga và Ukraine, cũng như lệnh trừng phạt. “Là doanh nhân, ông ấy hiểu rất rõ rằng những lệnh trừng phạt là có hại, không chỉ với kinh tế Nga mà còn với cả châu Âu và Mỹ”, Nikonov nói. “Các lệnh trừng phạt phụ thuộc vào Mỹ. Nếu Mỹ sẵn lòng dỡ lệnh trừng phạt, chúng sẽ được xóa bỏ ở Liên minh châu Âu (EU) ngay hôm sau”.
Trong động thái đi ngược với sự đồng thuận quốc tế, Trump nói ông muốn chuyển đại sứ quán Mỹ tại Tel Aviv, Israel, đến Jerusalem. Các chính quyền Mỹ trước đó và những quốc gia khác tránh sự thay đổi này bởi Jerusalem không được quốc tế công nhận là thủ đô của Israel.
Trong video gửi tới Trump, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu mô tả ông là “người bạn vĩ đại của Israel, liên tục thể hiện sự ủng hộ Israel suốt nhiều năm và tôi rất tôn trọng điều đó. Tôi mong chờ được làm việc với ông để thúc đẩy an ninh, thịnh vượng và hòa bình”.
Trump còn nói các đồng minh Arab của Mỹ sẽ phải “tham chiến” tại các cuộc xung đột ở Syria và Iraq, chỉ trích các nước vùng Vịnh như Arab Saudi, Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Qatar vì “chưa làm nhiều” trong sự kiện vận động ở bang Virginia hồi tháng 8.
“Những nước vùng Vịnh không có gì ngoài t.iền”, Trump phát biểu. “Tôi sẽ bắt họ thanh toán”.
Tại châu Á, Trump bóng gió sẽ tạo ra những thay đổi quan trọng. Ông muốn có sự khác biệt với chính sách hiện tại về Triều Tiên, đó là đàm phán để thúc ép họ dừng chương trình hạt nhân, khả năng được giám đốc tình báo quốc gia Mỹ James Clapper nói không thành công.
Bình Nhưỡng muốn được công nhận là ngang hàng với Washington, muốn đàm phán để thể hiện điều đó. Chính quyền Obama không tính đến chuyện kết nối với chính quyền Kim Jong-un trừ khi Triều Tiên bắt đầu phi hạt nhân hóa.
“Tôi sẽ nói chuyện với ông ấy”, Trump trả lời Reuters hồi tháng 5. “Tôi thấy không có vấn đề gì”.
Trump còn tỏ vẻ thất vọng về những liên minh thời hậu Thế Chiến II với Hàn Quốc và Nhật Bản, cho rằng hai nước không đóng góp đủ cho thỏa thuận an ninh chung giữa ba quốc gia.
Trump hồi tháng 3 dọa Mỹ có thể rút quân, Nhật Bản và Hàn Quốc tốt hơn nên tự bảo vệ. “Ngay lúc này, chúng ta đang bảo vệ Nhật Bản”, Trump nói với New York Times. “Và sẽ có lúc chúng ta không thể làm như vậy nữa”.
Như Tâm
Theo VNE
Chiến thắng của Donald Trump có thể làm đảo lộn trật tự thế giới
Chiến thắng của ông Donald Trump có thể làm đảo lộn trật tự quốc tế tồn tại trong nhiều năm qua, đồng thời khiến dư luận không khỏi nghi ngờ về vị thế tương lai của Mỹ trên trường quốc tế.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Lần đầu tiên kể từ sau Thế chiến II, cử tri Mỹ lựa chọn một tổng thống nhiều khả năng sẽ làm đảo lộn trật tự quốc tế được những người t.iền nhiệm thuộc cả hai đảng duy trì trong hàng chục năm qua, bằng cách dựng nên những bức tường theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng nhằm cô lập nước Mỹ, theo New York Times.
Bình luận viên Peter Baker nhận định rằng chiến thắng của ông Trump báo trước viễn cảnh Mỹ sẽ tập trung nhiều hơn vào chính sách đối nội và để thế giới tự giải quyết những vấn đề đang tồn tại.
Sau khi Anh rời liên minh châu Âu, việc cử tri Mỹ lựa chọn một tổng thống theo trường phái bảo thủ có thể khiến các trào lưu dân túy, chủ nghĩa dân tộc, phong trào đóng cửa biên giới đang manh nha tại châu Âu lan sang nhiều khu vực khác trên thế giới.
"Chúng ta đang rơi vào trạng thái bất ổn và bấp bênh", Crispin Blunt, chủ tịch ủy ban Đối ngoại Hạ viện Anh nhận định.
Cam kết triển khai một chính sách chặt chẽ về kinh tế và quân sự của Tổng thống đắc cử Mỹ khiến chính quyền nhiều nước đồng minh phải nghĩ đến một tương lai không có sự hỗ trợ từ Washington.
"Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có tiếp tục can dự vào các vấn đề quốc tế với vai trò như một đối tác tin cậy với bạn bè và đồng minh nữa hay không. Nếu chính sách này chấm dứt, tất cả các đồng minh của Mỹ tại châu Âu, Trung Đông và châu Á buộc phải xem xét lại cách thức tự phòng vệ", chuyên gia Kunihiko Miyake thuộc Đại học Ritsumeikan, Nhật đ.ánh giá.
Viễn cảnh rút quân khỏi Đức, nơi quân đội Mỹ hiện diện trong hơn 7 thập kỷ qua, đang gây ra tâm trạng bối rối cho giới chức nước này.
"Kỷ nguyên mà vũ khí nguyên tử và sự hiện diện quân sự của Mỹ tại châu lục có tác dụng bảo vệ cho toàn bộ các nước tây và trung Âu sẽ chấm dứt. Châu Âu sẽ phải tự đảm bảo an ninh của mình", Henrik Mller, giáo sư báo chí thuộc đại học Dormund, Đức khẳng định.
Chủ tịch ủy ban Đối ngoại Quốc hội Đức Norbert Rttgen cho rằng chiến thắng của ông Trump có thể khiến mối quan hệ giữa Mỹ và châu Âu rơi vào giai đoạn lạnh nhạt và tồi tệ nhất trong nhiều năm qua.
Binh sĩ Mỹ trong một cuộc diễn tập tại Đức. Ảnh: US Army
Mexico có lẽ là quốc gia lo ngại nhất đối với chiến thắng của ông Trump do những tuyên bố xây tường ngăn cách giữa biên giới hai nước trước đây của ông.
"Tôi nhận thấy một mối đe dọa rõ ràng và thường trực", Rossana Fuentes-Berain, giám đốc viện nghiên cứu chính sách đối ngoại độc lập Mexico Media Lab cho biết.
Với kim ngạch thương mại đạt 531 tỷ USD trong năm 2015, Mexico là đối tác lớn thứ ba của Mỹ sau Canada và Trung Quốc. 5 triệu việc làm của Mỹ hiện phụ thuộc vào quan hệ kinh tế với nước láng giềng này.
Ngay sau khi ông Trump đắc cử, đồng peso của Mexico giảm 13%, mức giảm lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua và theo dự báo có thể sẽ mất giá đến 20% trong ngắn hạn.
Ngoài các đối tác truyền thống, nhiều quốc gia khác cũng đang lo lắng trước chiến thắng của ông Trump. Abubakar Kari, giáo sư chính trị thuộc Đại học Abuja, Nigeria cho biết hầu hết người dân nước này nhận định rằng chính quyền của ông Trump sẽ không bận tâm đến những vấn đề nằm ngoài nước Mỹ.
Trong khi đó mối quan hệ giữa Mỹ và Nga, một quốc gia hiếm hoi hoan nghênh chiến thắng của ông Trump cũng sẽ thay đổi cơ bản.
"Tổng thống Trump sẽ đẩy Mỹ chìm sâu vào khủng hoảng toàn diện. Mỹ sẽ bận rộn với quyết những vấn đề nội bộ và không thể gây sức ép đối với ông Putin tại các điểm nóng trên thế giới. Như vậy, Nga sẽ rảnh tay để mở rộng ảnh hưởng địa chính trị. Ví dụ, Moscow có thể tìm cách kiểm soát toàn bộ khu vực Liên Xô cũ và một phần Trung Đông", Vladimir Frolov, nhà bình luận quốc tế của Nga đ.ánh giá.
Giới chức Israel, một đồng minh thân thiết của Mỹ, cũng đang lo ngại về nguy cơ ông Trump sẽchấm dứt sự hiện diện quân sự tại Trung Đông.
"Tình hình tại Syria đang rất hỗn loạn. Mỹ phải nhanh chóng xem xét việc có nên tiếp tục duy trì vai trò tích cực trong việc định hình sự phát triển của khu vực này hay không", Yohanan Plesner, cựu nghị sĩ Quốc hội Israel tuyên bố.
Thậm chí, một số quốc gia có thể hưởng lợi từ chính sách hạn chế can thiệp của Mỹ cũng tỏ ra bất an về những hệ quả sắp tới. Nhìn bề ngoài có vẻ vô lý, nhưng Trung Quốc đang lo ngại trước cam kết rút quân khỏi châu Á của Tổng thống đắc cử Mỹ.
"Nếu ông Trump thực sự rút quân khỏi Nhật, nước này có thể phát triển vũ khí hạt nhân. Hàn Quốc cũng có thể tìm cách sở hữu loại vũ khí này, nếu ông Trump hủy bỏ kế hoạch triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa và để Seoul phải tự mình đối phó với những đe dọa từ Bình Nhưỡng", Shen Dingli, giáo sư quan hệ thuộc Đại học Phúc Đán, Thượng Hải, phân tích.
Nguyễn Hoàng
Theo VNE
Pháp cảnh báo chiến thắng của ông Trump mở ra thời kỳ bất ổn Tổng thống Pháp Francois Hollande cho rằng việc ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sẽ mở ra thời kỳ bất ổn cho tình hình chính trị thế giới. Tổng thống Pháp Francois Hollande. Ảnh: Le Point "Hòa bình thế giới, cuộc chiến chống k.hủng b.ố, tình hình Trung Đông, những mối quan hệ kinh tế và đặc...