Thế cuộc châu Á giữa trập trùng chính sách của ông Trump

Những biến chuyển chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chưa đầy 2 tháng qua đã không chỉ tác động đến tình hình châu Âu hay chiến sự Ukraine, mà còn có thể ảnh hưởng không nhỏ đến thế cuộc châu Á.

Hôm (7.3), AFP dẫn lời Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định nước này là một “đồng minh trung thành” với Mỹ.

Đồng minh chia rẽ

Phát biểu được đưa ra sau khi Tổng thống Trump bày tỏ nghi ngờ liệu nếu Mỹ bị tấ.n côn.g thì các đồng minh NATO có bảo vệ? Tổng thống Macron đã dẫn lại việc các thành viên NATO đã đồng hành cùng Washington trong chiến dịch quân sự ở Afghanistan sau khi Mỹ bị tấ.n côn.g khủng bố vào ngày 11.9.2001.

Đây là một trong những dấu hiệu mới về sự bất đồng giữa Mỹ với các đồng minh ở bên kia Đại Tây Dương. Vừa qua, EU công bố tăng ngân sách quốc phòng lên mức 800 tỉ USD như một động thái thúc đẩy sự tự chủ, hạn chế lệ thuộc vào Mỹ. Hai bên cũng đã bất đồng đáng kể về xung đột Ukraine cũng như chính sách với Nga. Mới nhất, cùng ngày 7.3, Reuters đưa tin Pháp vẫn tiếp tục cung cấp thông tin tình báo cho Ukraine dù Mỹ tạm ngưng hoạt động này.

Tổng thống Trump và Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình trong lần gặp tại Mỹ vào năm 2017. ẢNH: REUTERS

Không những vậy, Đài NBC ngày 7.3 dẫn 5 nguồn tin thân cận tiết lộ nhiều đồng minh đang xem xét hạn chế chia sẻ thông tin tình báo với Washington, vì lo ngại chính sách của Mỹ dưới thời ông Trump đang trở nên gần gũi với Nga. Theo đó, các đồng minh đang cân nhắc động thái vừa nêu vì lo ngại về việc bảo vệ các “tài sản” tình báo ở nước ngoài mà danh tính và thông tin có thể vô tình bị tiết lộ. Số đồng minh trên gồm: Israel, Ả Rập Xê Út và các thành viên nhóm Ngũ Nhãn (vốn gồm 5 nước: Mỹ, Canada, Anh, Úc, New Zealand).

Tuy nhiên, các bên chưa lên tiếng về thông tin của Đài NBC.

Ảnh hưởng thế cuộc châu Á

Những diễn biến trên không chỉ tác động đến tình hình châu Âu mà cả khu vực châu Á – Thái Bình Dương hay rộng hơn là Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Indo-Pacific).

Trước hết, thời gian qua, Mỹ đã thiết lập mạng lưới hợp tác quân sự đa tầng ở Indo-Pacific thông qua nhiều mô hình song phương lẫn đa phương như: Bộ tứ (Mỹ – Nhật Bản – Úc – Ấn Độ), thỏa thuận AUKUS (Mỹ – Anh – Úc)… Để tránh những rào cản yêu cầu tính đồng nhất quy mô rộng như NATO, mạng lưới đa tầng này có sự kết hợp giữa các thỏa thuận an ninh, quân sự, tình báo song phương mà Ngũ Nhãn là một nền tảng quan trọng trong đó. Vì thế, nếu thông tin của NBC là chính xác, thì việc các thành viên Ngũ Nhãn hạn chế chia sẻ thông tin tình báo gây ảnh hưởng không nhỏ cho mạng lưới vừa nêu.

Không những vậy, động thái của Mỹ đối với các nước EU được đán.h giá là khiến các đồng minh của Washington ở châu Á lo ngại về những cam kết, hợp tác của Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Trump. Điều đó có thể làm suy yếu quan hệ giữa các nước này với nhau, tạo cơ hội để Trung Quốc có thêm nhiều động thái ở Indo-Pacific.

Liên quan kịch bản vừa nêu, CNN ngày 7.3 đưa tin tàu chiến của Trung Quốc gần đây liên tục xuất hiện bất ngờ ở một số khu vực tại Indo-Pacific và khiến các đồng minh lẫn đối tác của Mỹ lo ngại. Điển hình, chiến hạm Trung Quốc đã “quần thảo” quanh nước Úc trong 3 tuần qua, đồng thời tổ chức tập trận bắ.n đạn thật hồi cuối tháng 2. Tương tự, chiến hạm Trung Quốc cũng gia tăng hoạt động ở eo biển Đài Loan và khu vực gần một quốc gia Đông Nam Á vốn là một bên tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông.

Trong khi đó, Washington vừa qua vẫn thể hiện động thái cứng rắn với Bắc Kinh, khi 2 lần tăng áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu vào Mỹ, mỗi lần đều tăng thuế suất 10%.

Tuy nhiên, Trung Quốc cũng đã có những động thái đáp trả bằng thuế và đưa ra nhiều thông điệp mạnh mẽ nhằm vào Mỹ. Cũng vào hôm qua, Reuters dẫn lời ông Vương Nghị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Ngoại sự T.Ư kiêm Ngoại trưởng Trung Quốc, khẳng định Bắc Kinh sẽ kiên quyết chống lại áp lực của Mỹ về thuế quan và vấn đề fentanyl.

Cũng liên quan chủ đề này, trả lời tờ The New York Times trong cuộc họp báo ngày 4.3, phát ngôn viên Lâm Kiếm của Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn tuyên bố: “Nếu chiến tranh là những gì nước Mỹ muốn, có thể là một cuộc chiến tranh thuế quan, một cuộc chiến thương mại hoặc bất kỳ loại chiến tranh nào khác, chúng tôi sẵn sàng chiến đấu cho đến cùng”. Không những vậy, bất chấp chính sách thuế của Mỹ, tại hội nghị lưỡng hội đang diễn ra, Trung Quốc đã đưa ra mục tiêu giữ vững mức tăng trưởng GDP năm 2025 là 5% như mục tiêu của năm 2024.

Sự tự tin của Trung Quốc được nhận định là do Bắc Kinh đã có sự chuẩn bị và đán.h giá các chính sách của Washington dưới thời ông Trump có thể không quá hiệu quả vì thiếu sự phối hợp của các đồng minh.