Tháo gỡ khó khăn, đảm bảo tính hợp pháp cho việc nhập khẩu gỗ từ châu Phi

Hiểu biết về các yêu cầu về tính hợp pháp của gỗ nhập khẩu từ châu Phi có vai trò rất quan trọng trong việc thực thi Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam ( VNTLAS).

Chiều 8/11, tại Hà Nội, hội thảo Tìm hiểu về tính hợp pháp của gỗ châu Phi nhập khẩu tại Việt Nam được tổ chức bởi Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cùng các đơn vị liên quan nhằm nâng cao kiến thức về vấn đề này cho các nhà hoạch định chính sách và khu vực tư nhân ở Việt Nam và Cameroon.

Sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp gỗ Việt Nam đòi hỏi ngày càng tăng của nguyên liệu gỗ đầu vào. Việt Nam cấm khai thác rừng tự nhiên. Nguồn cung gỗ rừng trồng trong nước rất lớn và đang có xu hướng gia tăng, vượt 30 triệu m3/năm. Tuy nhiên, nguồn cung gỗ trong nước vẫn không đủ cung cấp cho ngành đang mở rộng.

Gỗ nhập khẩu, đặc biệt là gỗ tròn (HS 4403) và gỗ xẻ (HS 4407) đã và đang đóng một vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng của ngành. Hàng năm, Việt Nam nhập khẩu khoảng 5 – 6 triệu m3 gỗ quy tròn.

Châu Phi đã trở thành nguồn cung cấp gỗ nhiệt đới quan trọng của Việt Nam, cung cấp khoảng 1,3 triệu m3 gỗ tròn và gỗ xẻ, trị giá hơn nửa tỷ USD mỗi năm. Nhập khẩu gỗ của châu Phi; trong đó có Cameroon vào Việt Nam ngày càng mở rộng.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, thông tin liên quan tới các yêu cầu về tính hợp pháp tại các quốc gia khai thác gỗ ở châu Phi còn hạn chế. Hơn nữa, có rất ít thông tin bằng tiếng Việt về các quy tắc và quy định quản lý hoạt động khai thác gỗ, đặc nhượng rừng, thực thi pháp luật và các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng.

Do đó, kiến thức và sự hiểu biết về sự phức tạp xung quanh chuỗi giá trị gỗ châu Phi và các khía cạnh hợp pháp liên quan của các khu vực tư nhân tham gia vào chuỗi cung ứng tại Việt Nam còn hạn chế. Thông tin ít ỏi có thể cản trở sự tuân thủ của người tham gia và từ đó tạo ra những rủi ro về tính hợp pháp của các sản phẩm nhập khẩu. Điều này cho thấy nhiều thách thức đối với việc triển khai VNTLAS tại Việt Nam.

Thực thi Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam nhằm đảm bảo tất cả các sản phẩm gỗ xuất khẩu và tiêu thụ trong nước đều hợp pháp. Kiểm soát tính hợp pháp của gỗ nhập khẩu, bao gồm cả gỗ nhập khẩu từ châu Phi, là một yếu tố trọng tâm của VNTLAS.

“Hiểu biết về các yêu cầu về tính hợp pháp của gỗ nhập khẩu từ châu Phi là chìa khóa để thực thi Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam”, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nói.

Theo ông Ngô Sỹ Hoài, hội thảo không chỉ giúp hiểu rõ hơn về các quy tắc cũng như quy định quản lý thực tiễn tại các quốc gia có nguồn cung đối với việc triển khai VNTLAS một cách hiệu quả mà cũng là cầu nối mở ra cơ hội hợp tác giữa các nhà hoạch định chính sách và khu vực tư nhân ở Cameroon và Việt Nam nhằm hướng đến đảm bảo chuỗi cung ứng gỗ hợp pháp toàn cầu.

Ông Nguyễn Văn Tiến, Trưởng Phòng Điều tra, xử lý vi phạm về lâm nghiệp – Cục Kiểm lâm chia sẻ, để đảm bảo gỗ nhập khẩu vào Việt Nam là hợp pháp nên Nghị định số 102/2020/NĐ-CP quy định Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam đã tăng thêm thủ tục hành chính và thời gian thông quan cho các doanh nghiệp nhập khẩu gỗ. Doanh nghiệp phải thực hiện bản kê khai nguồn gốc gỗ nhập khẩu, nộp bổ sung tài liệu nếu gỗ nhập khẩu từ loài rủi ro hoặc từ vùng địa lý không tích cực. Đồng thời, tăng trách nhiệm, công việc cho cán bộ hải quan cửa khẩu khi làm thủ tục thông quan.

Để giảm bớt gánh nặng hành chính cho cơ cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Thông tư số 21/2021/TT-BNNPTNT quy định phân loại doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ. Thông tư nhằm đánh giá mức độ rủi ro của tất cả các tổ chức, doanh nghiệp trong việc tuân thủ các yêu cầu của Hệ thống VNTLAS để thực hiện các biện pháp xác minh phù hợp, hiệu quả và kịp thời; đồng thời tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh cho các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật.

Tuy nhiên, việc phân loại doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc xác minh kết quả kê khai của doanh nghiệp vì thiếu cơ chế phối hợp giữa Chi cục Kiểm lâm với các ban/ngành liên quan trong tỉnh, thiếu kết nối thông tin giữa các cơ quan liên quan.

Hay khó khăn trong việc xác định tiêu chí tuân thủ quy định về phòng chống cháy rừng do ngành cảnh sát phòng chống cháy rừng ở mỗi địa phương có hướng dẫn khác nhau hoặc chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể…

Bên cạnh đó là chưa có phần mềm đồng bộ và Hệ thống thông tin phân loại điện tử của Cục Kiểm lâm (đang xây dựng) để thực hiện phân loại doanh nghiệp trực tuyến.

Trước những khó khăn, vướng mắc trong thực thi Nghị định số 102/2020/NĐ-CP, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ đề xuất Chính phủ sửa đổi, bổ sung năm 2023, ông Nguyễn Văn Tiến cho hay.