Thành phố bỏ hoang từng có 1.001 nhà thờ

Thủ đô của Armenia thời trung cổ Ani từng là một trong những thành phố lớn nhất trên thế giới . Giờ đây, nơi này chỉ còn lại những tàn tích đổ nát.

Ani, một thành phố Armenia thời trung cổ ở biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vào ngày 15/7/2016.

Ani trở thành thủ đô của Armenia vào thế kỷ thứ 10 và là nơi sinh sống của hơn 100.000 người. Nơi đây có rất nhiều tòa nhà linh thiêng và được biết đến với biệt danh “Thành phố của 1.001 nhà thờ”.

Từng là một trung tâm thương mại hối hả và nhộn nhịp trên một nhánh của Con đường Tơ lụa cổ đại, nằm ở ngã tư của các tuyến đường thương mại khác đổ vào trung tâm Anatolia (bán đảo Tiểu Á), Ani giờ đây chỉ là khu vực hẻo lánh, vắng vẻ và kỳ lạ.

Tàn tích này là những gì còn lại của Ani, thủ đô của Armenia thời trung cổ. Ảnh: Daily Sabah.

Chứng nhân của 23 nền văn minh và triều đại

Thành phố Ani được xây dựng ở khu vực cao trên một đỉnh đồi hẻo lánh với tầng đá núi lửa màu mỡ, không xa nguồn nước gần đó. Các hẻm núi chạy sâu ở phía đông và phía tây, đóng vai trò như biên giới tự nhiên và một hệ thống phòng thủ quan trọng. Nhìn từ bên ngoài, Ani trông giống một pháo đài, với những bức tường hùng vĩ.

Những người đầu tiên đến định cư ở khu vực này vào khoảng năm 3.000 trước Công nguyên, dựng trại trên bờ sông Akhurian xanh lục bảo. Được coi là cái nôi của các nền văn minh, Ani chính là chứng nhân của 23 nền văn minh và triều đại trong suốt nhiều thế kỷ.

Thời kỳ đẹp nhất và mở rộng đáng kể của Ani là khi trở thành thủ đô của Vương quốc Bagratid của Armenia vào thế kỷ 10 và 11, với dân số lúc đỉnh cao là khoảng 200.000 người, lớn hơn nhiều so với London (Anh) vào thời điểm đó. Armenia là một trong những vương quốc sớm nhất chấp nhận Cơ đốc giáo làm quốc giáo vào đầu những năm 300 sau Công nguyên.

Trong quá khứ, thành phố Ani là một trung tâm thương mại và tín ngưỡng thịnh vượng.

Tuy nhiên, thời gian, thiên nhiên, động đất và con người qua các cuộc chiến tranh và xâm lược đã biến đổi Ani. Trải qua sự thống trị của những người Saka, Sassanid, Byzantine, Gruzia Atabeg, Seljuk, Ottoman và Nga… thành phố chỉ còn lại những tàn tích đổ nát.

Vẫn là viên ngọc ẩn

Nằm ở phía đông thành phố Kars của Thổ Nhĩ Kỳ, di tích Ani là một quần thể gồm các tháp bát giác, nhà thờ thời Trung cổ, những bức tường và cột đổ nát nằm rải rác trên cánh đồng cỏ rộng lớn.

Các công trình di tích tại Ani không tập trung mà nằm rải rác trên cao nguyên. Du khách muốn khám phá sâu hơn về địa điểm này, cần phải di chuyển đến nhiều vị trí xa xôi.

Thành phố toát lên vẻ đẹp bí ẩn trong cả 4 mùa. Vào mùa đông, dưới lớp tuyết trắng, nơi đây trông như một vương quốc băng giá đã bị lãng quên từ lâu. Mùa thu, thành phố đượm vẻ huyền bí và trầm ngâm, ẩn chứa những bí mật chờ được khám phá. Khi thời tiết ấm hơn, cảnh quan trở nên sống động với sắc xanh tươi của cỏ cây. Du khách đến đây sẽ được trải nghiệm cảm giác phiêu lưu mà không có ở nhiều di tích lịch sử của châu Âu, những nơi thường xuyên bị chen chúc bởi đám đông.

Các công trình kiến trúc ở Ani mang đậm dấu ấn tôn giáo. Ảnh: Izzet Keribar.

Thành phố cổ kính Ani mang đến chất liệu đa văn hóa trong mỗi cm2, từ các bức tường chữ và biểu tượng hình học Seljuk đến những bức bích họa, chạm khắc tinh xảo, ảnh hưởng của nghi lễ ngoại giáo Armenia cũng như truyền thống tôn giáo Cơ đốc và Hồi giáo.

Tất cả cấu trúc ở Ani đều được xây dựng bằng đá bazan núi lửa địa phương, dễ chạm khắc, có nhiều màu sắc rực rỡ như đỏ hồng và đen tuyền. Ngày nay, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy khoảng 40 nhà thờ, lăng mộ và nhà nguyện.

Nhà thờ lớn của Ani vẫn luôn được bảo tồn ngay cả khi công trình được đổi chủ trong suốt chiều dài lịch sử. Tàn tích còn sót lại cho thấy mái vòm của nhà thờ bị sập và một góc bị phá hủy.

Tòa nhà lớn nhất ở Ani là nhà thờ lớn, một cấu trúc trông khá Gothic với các đặc điểm mới lạ như mái vòm nhọn. Đây là công trình tiêu biểu cho kiến trúc Armenia. Tuy nhiên, nhà thờ lớn đã bị hư hại nặng nề bởi trận động đất kinh hoàng năm 1319 và cuộc xâm lược của người Mông Cổ, những sự kiện đánh dấu sự khởi đầu cho sự suy tàn của thành phố. Vào khoảng thế kỷ 17, Ani đã trở nên hoang vắng.

Ngoài ra, nhiều khu bảo tồn và công trình kiến trúc khác trong thành phố cũng là “chứng nhân kể lại quá khứ”. Nhà thờ Ebul Menucehr (nhà thờ Hồi giáo đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ trên đất Anatolia), các nhà thờ Amenaprgich, Tigran Honentz và Abugamir Pahlavuni, cùng với hàng loạt tu viện và nhà nguyện rải rác trên đồng cỏ rộng lớn, góp phần tạo nên danh tiếng lịch sử của Ani.

Ani vẫn là một ký ức xa vời cho đến đầu những năm 1800, khi du khách châu Âu bắt đầu đến thăm địa điểm của thành phố thời Trung cổ này.