Thắm tình cố đô

Người Huế làm bánh không phải để ăn no mà để ăn chơi thưởng thức hương vị như một thú nhàn tản. Các loại bánh thường được làm nhỏ và mỏng khiến người ăn khi nhìn đã thích thú và muốn thưởng thức.

Người ta nói Huế luôn thấm đẫm không khí trầm mặc cổ kính bởi ảnh hưởng của Hoàng gia nơi đây trong nhiều thế kỷ. Nét sang trọng quý phái ấy bao trùm lên nhiều mảng văn hóa nơi đây, trong đó bao gồm văn hóa ẩm thực. Ở Huế, từ những món ăn dân dã nhất cũng thể hiện sự tinh tế, quý phái trong cách chế biến, cách thưởng thức khiến thực khách thấm thía tình cố đô không nguôi.

Tinh hoa trời đất

Huế là xứ sở sinh ra hàng trăm loại bánh của riêng mình và bánh du nhập từ miền Bắc, miền Nam hay Trung quốc được Huế hóa. Tương truyền, khi có khách quý từ phương xa tới, người Huế thường đãi trọng bằng cách mời khách giong thuyền sông Hương nghe ca Huế và thưởng thức một bữa tiệc mà thực đơn toàn các loại bánh Huế.

Vừa sang trọng vừa tao nhã lại đủ đầy cái tình của người Huế xưa nay. Những món bánh Huế trước nay luôn được coi là kết hợp hài hòa giữa nét dân dã của những thôn xóm nghèo dọc bờ sông Hương với nét quý phái tinh tế của Hoàng gia xư này. Bởi từ những người dân quê tới những vị vương tôn công tử đều yêu mến món ăn này và ưu ái gọi chúng là tinh hoa của đất trời.

Bánh Huế – có thể nằm yên trong một đôi quang gánh hay chiếc thúng bên hông theo chân các o gái Huế đi ngang nhà với tiếng rao dài ngọt rất đặc trưng, rất rẻ mà vẫn ngon. Bánh Huế cũng có thể yên vị trong những quán hàng sang trọng mang nhiều cái tên tới nay chỉ còn trong hoài niệm: quán Hàng Me, quán Cung An Định, quán Mợ, quán Bà Đỏ, quán bánh bèo Ngự Bình, ngã ba Thánh Giá, quán bánh ướt, bánh cuốn thịt nướng ở Kim Long, bánh nậm Bến Ngự…

Các loại bánh Huế đều được làm từ hạt gạo (dân gian gọi là hạt ngọc của trời đất) theo hình tròn gọi là tượng trời, hình vuông hay chữ nhật còn gọi là tượng đất. Huế gối đầu lên biển và sở hữu hệ đầm phá Tam Giang – Cầu Hai nổi tiếng nên xứ này rất dồi dào tôm cá. Các loại bánh Huế cũng vì thế mà mặn mòi vị biển cả với ruốc cá và con tôm gắn liền như duyên nợ bao đời.

Quý hồ tinh bất quý hồ đa

Khách lần đầu ghé Huế ăn bánh thường hờ hững khi thấy các đĩa bánh nhỏ, tấm bánh lại thanh mảnh. Người tinh ý mới thấy được nét tinh tế của cách bày biện món ăn. Bởi cứ ăn mãi, hết năm bảy loại bánh ngon lành mà không quá no, chỉ lửng lơ cái bụng mà vẫn thèm thuồng muốn ăn nữa. Người Huế làm bánh không phải để ăn no, mà để ăn chơi thưởng thức hương vị như một thú nhàn tản. Các loại bánh thường được làm nhỏ và mỏng, tạo các hình hoa trái, làm cho người ăn khi nhìn đã ngạc nhiên thích thú và muốn thưởng thức. Tùy vào cách ngâm ủ bột, cách pha chế, cách quấy mà từng loại bánh lại có hương vị khác nhau.

Khách phương xa tới ăn bánh có lẽ phải thưởng thức bằng mắt, bằng tai, và bằng cả tấm lòng mới thấm hết cái vị đậm đà. Nếu bạn muốn nếm hết các loại bánh Huế, trong một tuần liền bạn có thể thưởng thức đủ các loại bánh khác nhau mà không bao giờ phải nhàm miệng, chán mắt vì trùng lặp.

Mỗi loại bánh lại có một cách làm và mang ý nghĩa riêng thể hiện tấm lòng của con người xứ Huế. Bánh Huế xuất phát từ hai nguồn là dân gian và cung đình, chia làm 2 dòng: bánh lá và bánh trần. Bánh lá gồm bánh nậm, bánh bột lọc; bánh trần gồm bánh bèo, bánh khoái, bánh cuốn thịt nướng… Những món bánh lá ở Huế, đặc biệt là bánh nậm có duyên với lá dong. Một phần bởi lá dong lành và một phần bởi lá dong khi nhúng qua lửa, trầm mình trong nước sôi vẫn giữ nguyên được màu lá xanh óng.

Ẩm thực Huế coi nước mắm là linh hồn của món ăn. Mỗi loại bánh Huế có một cách thức ăn và loại nước chấm đặc trưng. Ví dụ bánh bèo rưới nước chấm pha bằng nước mắm ngọt với chút mỡ, đường, tỏi, ớt; bánh bột lọc chấm nước mắm chua cay nhẹ; bánh nậm cũng nước mắm ngọt pha chút cay… Tuỳ từng loại bánh mà ăn bằng đũa, thìa, que tre mảnh… nhưng chén nước chấm lúc nào cũng thêm vài lát ớt để tăng thêm hương vị cho món chính. Bánh Huế đa phần ăn nóng, vừa chế biến, vừa dọn ăn mới đảm bảo hương vị.

Cách trình bày cho tới cách thưởng thức bánh thể hiện phong cách của người Huế – nhẹ nhàng, bé nhỏ nhưng đậm đà, thân thiết. Người Huế vốn cầu kỳ và kiểu cách ngay cả trong những món ăn dân dã, thứ gì cũng mang dáng dấp của âm dương ngũ hành, tuy làm từ những nguyên liệu giản đơn mà vẫn thanh nhã, quý phái vô cùng.

Bánh Huế – món ăn chơi dân dã đã trở thành thương hiệu của đất cố đô. Du khách tới Huế có thể thưởng thức bánh vào bất cứ thời điểm nào trong ngày nên ít người bỏ qua món ăn đậm đà này. Nét ẩm thực độc đáo của xứ Huế với nhiều hương vị đặc trưng đã trở thành nỗi nhớ da diết của nhiều du khách khi rời xa mảnh đất này.

Theo PNO