Thăm ngôi đền Preah Vihear sau chiến sự

Các mảng kiến trúc bên trong ngôi đền cổ nghìn năm tuổi Preah Vihear bị đạn pháo Thái Lan phá vỡ, trong khi quân đội Campuchia triển khai dày đặc tại di sản thế giới này và đang hối hả xẻ núi để mở đường lớn lên đền.

Con đường thuận tiện nhất để đi Preah Vihear bên phía Campuchia là xuất phát từ thành phố Siem Reap, với đoạn đường 320 km rải nhựa và mất khoảng 4 tiếng chạy xe ôtô. Trước khi khởi hành, phóng viên VnExpress được các đồng nghiệp Campuchia cảnh báo tình hình khu vực đền Preah Vihear đang rất phức tạp dù chiến sự đã tạm ngưng và đổ máu có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Mặc áo chống đạn thăm di sản thế giới

Nhà báo Sao Yuth làm việc cho một đài phát thanh tại Siem Reap, người vừa trở về từ đền Preah Vihear cho biết: “Preah Vihear và khu vực biên giới giữa Thái Lan và Campuchia quanh đó đang rất bất ổn và binh sĩ hai bên có thể nổ súng chỉ vì những nguyên nhân đơn giản như có người lính nào đó say xỉn và không kiềm chế việc bóp cò. Do vậy khi đến thăm đền vào lúc này nên mặc áo chống đạn và đội mũ sắt để tự bảo vệ mình”.

Binh sĩ Campuchia triển khai khắp nơi trên ngôi đền Preah Vihear. Ảnh: Đình Nguyễn.

Preah Vihear có vị trí nhạy cảm vì năm 1962 Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) ra phán quyết toàn bộ mỏm núi Dangrek và ngôi đền trên đó thuộc Campuchia, nhưng lối vào cổng chính lại nằm trong vườn quốc gia Khao Phra Viharn của Thái Lan. Du khách có thể lên đền từ phía Thái Lan vì đây có bình nguyên thoai thoải, trong khi nếu đi từ Campuchia phải vượt qua con đường bên vách đá hiểm trở.

Kể từ khi Campuchia giành lại quyền kiểm soát Preah Vihear từ tàn quân Khmer Đỏ năm 1998, nước này đã bắt tay với Thái Lan cùng khai thác du lịch tại ngôi đền. Theo đó du khách từ Thái Lan sang sẽ được Campuchia cho phép mua vé vào thăm đền trong một ngày mà không cần visa. Còn phía Thái Lan thu phí vào công viên quốc gia Khao Phra Viharn, nơi có lối dẫn lên đền Preah Vihear.

Sau một thời gian êm thấm, Thái Lan và Campuchia đột ngột căng thẳng tại Preah Vihear từ năm 2008 khi ngôi đền được UNESCO đưa vào danh sách di sản thế giới. Đụng độ dữ dội nhất giữa hai nước xảy ra hồi đầu năm nay dọc tuyến biên giới, trong đó Preah Vihear là tâm điểm chú ý. Ngôi đền đã bị đóng cửa hoàn toàn với du khách do phía Thái Lan nã đạn pháo vào công trình cổ này.

Nhà báo Sao Yuth cho biết thêm rằng anh mới viết bài về việc Campuchia đã mở cửa trở lại cho du khách thăm đền Preah Vihear hơn một tuần trước, bất chấp việc Thái Lan vẫn phong toả lối vào chính. Nhưng trên thực tế chỉ có một số ít người địa phương đủ cam đảm tới đây và gần như không có người nước ngoài nào lên thăm đền vì không muốn mạo hiểm tại nơi vừa có chiến sự.

Đó là lý do anh khuyên nên mặc áo chống đạn và đội mũ sắt khi tới Preah Vihear. Các đại lý du lịch tại Siem Reap cũng từ chối tổ chức chuyến đi tới đền Preah Vihear. Cách duy nhất đến được di sản thế giới này hiện nay là thuê một chiếc xe hai cầu đi từ Siem Reap với giá khoảng gần 400 USD, cho quãng đường bình thường chỉ phải trả khoảng 5 USD nếu đi bằng xe khách.

Bầu không khí chiến sự

Tuyến quốc lộ của Campuchia chạy từ Siem Reap đến chân núi Dangrek, nơi có ngôi đền Preah Vihear, mới được cải tạo nên có chất lượng khá tốt. Con đường chạy xuyên qua những cánh rừng rậm rạp với vô số biển cảnh báo có mìn hai bên. Đô thị lớn nhất trên con đường đến đền Preah Vihear là thị xã Anlong Veng, thủ phủ cuối cùng của tàn quân Khmer Đỏ trước đây.

Bầu không khí chiến sự bắt đầu rõ nét kể từ ngã ba thị trấn Sro Em, nằm cách đền Preah Vihear khoảng 30 km. Đây là nơi duy nhất có thể tìm thấy một nơi nghỉ chân bên đường trước khi tiếp tục hành trình lên thăm ngôi đền nghìn tuổi. Thị trấn này cũng là nơi đóng sở chỉ huy của lực lượng quân đội Campuchia phụ trách khu vực đền Preah Vihear và vùng lân cận.

Khi phóng viên VnExpress tới Sro Em, một nhóm binh sĩ đội mũ sắt đứng gác trên đường đã chặn lại và yêu cầu vào khu nhà chỉ huy để trình báo. Khi đó đang có hàng nghìn binh sĩ Campucha diễn tập chiến đấu, dễ tạo ra cảm giác hồi hộp và bất an đối với những ai chuần bị đi tiếp đoạn đường phía trước.

Dọc đường từ Sro Em lên đền Preah Vihear có vô số lô cốt và hầm trú ẩn với binh sĩ đang trong tư thế sẵn sàng chiến đấu. Chỉ có một số ít nhà dân trên đoạn đường này, còn lại hầu hết là các khu vực đóng quân của Campuchia. Chốt gác của quân đội cũng dựng lên tại nhiều nơi để kiểm tra mọi chiếc xe ra vào khu vực.

Đại công trường xẻ núi mở đường lên đền Preah Vihear của Campuchia. Ảnh: Đình Nguyễn.

Khi đến chân núi Dangrek, con đường trải nhựa kết thúc và bắt đầu một đại công trường xẻ núi mở đường dài khoảng 5 km dẫn lên đền Preah Vihear. Những ngày đầu tháng 7/2011, xe chuyên dụng đang hối hả thi công dưới sự chỉ huy của quân đội. Theo quan sát của phóng viên, với tiến độ hiện nay chỉ vài tháng nữa Campuchia sẽ hoàn tất con đường chạy thẳng từ chân núi lên đền Preah Vihear.

Khi hoàn thành con đường xuyên núi rộng rãi này, bên cạnh việc kết nối trung tâm lịch Siem Reap với đền Preah Vihear, quân đội Campuchia còn rất thuận tiện trong việc triển khai các loại khí tài quân sự lên cao điểm núi Dangrek, nơi có vị trí mang tính chiến lược đối với vùng biên giới của nước này.

Dọc con đường đang được xây dựng, quân đội Campuchia cũng triển khai với mức độ dày đặc. Gần như chỉ cách vài mét lại có một hầm trú ẩn kiên cố với các lỗ châu mai bố trí xung quanh. Nhưng bầu không khí giao tranh đã có dấu hiệu lắng xuống khi hầu hết binh sĩ đều không mang vũ khí và đứng ngồi lố nhố bên ngoài hầm trú ẩn nhìn người lạ mặt lên đền Preah Vihear.

Những dấu tích giao tranh

Một mảnh đạn pháo phá vỡ mảng đá sa thạch có đường kính khoảng 20 cm tại cổng chính dẫn lên đền Preah Vihear. Ảnh: Đình Nguyễn.

Đền Preah Vihear gồm nhiều bức điêu khắc đá sa thạch tinh xảo nhưng đã đổ nát khoảng 40%, sau hàng nghìn năm trơ gan cùng tuế nguyệt. Kiến trúc ngôi đền chạy theo trục bắc-nam dài 800 mét, rộng 50 mét, trong đó đền thượng phía nam cao hơn đền hạ phía bắc 120 mét và tất cả nằm trọn trên đỉnh núi Dangrek cao 525 mét. Phần đỉnh đền là vách đá dựng đứng có thể bao quát toàn bộ vùng bình nguyên của Campuchia.

Cảnh đổ nát của ngôi đền nghìn năm tuổi này mới được bổ sung bằng những vết đạn pháo do quân đội Thái Lan bắn sang trong những lần giao tranh dữ dội hồi tháng 2 và tháng 4 vừa qua. Tuy nhiên, những dấu tích này nằm rải rác và có quy mô thiệt hại không quá nghiêm trọng, vì không phá hủy hoàn toàn bất cứ một khối kiến trúc nào của ngôi đền cổ.

Đụng độ đã tạm chấm dứt nhưng hầu như không có bóng du khách lên thăm Preah Vihear, trái với cảnh tấp nập trước giao tranh hồi tháng 2/2011. Nhiều người địa phương kiếm sống bằng nghề bán đồ lưu niệm đã rút đi và chỉ có một vài phụ nữ còn bám trụ. Họ xách theo những túi nhỏ đựng loại thuốc lá giá rẻ để bán cho du khách tặng binh sĩ đóng quân trên đền.

Trên suốt chiều dài gần 800 mét của đền Preah Vihear trên đỉnh núi Dangrek, binh sĩ Campuchia hiện diện dày đặc khắp nơi. Bên cạnh đó còn có lực lượng cảnh sát bảo vệ đền và bảo vệ khách du lịch có quân phục và phù hiệu riêng. Những quân nhân này hầu như không mang súng mà chỉ mang theo máy bộ đàm và tỏ ra thân thiện với khách lạ.

Trung uý Van Sovanchay, người phụ trách thông tin của quân đội đồn trú trên đền Preah Vihear, cho biết: “Chúng tôi có rất nhiều chiến sĩ đóng tại cao điểm này đề phòng các vụ tấn công của phía Thái Lan”. Anh cũng vui vẻ giải thích về hai chiếc bộ đàm mang theo người đang liên tục phát ra âm thanh. Trong đó một chiếc trung uý này dùng để liên lạc nội bộ, chiếc còn lại chuyên để thu những cuộc đối thoại của binh sĩ Thái Lan bên kia biên giới vì anh thành thạo tiếng Thái.

Trong khi đó, thiếu uý có tên Jon nhiệt tình dẫn phóng viên VnExpress đi khắp ngôi đền để phòng bất trắc và thuật lại những lần quân đội Thái Lan nã pháo sang Preah Vihear. Theo lời sĩ quan này, quân đội Thái đã bắn đạn pháo sang cả ngày lẫn đêm, tuy nhiên không gây thương vong cho binh sĩ Campuchia. Anh cho biết số 28 người thiệt mạng của cả hai phía trong những lần đụng đổ kể từ đầu năm xảy ra dọc tuyến biên giới bên dưới đền Preah Vihear.

Trung uý Jon đang thuật lại những lần phía Thái Lan bắn pháo sang đền Preah Vihear. Ảnh: Đình Nguyễn.

Thiếu uý Jon cũng cảnh báo rằng mọi di chuyển tại đền Preah Vihear đều nằm trong tầm ngắm của quân đội Thái Lan đóng phía bên kia biên giới. Theo anh họ không nổ súng nhưng không có gì đảm bảo mọi thứ an toàn tại khu vực từng có chiến sự nhiều lần này. Lời khuyên cho ai đến thăm đền Preah Vihear trong những ngày này là không nên lưu lại quá lâu, dù phải trải qua gần một ngày đường để tới được di sản thế giới này.

Ngôi đền Preah Vihear hiện đã im tiếng súng nhưng tình hình khu vực này vẫn rất phức tạp và không có gì đảm bảo sẽ không tái diễn cảnh nổ súng. Cuối tháng 6 vừa qua, Thái Lan rút khỏi Công ước di sản thế giới của UNESCO và cho tăng quân dọc tuyến biên giới với Campuchia, càng cho thấy tình hình tại đền Preah Vihear có thể căng thẳng trở lại bất cứ lúc nào.

Hơn nữa, binh sĩ Campuchia và Thái Lan đóng quân quá gần nhau, với những điểm chỉ cách nhau chưa đầy 100 mét, nên các vụ nổ súng giữa hai bên có thể xuất phát từ những lý do &’lãng xẹt’. Ví dụ vụ bắn nhau hôm 3/4/2009 mở màn bằng việc một lính Thái Lan đạp phải mìn và các binh sĩ khác lập tức nổ súng tới tấp, khiến phía Campuchia bắn lại. Còn trong các vụ đụng độ từ đầu năm chưa rõ bên nào đã nổ súng trước dẫn đến cảnh đổ máu.

Theo VNExpress