Thăm An Sơn Miếu: địa điểm du lịch độc đáo tại Bà Rịa Vũng Tàu

An Sơn Miếu, hay còn được gọi là miếu bà Phi Yến, là nơi thờ cúng bà Phi Yến, thứ phi của vua Gia Long (Nguyễn Ánh).

Người dân Côn Đảo thờ cúng bà Phi Yến như một vị nữ thần thứ hai chỉ sau cô Sáu (nữ liệt sĩ Võ Thị Sáu). Du khách đến Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) không thể bỏ qua địa điểm du lịch An Sơn Miếu.

An Sơn Miếu – địa điểm thăm quan Vũng Tàu hấp dẫn nhiều du khách mỗi dịp tới Côn Đảo (Ảnh sưu tầm)

Câu ca dao bao đời truyền lại

Đến thăm địa điểm du lịch Vũng Tàu – An Sơn Miếu, du khách sẽ được người dân Côn Đảo kể cho nghe câu chuyện về bà Phi Yến, một người phụ nữ đức hạnh, trung trinh. Bà là thứ phi của Nguyễn Ánh (sau là vua Gia Long).

Vào khoảng năm 1783, Nguyễn Ánh lúc bấy giờ để tránh sự theo dõi và truy đuổi của quân đội Tây Sơn nên đã trốn ra Côn Đảo. Thất bại liên tục nên Nguyễn Ánh muốn đưa hoàng tử Hội An (tên tục là hoàng tử Cải) cùng với Bá Đa Lộc sang Pháp để làm con tin cầu viện. Bà Phi Yến, thân sinh của hoàng tử Cải thấy thế mới khuyên rằng “Việc đánh nhau với Tây Sơn là chuyện trong nhà, thiếp nghĩ chúa công không nên nhờ vả ngoại bang, thắng được giặc Tây Sơn cũng chẳng vẻ vang gì mà e còn lắm điều rối rắm về sau…”

Đến An Sơn Miếu, du khách sẽ được nghe kể lại câu chuyện ly kỳ về cuộc đời bà Phi Yến (Ảnh sưu tầm)

Bởi những lời khuyên can ấy mà Nguyễn Ánh nghi bà Phi Yến có thông đồng với quân Tây Sơn, đem giam cầm bà trên một hòn đảo hoang vắng ở phía Tây Nam của Côn Đảo (là Hòn Bà ngày nay). Lệnh giam cầm vừa ban xuống, Nguyễn Ánh được tin quân Tây Sơn sắp đuổi theo đến Côn Đảo, bèn cùng tùy tùng chạy trốn. Hoàng tử Cải lúc bấy giờ khóc lóc đòi mẹ bèn bị Nguyễn Ánh thẳng tay ném xuống biển, trôi vào làng Cỏ Ống, người dân đã đem chôn cất và lập miếu thờ tại địa điểm du lịch này.

Bà Phi Yến được hai con vật rất khôn ngoan là vượn bạch hổ và hắc hổ cứu sống rồi đưa đến làng Cỏ Ống, nơi có phần mộ của hoàng tử Cải. Dân làng Cỏ Ống được tin đã dựng cho bà Phi Yến một nếp nhà gần đó để dễ dàng lui tới chỗ con trai.
Cũng từ câu chuyện của bà Phi Yến và hoàng tử Cải mà dân gian từ đó lưu truyền câu ca dao buồn “Gió đưa cây cải về trời, Rau răm ở lại chịu lời đắng cay”. Cải là tên tục của hoàng tử Hội An, còn Răm là tên tục của bà Phi Yến.

Nơi tôn vinh đức hạnh của người phụ nữ trung trinh

Tháng Mười âm lịch năm 1785, khi làng An Hải (nơi có An Sơn Miếu ngày nay) diễn ra hội chay tế lễ, người dân mới rước bà Phi Yến ra dự để thêm phần long trọng. Trong đêm hôm đó, tên Biện Thi, một gã đồ tể đã lẻn vào cấm phòng bà Phi Yến để giở trò sàm sỡ, nhưng chỉ vừa nắm được tay, kẻ này đã bị dân làng bắt giam.

Để giữ tròn tiết hạnh của mình, ngay đêm ấy bà Phi Yến đã tự vẫn tại làng An Hải. Người phụ nữ “trung trinh tiết liệt” đã được người dân lập miếu thờ gọi là Miếu bà Phi Yến hay An Sơn Miếu và tổ chức lễ giỗ hàng năm vào ngày 18 tháng 10 âm lịch.

Trong tâm thức của người dân Côn Đảo, miếu bà Phi Yến như một vị nữ thần, thể hiện cho đức hạnh, nhân phẩm cao quý và phò trợ cho cuộc sống bình an của cư dân. Dần dần, đây không chỉ là nơi thể hiện văn hóa tinh thần của người dân Côn Đảo mà còn trở thành một địa điểm thăm quan Vũng Tàu nổi tiếng, hấp dẫn khách du lịch.

Ngôi miếu nằm bình yên giữa những nếp lá cây xanh mát, tĩnh lặng (Ảnh sưu tầm)

Ngôi miếu bỏ bé, được lợp ngói âm dương bình dị như ở bao làng quê khác, nằm giữa những tán cây xanh rợp mát, trước sân là cây cối, hoa lá xanh tốt bốn mùa. Ngay sân trước là lư hương lớn để người dân và du khách đến dâng hương, bên trong có ban thờ bà Phi Yến giản dị mà trang nghiêm, luôn được quét dọn, lau chùi sạch sẽ.

Trong miếu bà có bàn thờ: bên tả đề bốn chữ “Quốc thái dân an”, bên hữu lại đề bốn chữ “Phong điêu vũ thuận”. Người dân nơi đây đã mượn đức độ của bà Phi Yến mà mưu cầu sự bình yên cho nước non, bá tính, cũng bởi thế mà miếu bà được gọi là An Sơn Miếu.

Ban thờ tĩnh lặng, trang nghiêm phía bên trong miếu (Ảnh sưu tầm)

Lễ giỗ độc đáo của người dân Côn Đảo

Để tưởng nhớ đức hạnh của bà, hàng năm người dân làng An Hải tại địa điểm du lịch Vũng Tàu thường tổ chức Lễ giỗ vào dịp tháng 10 âm lịch. Lễ giỗ hàng năm được tổ chức rất long trọng và coi như một di sản văn hóa độc đáo của người dân Côn Đảo, cũng được xếp vào những lễ hội Vũng Tàu đặc sắc được nhiều du khách quan tâm nhất.

Từ đêm 17/10 âm lịch, người địa phương bắt đầu bày các loại hoa quả, xôi chè để cúng Bà và đãi khách thập phương. Mỗi hộ dân cũng đến miếu để dâng lên những món đồ chay mộc mạc và thành tâm cầu khấn đức Bà ban cho những điều tốt lành, may mắn.

Sau khi lễ xong, người ta bắt đầu các hoạt động văn nghệ, vui chơi nhảy múa cực kỳ náo nhiệt. Đặc biệt nhất là với những người yêu thích loại hình nghệ thuật đờn ca tài tử thì sẽ có cả một đêm thức cùng những câu hát mượt mà, đằm thắm đó.

Tới 9h sáng ngày 18/10 âm lịch, buổi lễ chính thức bắt đầu. Lễ vật dâng Bà là hương, hoa, bánh và hoa quả được bày biện trên những chiếc mâm tỉ mỉ và đẹp mắt. Nhiều người đội lễ đội mâm lên đầu rồi xếp thành hàng dài thẳng tắp.

Người dân kính cẩn hành lễ dâng hương và dâng những vật phẩm chay tịnh khác (Ảnh sưu tầm)

Trong nền nhạc lễ lúc réo rắt, khi trầm buồn, làn khói hương tôn nghiêm, thành kính, người dân làng An Hải và rất nhiều du khách dâng lễ, thắp hương. Ai ai cũng mong muốn cho gia đạo yên ấm, cuộc sống thái bình.

Sau phần nghi lễ trang trọng, du khách và tất cả người dân dự lễ sẽ được thưởng thức những món ăn chay, do người dân đóng góp nguyên liệu và chế biến. Những món chay vừa đẹp mắt, vừa ngon miệng lại thanh tịnh, là tấm lòng mà người dân An Hải dâng cúng bà Phi Yến và cũng để thết đãi khách phương xa.

Cứ mỗi năm dịp giỗ bà Phi Yến là An Sơn Miếu lại nhộn nhịp, rộn ràng, được rất nhiều du khách ghé thăm để tận hưởng một không khí lễ hội trang trọng, ấm cúng. An Sơn miếu như một điểm tựa tinh thần, là nơi người dân An Hải, cũng như Côn Đảo luôn luôn trân trọng và thờ cúng cẩn thận.

Nếu du khách có dịp du lịch Bà Rịa – Vũng Tàu, hãy đến địa điểm du lịch Vũng Tàu – An Sơn Miếu để nghe câu chuyện về người phụ nữ trung trinh tiết liệt và khám phá đời sống tinh thần nhiều màu sắc của người dân Côn Đảo.