Thala – Nét đẹp văn hóa ở phum, sóc
Trên đường vào các phum, sóc của người Khmer, cứ khoảng một vài cây số, người ta bắt gặp một Thala rộng khoảng vài mét vuông, được bố trí rất đơn giản: Mái che bằng lá, bằng ngói hoặc tôn, chất liệu thay đổi theo thời gian.
Nằm lặng lẽ ven đường, mỗi Thala có một câu chuyện riêng, chất chứa tình người, gắn liền với nhịp sinh hoạt của cư dân xung quanh…
Thala luôn mở rộng cửa đón khách lỡ đường phương xa, thể hiện nét văn hóa cộng đồng của người Khmer trong từng phum sóc. Ảnh: Phương Nghi
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Khmer Trà Vinh, ông Lý Săng Sết: Thala theo tiếng Khmer có nghĩa là ngôi nhà nghỉ mát cho khách qua đường được người dân chung tay xây dựng, cùng nhau bảo vệ và sửa chữa… Thala thể hiện nét văn hóa cộng đồng của người Khmer trong từng phum, sóc. Tên của các Thala thường được ghép với những đặc điểm của nó, như: Thala chơn phnum (Thala gần chân núi), Thala păng xây (Thala lợp bằng thiếc), Thala Giồng Cát (Thala sóc Giồng Cát), Thala Bưng Cốc (Thala của ấp Bưng Cốc), nhiều Tha la được đặt theo tên của người xây dựng (Thala Tà Tiếp – ông Tiếp, Tà Khan – ông Khan…)… Tuy nhiên, dù bất cứ tên gọi nào, Thala cũng đều có điểm chung là được xây dựng công phu theo hình thức nhà sàn, hình vuông, (hoặc hình chữ nhật), chân cao với khung liền chịu lực để “né” thú dữ, vừa đảm bảo thoáng mát…
“Ngoài chức năng của một cơ sở tín ngưỡng, Thala là nhà chung của cả phum, sóc, do bà con chung tay xây dựng và cùng nhau sử dụng. Khi Thala xuống cấp, đại diện người trong phum, sóc sẽ đứng ra góp tiề.n chỉnh trang, sửa chữa. Thala không có vách ngăn 4 mặt để đón gió. Ngoài ra, không còn vật dụng gì nữa, nhường chỗ cho khoảng không thoáng mát, có thể chứa được hàng chục người bên trong. Thala luôn mở rộng cửa đón khách lỡ đường phương xa, người đi đồng áng mệt nhọc có thể dừng chân, bước vào Thala trốn cái nắng, hoặc cơn mưa lớn bất ngờ đổ ập” – Ông Săng Sết nói.
Video đang HOT
Khi xây dựng Thala, bà con trong phum, sóc thường đặt một chiếc lu sạch sẽ phía trước, lúc nào cũng đầy ắp nước trong vắt, ngọt ngào. Vắt chéo bên trên chiếc lu là chiếc ca nước. Rồi khi thì chiếc rổ tre đựng các loại nông phẩm vừa thu hoạch như khoai lang, khoai mì luộc chín, khi thì bó mía, quày dừa nước… Khách bộ hành thấy khát thì cứ uống, đói thì cứ ăn, mà không cần phải bận tâm chủ nhân của những món đó là ai.
Đặc biệt, phần đỉnh nóc thể hiện kiến trúc Khmer rất rõ rệt. Thường đây là nơi ngự trị của vị thần 4 mặt. Cuối 4 đường nối mái là hình ảnh góc mái vút cong hình ngọn lửa hay chiếc đuôi rồng thon dần rồi đột ngột uốn ngược lên ở cuối mái. Tại một số nơi, người ta bố trí chiếc đầu rồng tại góc giao của mái nhà. Trước đây, những ngôi Thala được xây dựng theo hình thức nhà sàn bằng cây lá để tránh thú dữ. Ngày nay, để tiện lợi hơn, hầu hết trong hàng trăm ngôi Thala đều được xây dựng bằng bê tông. Dù có thay đổi như thế nào thì những ngôi Thala vẫn được người Khmer vùng Tây Nam bộ vun đắp thành nơi dừng chân, là bóng râm mát hạnh phúc của tình thương và lòng nhân ái…
Ông Lâm Sanh, ở ấp Bưng Cốc, xã Phú Mỹ, Mỹ Tú, tỉnh Sóc Trăng tâm tình: “Sóc này có 4 Thala, trong đó có 1 cái do ông bà tôi xây dựng. Lúc trước, đường thấp nên Thala được xây cao ráo, thoáng mát. Theo thời gian, đường cao, Thala lại thấp hơn, dần xuống cấp. Hồi xưa, xe cộ, nhà cửa ít lắm, Thala trở thành nơi nghỉ chân lý tưởng cho chúng tôi. Nhờ Thala, người ta mới cảm giác được mưa nắng bên ngoài khắc nghiệt thế nào! Bây giờ, mọi người di chuyển bằng xe máy, khoảng cách đường xa dường như không còn tồn tại. Ai cũng vội trở về nhà, nên Thala vắng dấu chân người. Không ít Thala bị bỏ hoang, hoặc hư hại nhiều đến mức khách vãng lai ngại bước vào. Có Thala trở thành nơi sinh hoạt, mua bán của những hộ dân gần đó”.
Lễ hội Thala được cộng đồng phum, sóc tổ chức hằng năm tại ngôi Thala của phum sóc mình, vào tháng 4 dương lịch. Do vậy, lễ hội Thala mang dáng dấp như lễ Hạ điền của cư dân nông nghiệp người Việt. Đây là dịp để người dân trong phum, sóc gặp gỡ, thăm hỏi sức khỏe, trao đổi kinh nghiệm sản xuất cũng như cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng xanh tốt, vạn vật sinh sôi nảy nở, phum, sóc no đủ lâu bền; cũng là dịp vui chơi, giải trí trước khi người nông dân Khmer bước vào mùa vụ gieo trồng mới.
Phương Nghi
Theo bienphong.com.vn
Cà Mau: Xuất hiện ổ dịch tả lợn Châu Phi thứ 3
Hai ổ dịch trước đó được phát hiện vào cuối tháng 5 tại xã Tân Ân Tây (huyện Ngọc Hiển) và xã Phú Mỹ (huyện Phú Tân).
Chi cục Chăn nuôi và thú y Cà Mau cho biết, mẫu lợn bệnh đơn vị này gửi Chi cục thú y vùng VII kiểm nghiệm cho kết quả dương tính với vi rút gây bệnh dịch tả lợn Châu Phi và đây là ổ dịch thứ 3 được phát hiện trên địa bản tỉnh.
Tiêu thụ thịt lợn có nguồn gốc rõ ràng là góp phần vào phòng chống dịch.
Trước đó, vào ngày 6/6, trạm thú y huyện Năm Căn nhận được tin báo từ cơ sở và đã kết hợp với Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh của địa phương tổ chức kiểm tra tại hộ chăn nuôi của bà Trần Bích Loan (xã Hàm Rồng, huyện Năm Căn).
Qua kiểm tra, tổ công tác ghi nhận, đàn lợn 20 con của hộ bà Trần Bích Loan có số lợn bệnh 15 con, 1 con lợn đã chế.t với những triệu chứng nghi mắc tả lợn châu Phi. Chi cục chăn nuôi và thú y tỉnh Cà Mau đã lấy mẫu gửi xét nghiệm, đồng thời cho tiêu hủy 1 con lợn đã chế.t. Số lợn còn lại yêu cầu chủ nuôi thực hiện đúng hướng dẫn của đoàn kiểm tra và tách 5 con còn khỏe nuôi riêng trong thời gian đợi kết quả xét nghiệm. Bên cạnh đó là tiến hành phun xịt toàn bộ khu vực chăn nuôi theo như quy định.
Sau khi có kết quả kiểm nghiệm mẫu vào ngày 7/6, ngành chức năng địa phương đã tiến hành tiêu hủy toàn bộ 19 con lợn còn lại. Ngoài ra, trong vùng dịch 3 km và vùng đệm bán kính 10 km sẽ tiến hành các biện pháp phun thuố.c sát trùng, xử lý theo quy định hướng dẫn phòng chống dịch.
Công tác kiểm tra, ngăn chặn dịch tả lợn Châu Phi lây lan trên địa bàn Cà Mau tiếp tục được siết chặt.
Vào cuối tháng 5 vừa qua, tỉnh Cà Mau đã là địa phương tiếp theo ghi nhận xuất hiện bệnh dịch tả lợn Châu Phi, với 2 ổ dịch liên tiếp phát hiện tại xã Tân Ân Tây (huyện Ngọc Hiển) và xã Phú Mỹ (huyện Phú Tân). Như vậy, tính đến thời điểm hiện nay, Cà Mau đã phát hiện 3 ổ dịch tả lợn châu Phi./.
Theo Trần Hiếu/VOV-ĐBSCL
Kiên Giang: Nhổ cỏ dại đan thành giỏ, nón, bán sang Tây Người dân xã Phú Mỹ, huyện Giang Thành, tỉnh Kiên Giang phấn khởi vì những sản phẩm làm từ cỏ bàng hiện có đầu ra ổn định, góp phần bảo tồn loài - sinh cảnh (BTL-SC) ở Phú Mỹ, đảm bảo sinh kế cho người dân và làng nghề cỏ bàng. Từ loài cỏ dại này, người dân đan thành các sản phẩm...