Thái Lan muốn là công xưởng xe điện ASEAN, Việt Nam vẫn “giậm chân tại chỗ”

Báo cáo chung về chính sách cho xe điện của Bộ Công Thương đã chỉ rõ Việt Nam hầu như chưa có chính sách hỗ trợ phát triển xe điện. Trong khi đó, Thái Lan, Indonesia đã ban hành chính sách từ các năm trước.

Việt Nam hầu như chưa có chính sách hỗ trợ phát triển xe điện

Trong báo cáo về chính sách khuyến khích sản xuất, sử dụng xe ôtô điện, Bộ Công Thương cho biết, ở Việt Nam hiện nay, ngoài Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh Vinfast đang sản xuất, lắp ráp xe buýt, ôtô điện, trên thị trường, chưa có doanh nghiệp nào sản xuất, lắp ráp ôtô điện.

Tính đến hết năm 2020, số lượng xe bán ra trên thị trường trên dưới 1000 xe, bao gồm Hybrid, Hybrid sạc ngoài và xe điện. Trong đó, xe Hybrid và Hybrid sạc ngoài chiếm 99%, xe điện chiếm tỷ lệ rất nhỏ.

Nguyên nhân chủ yếu là do cơ sở hạ tầng về trạm sạc còn thiếu, nguồn năng lượng cung cấp điện chủ yếu sử dụng từ nguồn nhiên liệu có độ phát thải CO2 cao, chiếm gần một nửa tổng sản lượng điện huy động, trong khi nguồn điện tạo ra từ năng lượng tái tạo chiếm tỷ lệ nhỏ khoảng 4,3% và đây lại được coi là nguồn điện không ổn định.

Việt Nam hầu như không có chính sách ưu đãi về xe điện. Ảnh: VinFast

Bên cạnh đó, Việt Nam hầu như chưa có chính sách khuyến khích phát triển xe điện tại Việt Nam. Xe điện đến nay mới chỉ nhận được ưu đãi về thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt, thấp hơn so với xe chạy xăng dầu thông thường (theo quy định của Luật số 106/2016/QH13 ngày 6.4.2016 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Quản lý thuế).

Thái Lan, Indonesia muốn là công xưởng xe điện ASEAN

Trong khi Việt Nam còn đang thiếu và yếu những chính sách phát triển xe ôtô điện, thì các quốc gia Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia lại coi trọng phát triển dòng xe này và phấn đấu trở thành công xưởng xe điện của ASEAN.

Ở Thái Lan, từ năm 2016, Chính phủ nước này đã đưa ra lộ trình chung để phát triển xe điện và phê duyệt kế hoạch ưu đãi thuế đối với sản xuất xe điện. Đến năm 2036, Thái Lan đặt mục tiêu tăng số lượng ôtô điện lên 1,2 triệu chiếc và có 690 trạm sạc hoạt động trên cả nước.

Bên cạnh đó, Chính phủ Thái Lan cũng đã công bố thay đổi thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt để khuyến khích phát triển xe điện. Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phát triển xe điện hiện là 2%, giảm xuống từ 10% trước đây.

Một quốc gia trong khu vực Đông Nam Á có chính sách xe điện cực kỳ ưu đãi là Indonesia. Tháng 8.2019, Tổng thống Indonesia ban hành Sắc lệnh số 55 về Chương trình tăng tốc phát triển xe điện cho giao thông đường bộ với ưu đãi đặc biệt cho xe điện nội địa hóa.

Chính phủ Indonesia bắt buộc thực hiện dần yêu cầu về hàm lượng nội địa cho ngành xe điện. Cụ thể, giai đoạn 2022 đến 2023, tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu hơn 40%, giai đoạn 2024 đến 2029 tối thiểu 60%, sau năm 2030, tối thiểu 80%.

Tháng 6.2019, hãng Toyota công bố kế hoạch sản xuất xe điện tại Indonesia trong vòng 4 năm và cam kết rót khoảng 2 tỉ USD để triển khai sản xuất xe hybrid (HEV) dành cho thị trường Indonesia và hướng xuất khẩu.

Ở Trung Quốc, ngay từ năm 2012, Chính phủ nước này thông báo mục tiêu sản xuất và doanh số của xe điện và xe hybrid là trên 500.000 xe vào năm 2015 và trên 5 triệu xe vào năm 2020.

Đến đầu năm 2019, Tesla khởi công nhà máy sản xuất xe điện trị giá 5 tỉ USD tại Thượng Hải, Trung Quốc. Giai đoạn đầu, cơ sở này có thể sản xuất 250.000 xe mỗi năm, gồm các dòng Model 3 và Model Y. Sau đó, công suất của nhà máy có thể tăng lên gấp đôi và xe điện từ Trung Quốc hiện được xuất đi châu Á và châu Âu.

Nhật Bản, cường quốc sản xuất xe hàng đầu thế giới, trong những năm qua đã đẩy mạnh việc sử dụng và phát triển xe hybrid (HEV) và nghiên cứu sâu hơn về các dòng xe sử dụng nguồn năng lượng bằng khí hydro (FCEV).

Trao đổi với Lao Động, ông Trương Đăng Tân – Giám đốc Trung tâm đào tạo lái xe quốc tế nhận định, công nghệ xe điện đã đạt được nhiều thành tựu nhất định, doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ. Vì vậy, cần có sự thay đổi trong chính sách.

“Trách nhiệm cụ thể ở đây là Cục Công nghiệp – Bộ Công Thương, họ là đơn vị tham mưu, nhưng làm chính sách rất chậm. Chính vì điều này khiến nhiều xe điện chất lượng thấp tràn vào Việt Nam và hủy hoại ngành công nghiệp xe điện nội địa. Bài học về thị trường xe đạp, xe máy điện những năm qua là một ví dụ.

Do buông lỏng cho xe đạp và xe máy điện chất lượng thấp tràn ngập thị trường, người tiêu dùng đã quay lưng với sản phẩm này, trở lại sử dụng xe máy chạy xăng. Đó là bài học sâu sắc, cần phải rút kinh nghiệm”, ông Tân nói.