Tết về trên đỉnh Mường Đăng

Mùa xuân về nơi đây bằng hơi thở, thổn thức, vang vọng mang âm hưởng đặc trưng của núi rừng miền Tây Bắc Thanh Hóa. Mùa xuân về trong yên ấm, tươi vui.

Những mâm cỗ của người Mường được các cô gái bê đi lễ hội chào xuân.

Khi mùa xuân về trên khắp những nẻo đường, ngõ xóm Việt Nam, cũng là lúc chúng tôi vượt qua hơn 120km đến với Mường Đăng, Thạch Lâm, Thạch Thành, Thanh Hóa để tận mắt chứng kiến vùng đất từng được coi là nghèo khó nhất của tỉnh Thanh Hóa chuẩn bị những mâm cỗ đón chào một mùa xuân ấp áp vui tươi nơi bản làng.

Xuân về trên đỉnh Mường Đăng

Có dịp về lại Mường Đăng hôm nay mới chứng kiến sự “thay da đổi thịt” đến lạ kỳ của một thôn bản có 100% là đồng bào dân tộc Mường. Dù đã đổi thay nhiều song miền đất ấy vẫn giữ được những nét tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc.

Mới đến đầu Mường Đăng, tiếng cồng chiêng đã bập bùng vang lên cùng điệu múa Sắc Bùa. Đường lên đỉnh Đăng cong như một nét phác thảo của người nghệ sỹ tài ba vắt vẻo qua những triền núi vút lên cao cả trăm thước, rồi bỗng chốc sâu hun hút xuống triền sông, ngang qua nơi mà người dân gắn cho một câu chuyện tình lãng mạng chung thủy của chàng Hai Mối và nàng Nga như một sợi chỉ xuyên suốt ý nghĩ cho thế hệ thanh niên nơi đây.

Dọc hai bên đường là những đồi mía. Mía của bản tràn từ lưng chừng trời xuống mãi dưới dòng sông Ngang, nơi những đứa trẻ mải mê đem tình yêu, ước vọng vào những câu thơ nhiều đến mức chưa bao giờ biết chán, nhất là đối với những người đi làm ăn xa quê hương thường về nơi chôn rau cắt rốn để tụ họp đông đủ cho mỗi khi tết đến xuân về.

Ngôi nhà Sàn cổ của bản Mường Đăng

Bản Đăng nay đã đổi thay nhiều, những con đường được rộng mở vào bản. Với người Mường Đăng, bất kể già hay trẻ đều coi nhà sàn như một biểu tượng sức mạnh trai tráng của dân tộc mình. Mỗi khi mùa xuân đến, hơi ấm đầu xuân trải về từ những đỉnh núi, xuyên qua những thớ gỗ của ngôi nhà sàn, len lỏi vào từng căn nhà hoà quyện vào cùng tiếng nhạc, tiếng chiêng, tiếng í ới gọi nhau cùng chào đón mùa xuân ấp áp đang tràn về.

Với lối thiết kế độc đáo bằng tứ trụ hoặc lục trụ tùy theo điều kiện của mỗi gia đình. Những ngôi nhà sàn nơi đây được làm bởi đôi bàn tay khéo léo và tài ba của những người thợ mộc có uy tín trong nghề. Đó là một kiểu kiến trúc độc đáo cổ có từ xưa làm cho ngôi nhà vừa vững trãi nhưng cũng hết sức huyền bí và thiêng liêng.

Mưa Xuân nhè nhẹ, lất phất bay như những bàn tay mềm mại, âu yếm ôm vào lộc non mới nhú như giúp cho những bông hoa rừng có thêm sinh khí kịp bung nở đón những tia nắng ấm đầu năm. Vạn vật nơi đây đang như bừng tỉnh sau những đêm dài lạnh lẽo của mùa Đông.

Trong nụ cười đón gió xuân ấm áp, những tràng trai, cô gái nơi đây đua nhau chuẩn bị những mâm cỗ, lễ vật cho một cái Tết chan hoà và ấp áp tình Mường Đăng.

Về Mường Đăng ta cùng vui ca hát

Ai đã từng một lần đến với xứ Thanh, mà chưa một lần về với đỉnh Mường Đăng thì có lẽ đó còn là một sự thiếu hụt lớn. Đến nơi đây bạn được ngắm những ngôi nhà sàn do người Mường xây dựng theo bốn kiểu chính là: kiểu chôn cột, kiểu đặt thêm nhiều trụ và xà ngang trong nhà, kiểu thêm nhiều khóa giang và đòn bẩy, kiểu không có đốc hai bên nhà.

Hiện nay ở Thạch Lâm có 7 ngôi nhà cổ có tuổi trên 200 năm được dựng theo lối kiến trúc Mường xưa là chôn cột làm trụ đỡ. Mường Đăng là một bản xa nhất của xã, cách thị trấn Thạch Thành gần 50km về phía tây. Với địa thế tiếp giáp với rừng quốc gia Cúc Phương, tỉnh Ninh Bình, giáp Lương Sơn – Hòa Bình có nhiều thác nước, hang động đẹp cùng hệ thống nhà sàn cổ xưa, Thạch Lâm là điểm đến hấp dẫn của khách du lịch trong và ngoài nước trong tương lai sẽ có nhiều khách thập phương về đây lưu trú, thám hiểm hang động và tìm hiểu phong tục văn hóa của người Mường mà cho đến nay chưa có ai hiểu được một cách chọn vẹn về nét đẹp văn hoá rất riêng này.

Núi chồng núi, đỉnh Mường Đăng giống như một bức tranh sơn thủy hữu tình. Từ trên đỉnh Mường Đăng nhìn suống dòng sông Ngang uốn lượn hòa lẫn với tiếng cồng chiêng mang lại cảm xúc thổn thức nao nao lẫn lộn, vang vọng gợi lại quá khứ, hiện tại, tương lai cho mỗi người con của bản làng khi tết đến xuân về.

Tiếng chiêng, tiếng cồng theo làn gió xuân vang từ bản làng này tới bản làng khác. Không ai bảo ai, người dân bản tạm gác những niềm vui riêng, tiến về nơi tổ chức ngày hội. Hội xuân diễn ra từ lúc sáng sớm cho đến tận đêm khuya với nhiều tiết mục biểu diễn như múa khèn, thổi kèn lá, nhảy sập tái hiện lại phong tục, tập quán sinh sống của người Mường từ thời khởi thủy cho đến ngày nay.

Bên cạnh đó là các trò chơi dân gian như: múa hoa, chọi gà, đánh cờ, kéo co, đánh bóng chuyền, hát giao duyên bằng tiếng Mường… Khắp núi rừng phủ một màu xanh ngắt của cây cối nhưng ở giữa lại có một khối màu sắc lẫn lộn đan quyện vào nhau của các cặp trai tài, gái sắc.

Những cô gái Mường trong trang phục truyền thống đón năm mới

Cùng với mía, hoa đào như tô thắm nổi bật trên thảm rừng xanh đó để đón chào mùa Xuân, khoác trên mình một lớp chồi biêng biếc tươi xanh đầy nhựa sống.

Trên đỉnh Mường Đăng, người ta xem biểu diễn cồng chiêng như một biểu tượng của người dân. Tiếng cồng chiêng không chỉ để báo tin với nhau trong ngày vui, lễ tết. Từ xa xưa đến ngày nay, cồng chiêng còn mang âm hưởng của núi rừng, một báu vật thiêng liêng mà bất cứ thế hệ nào cũng có thể tham gia được đánh chiêng, nhảy múa. Chính cồng chiêng đã góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, là tiếng đồng vọng giữa ý Đảng lòng dân.

Người Mường Đăng rất coi trọng Tết Nguyên Đán, bởi để có một cái tết thật sum vầy, ấm áp tình yêu thương hạnh phúc, chúc cho một năm mới ăn nên làm ra. Họ chuẩn bị cái tết rất chu đáo từ những ngày tháng tám, tháng chín. Lương thực được chuẩn bị sẵn như gạo nếm, tẻ thơm, lợn…đến những hoa mai, hoa đào không thể thiếu trong ngày lễ tết. Khi tết đến, dù những người con đất Mường làm ăn ở xa cũng về lại quê hương, cùng nhau tụ họp, cả gia đình cùng nhau mổ một con lợn từ 50 – 70kg chia lợn thành nhiều phần để chuẩn bị cái tết thêm phần thịnh soạn.

Sáng ngày mùng 1 tết, mỗi gia đình chuẩn bị một mâm cỗ đến nhà nội ngoại, mâm cỗ được xếp đầy đủ những phần của con lợn trên một tàu là chuối đặt trên mâm, bắt buộc cả gia đình phải đến, mừng tuổi, chúc thọ ông bà. Khi mâm cỗ mang đến được bố mẹ gói 1 phần quay trở lại để lấy may mắn trong năm mới được trọn vẹn.

Mùa xuân về cũng là lúc mọi người được gặp nhau sau một năm vất vả. Họ trao cho nhau những lời chúc bằng những lời hát ví von ngọt ngào.

Cũng trong những ngày tết đến xuân về, trẻ em nơi đây được bố mẹ sắm cho những bộ quần áo mới đi chơi xuân, đối với những phụ nữ không có điều kiện đi mua sắm thường chọn cho mình một bộ quần áo đẹp nhất, mới nhất với nhiều màu sắc để diện.

Trong niềm vui đón đất trời sang xuân, ông Quách Công Chính, Trưởng thôn mừng rỡ: “Cảm ơn Đảng, Nhà nước đã dành cho đồng bào ưu ái đặc biệt bằng các chương trình 134, 135, 167 đặt nên móng giúp đồng bào thoát nghèo bền vững. Đời sống của người dân Mường Đăng chúng tôi giờ đã khác xưa nhiều, “Đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, được học hành”.

Trước những chuyển biến về kinh tế, văn hóa, ông Nguyễn Văn Chính, Bí thư thôn tâm sự: “ Dù đời sống của đồng bào đã thực sự đổi thay, song để giữ mãi mùa xuân trên đỉnh Mường Đăng ngoài khát vọng nỗ lực vươn lên thoát nghèo làm giàu…Đảng, Nhà nước cần sớm đầu tư thêm nữa về cơ sở hạ tầng cơ bản, đưa làng nghề, hỗ trợ nhân dân vốn phát triển sản xuất góp phần tạo động lực phát triển kinh tế trên đỉnh Mường Đăng ngày càng ấm no, hạnh phúc”.

Rời đỉnh Mường Đăng, khắp các sườn đồi, thắm đỏ sắc đào, xen lẫn với những hoa cỏ mùa xuân hai bên đường. Những ngôi nhà sàn ngói đỏ san sát bên nhau tạo nên một khung cảnh trù phú, yên ấm. Cuộc sống trên đỉnh Mường Đăng đang từng ngày đổi thay, chào đón một mùa xuân đầy khát vọng, yêu thương vươn tới tương lai, trùng trùng những lộc non như lời hát mãi mãi cùng mùa xuân, đất trời nơi đỉnh Mường Đăng cao vời vợi.

Theo xahoi