Tết không giao thừa và bánh chưng trên cao nguyên

Mai Hoàng Minh00:58 17/02/2018

Tết của người Jrai ở Tây Nguyên được báo hiệu bằng những hạt mưa trong tháng 1. Ngày tết được chọn và tổ chức tùy theo gia đình, tùy theo khu vực mưa rơi, do đó không có đêm giao thừa chung như tết của người Kinh. Tết của người Jrai cũng không có những cặp bánh chưng hay bánh tét…

Tết không có đêm giao thừa

Núi rừng Tây Nguyên chỉ có hai mùa rõ rệt mùa mưa và mùa khô. Vậy nên nhiều dân tộc bản địa sinh sống trên mảnh đất đỏ bazan đã quen tạo cho mình một cách tính lịch riêng. Theo đó, lịch của người Jrai (cư trú tập trung chủ yếu ở 3 tỉnh Gia Lai, Kon Tum và Đăk Lăk) theo nông lịch, 1 năm có 12 tháng như lịch chung của cả nước. Điều đặc biệt ở chỗ, cứ mỗi năm, khi mùa khô qua đi, những hạt mưa đầu tiên rơi xuống cũng là lúc báo hiệu một năm mới của dân tộc này.

Trai làng bôi bùn đất, đeo mặt nạ để đóng Pram đón Atâu (tổ tiên) về với Giàng. Ảnh: Trần Hiền

Tết của người Jrai được bắt đầu khi những cây mai vàng kết trái và cũng là lúc mùa khô kết thúc để nhường chỗ cho những giọt mưa rớt xuống trên những cành cây, nương rẫy khô hạn. Trong 12 tháng theo lịch của người Jrai thì 10 tháng đầu tiên được gọi tên bằng số từ 1 đến 10, còn hai tháng cuối thì có tên riêng, lần lượt là tháng Ning Nung và tháng Wor. Theo quan niệm xa xưa, Ning Nung là hình tượng con cá dưới nước, con thú trên rừng, tháng Ning Nung có thể xem là tháng săn bắt. Còn Wor hiểu theo nghĩa đen là “quên”. Bởi vậy, tháng Wor là tháng người dân quên đi bao mệt mỏi, phiền muộn trong cuộc sống thường ngày của năm qua để đón chào những niềm vui cho năm sắp tới.

Sau một tháng đón Tết Nguyên đán, người Jrai bước vào vụ mới. Trước khi lên nương, tha – pơ-lơi (già làng) là người tổ chức lễ cúng để cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu. Dù cuộc sống đã có nhiều thay đổi, nhưng người Jrai vẫn giữ được phong tục tập quán, đặc biệt là lễ tết.

Không giống như những dân tộc khác, tết của người Jrai không thống nhất ngày, mà chỉ thống nhất là tháng 1 theo lịch của người Jrai (tức là theo tháng 4 dương lịch của người Kinh). Trong tháng này, tết không được ấn định một ngày cụ thể, bởi ở mỗi vùng đất theo khí hậu thời tiết, mưa rơi xuống theo từng ngày khác nhau. Chính vì thế, ngày tết được chọn và tổ chức tùy theo gia đình, tùy theo khu vực mưa rơi trước sau, nên không có đêm giao thừa.

Bước vào năm mới, người Jrai đón Tết Nguyên đán theo cách riêng. Các gia đình Jrai đón năm mới bằng cách tổ chức kèm theo một lễ nào đó như: Lih (lễ tạ ơn), lễ Pơ Thi (lễ bỏ mả). Thông thường các lễ khác do thầy cúng chủ trì, còn lễ tạ ơn giao cho bà mối chủ trì. Lễ này được thực hiện trong nhà, mời cha mẹ hai bên cùng vào nhà. Sau đó, họ ngồi giữa nhà, xung quanh rượu ghè, thịt gà và thịt lợn được chuẩn bị sẵn. Tiếp đó bà mối (chủ hôn) của đôi vợ chồng tuyên bố lý do cuộc gặp, sau đó nói về công lao của cha mẹ đã sinh thành nuôi dưỡng các con vất vả như thế nào…

Bánh chưng thay bằng cơm lam

Theo phong tục, người Jrai rất kỹ lưỡng trong việc chọn và chăm sóc con vật được xác định dùng để cầu, cúng trong ngày tết, nhằm tỏ lòng thành kính với thần linh, tổ tiên. Ngay từ khi mới nuôi, gia chủ sẽ làm một lễ nhỏ cầu xin các thần phù hộ cho nó hay ăn chóng lớn. Khi nuôi, nếu không may con vật này chết đi, muốn nuôi con vật khác để dùng trong ngày tết thì lại phải cúng lần nữa.

Video đang HOT

Men rượu cần là thứ không thể thiếu trong ngày lễ, tết của người Jrai. Ảnh: Trần Hiền

Khác biệt với các dân tộc khác, bánh chưng và bánh tét luôn là món ăn đặc trưng không thể thiếu trong ngày tết, thì người Jrai lại dùng cơm lam thay cho bánh. Cơm lam được nấu trong những ống lồ ô, cùng với đó là những chú lợn sau một thời gian thả rông đã được chăm sóc, vỗ béo. Đặc biệt, tết của người Jrai không thể thiếu men rượu cần. Người ta cho rằng, rượu là do Giàng (trời) bày cho cách làm, vậy nên khi muốn cầu thần linh chứng giám một việc gì đó, bắt buộc phải có rượu cần, như thế lời cầu nguyện mới linh nghiệm.

Nghi lễ mời thầy về làm lễ trong ngày tết cũng rất được chú trọng. Trước khi ăn uống, người Jrai thường nhờ thầy cúng gọi các thần núi, thần sông, thần suối gần đó và gọi tổ tiên về ăn chung…

Trong ngày tết, khi một nhà tổ chức ăn uống, chỉ cần được thông báo hay nghe tin, không cần biết gia chủ có mời hay không, người ngoài vẫn mang thức ăn, gạo đến góp và ăn, uống bình thường. Gia chủ cũng chẳng quan tâm hay để ý việc ai góp nhiều hay ít, với họ có người đến là “ưng cái bụng” rồi. Cứ thế, họ uống rượu rồi quây quần bên đống lửa đỏ rực, nắm tay nhau tạo thành vòng tròn cùng múa điệu xoang trong tiếng ngân vang của cồng chiêng gần gũi.

Theo Danviet

Chạnh lòng thương hồ bôn ba ngày Tết

Quanh năm rong ruổi, dọc ngang sông nước mưu sinh, Tết đến giới thương hồ mong một cuộc đoàn viên cũng không trọn vẹn.

Sáng mùng 1 Tết, bến Bình Đông (Q.8, TP.HCM) - một chợ hoa quả Tết trên sông đặc trưng của thành phố vắng lặng. Một vài ghe bán hoa quả Tết cố nán lại đậu chơ vơ trên bến sông chờ khách.

Bến sông Bình Đông ngày 30 chen chúc ghe chở hàng Tết.

Ôm nợ vì "vỡ trận" chợ Tết...

Anh Ba Dũng (Nguyễn Sĩ Dũng) - một thương hồ quê Bến Tre, đứng bần thần nhìn chiếc ghe bầu còn đầy ắp những chậu tắc nặng trĩu quả. Chiếc ghe chở 500 gốc tắc này anh mang lên từ Chợ Lách (Bến Tre) từ ngày 25 Tết, nhưng tới chiều 30 Tết mới bán được 1/3 số lượng.

Cứ tưởng, việc anh cơi nới chiếc ghe bầu thành hai tầng để chở nhiều chậu tắc hơn sẽ mang lại mùa bội thu Tết thì với tình trạng bán buôn ế ẩm khiến chiếc ghe bầu trở thành thảm họa. Theo anh Dũng, chuyến hàng Tết này khiến anh lỗ gần 200 triệu đồng.

Chiếc ghe bầu đến chiều 30 vẫn còn đầy chậu tắc của anh Ba Dũng.

"Muốn có tắc bán Tết, tui phải mua ngay từ tháng 5 (âm lịch) khi cây mới vừa bung nụ. Chăm sóc, ấp ủ cây suốt 7 tháng, nhưng cuối cùng phải ôm nợ. Làm ăn phải có lúc thắng, thua, nhưng mất số tiền vài trăm triệu thật choáng váng với những thương hồ như chúng tui", anh bộc bạch.

Theo anh Ba Dũng, số tắc tồn này phải đem đi đổ bỏ trên đường trở về quê đón Tết.

Anh Nguyễn Sĩ Dũng (trái) đặt chậu tắc lên xe cho khách hàng.

Trong khi đó, tại một chợ trái cây Tết trên đường Hậu Giang (Q.6), một bãi dưa hấu hàng ngàn quả bị vứt ngổn ngang. Anh Lâm Văn Hy - một thương hồ ở Long An cho biết, Tết năm nay anh đưa 5 tấn dưa hấu Mỹ Lộc (Cần Giuộc, Long An) về thành phố phục vụ người dân ăn Tết. Tuy nhiên, tới tận chiều 30 Tết, số dưa hấu của anh vẫn còn 3 tấn không tiêu thụ được.

"Lát nữa tui phải trả lại mặt bằng cho chính quyền địa phương, số dưa này xem như đổ bỏ. Tết này tui lỗ mấy chục triệu đồng tiền dưa", anh Hy buồn thiu.

Các đoàn thể chính quyền đang thu dọn một bãi dưa hấu của anh Lâm Văn Hy trên đường Hậu Giang để trả lại mặt bằng cho người dân vui xuân.

Theo anh Hy, nhiều thương hồ để có được ghe hàng bán tết phải chạy vạy, vay mượn khắp nơi. Những năm bán được không nói gì, có những mùa tết nhiều người phải về quê ăn tết cùng món nợ vì hàng không bán được như Tết năm nay.

Đón giao thừa trên sông

Chiều muộn, anh Ba Dũng thối chí cho lui ghe về quê đón Tết với tâm trạng rối bời bời. Tôi hỏi anh làm sao về kịp để sum họp gia đình đón Giao thừa? Ba Dũng cười buồn: "Tình cảnh như thế này tui quen rồi. Rất nhiều năm tui phải đón Giao thừa trên sông. Đời thương hồ là vậy".

Trong một góc chiếc ghe bầu, Ba Dũng đã đặt sẵn cái bàn thờ, cũng có chậu mai tết be bé đang nở rộ hoa, cặp bánh tét, quả dưa hấu "Tui cúng Giao thừa ngay trên sông", anh thổ lộ.

Không như Ba Dũng chỉ đưa nhân công theo phụ bán, anh Nguyễn Văn Minh (Tiền Giang) - một thương hồ có thâm niên gần 20 năm, đưa cả vợ con theo ghe. Thường ngày, anh chị chở hàng đi khắp các tỉnh miền Tây. Mỗi năm khi tết đến, anh cùng vợ con lại chở kiểng, hoa tết lên Sài Gòn bán.

Chị Thủy - vợ anh Minh tâm sự, năm nào cũng vậy, hai vợ chồng bán hết hàng rồi quày quả trở về nhà là đã trưa mùng 1 Tết. "Đêm giao thừa tui cũng mua một ít bánh trái, nhang đèn cúng trên ghe. Dù có nhà cửa hay không thì cũng phải có bàn thờ để thể hiện lòng hiếu kính, tưởng nhớ của con cháu đối với ông bà, tổ tiên. Có năm ghe chết máy, phải neo lại chờ đến sáng sửa xong, hai vợ chồng về tới nhà đã sáng mùng 2 rồi. Ăn tết trên sông riết rồi cũng quen", chị cười giả lả.

Dù lênh đênh trên sông nước nhưng những thương hồ vẫn chu toàn việc thờ cúng tổ tiên ngày Tết ngay trên ghe.

Anh Minh thuộc dạng "thương hồ nghèo", mỗi chuyến hàng bỏ vốn vài chục triệu đồng, mua những chậu kiểng bình dân chở về phố. Anh bộc bạch, mỗi năm có vài ngày Tết để kiếm tiền. "Mỗi chậu kiểng tôi bán lời khoảng 5.000 - 10.000 đồng, trừ hết chi phí mỗi chuyến hàng kéo dài nửa tháng, vợ chồng tui kiếm được chục triệu đồng trang trải những ngày Tết", anh chia sẻ.

Anh Minh dồn sức chống sào cho ghe lui không quên cất câu vọng cổ nghe não ruột"... Cuộc đời trôi theo con nước ròng, nước lớn. Kiếp thương hồ dọc ngang phiêu dạt, đón tết xa quê mà xao xuyến trong lòng...".

Theo Danviet

Phát hiện 5 người trong gia đình tử vong trưa 30 Tết 5 người gồm 2 vợ chồng và 3 người con được phát hiện đã tử vong trong căn nhà ở Sài Gòn vào trưa nay 15/2, tức 30 Tết. Hiện trường căn nhà có 5 người tử vong trưa 30 Tết Chiều 15/2 (30 Tết), Công an quận Bình Tân vẫn đang phối hợp với các phòng nghiệp vụ của Công an TPHCM...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Xe Camry quay đầu giữa giao lộ thì "chạm trán" Lexus giá gần chục tỷ đồng00:36

Công an xác minh clip người đàn ông khuyết tật bị hai thanh niên đi xe máy không mũ bảo hiểm tát vào đầu01:20

Nhân chứng bức xúc: Dù được xin lỗi, tài xế ô tô Lexus vẫn hành hung nam shipper10:09

Lấn làn vượt ẩu, xe khách rúc vào đuôi xe ben, tự làm vỡ gương00:39

Thực hư clip xe cứu thương chế còi "cố lên, sắp tới rồi" chạy ở TPHCM00:28

Xác minh clip 2 tài xế ô tô cầm kiếm dọa chém nhau giữa đường ở TPHCM00:52

Đàn chim lạ nghìn con xuống phá ruộng lúa của người dân ở Hà Tĩnh01:07

Ô tô đâm sập cửa nhà dân ở Thái Nguyên, cuốn người đàn ông vào gầm08:05

Tài xế xe Fortuner quyết không nhường đường xe cấp cứu vì "vướng" đèn đỏ01:28

"Ép" hay "tự nguyện"? Làm rõ vụ việc phụ huynh 'tố' trường Mỗ Lao ép học thêm03:06

Thông tin về clip CSGT quật ngã người đàn ông ở TPHCM07:30

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Tây Ninh: Vi phạm nồng độ cồn, không bằng lái xe, gây tai nạn chết người

23:12:09 23/02/2025

Ngày 22.2, Phòng CSGT Công an tỉnh Tây Ninh đã có báo cáo vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn H.Tân Châu (Tây Ninh) làm một người chết và một người bị thương.

Quảng Bình: Qua suối trượt chân, 2 người đuối nước tử vong

21:24:09 23/02/2025

Tối 22.2, thông tin từ UBND xã Quảng Sơn (TX.Ba Đồn, Quảng Bình) cho biết trên địa bàn vừa xảy ra vụ đuối nước khiến 2 người tử vong.

Bình Định kêu gọi hỗ trợ tìm kiếm 2 ngư dân mất tích trên biển

21:13:51 23/02/2025

Tối 22.2, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bình Định cho biết đang kêu gọi các phương tiện hỗ trợ tìm kiếm 2 ngư dân mất tích trên biển.

Một nạn nhân trong vụ tai nạn giao thông ở Sơn La được xuất viện

20:01:01 23/02/2025

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết sẽ nỗ lực cứu chữa cho các bệnh nhân, đảm bảo họ nhận được sự chăm sóc y tế tốt nhất; phối hợp với các tổ chức từ thiện để hỗ trợ những trường hợp có hoàn cảnh khó khăn.

Khánh Hòa: Cấp cứu đáp ứng thời gian cho 6 ngư dân bị ngộ độc do ăn cá hồng

19:57:36 23/02/2025

Hiện tại, tình trạng sức khỏe của ngư dân đã ổn định, tiếp xúc tốt, có 4 ngư dân được cung cấp thuốc, hướng dẫn theo dõi tại tàu, 2 ngư dân được giữ lại ở bệnh xá đảo để tiếp tục theo dõi và điều trị.

TP Hồ Chí Minh: Cứu thoát bé trai 10 tuổi khỏi căn nhà cháy ở quận 3

19:51:37 23/02/2025

Phát hiện có bé trai 10 tuổi kẹt bên trong căn nhà đang bị khói lửa bao trùm, người dân và lực lượng tại chỗ đã dũng cảm lao vào bên trong, cứu được cháu ra ngoài. Theo lời kể của cháu, cha mẹ đi về quê, anh trai đi học, chỉ có mình chá...

Lội qua khe suối, hai thanh niên trẻ tử vong thương tâm

05:54:50 23/02/2025

Ngày 22/2, thông tin từ UBND xã Quảng Sơn, Tx.Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình, trên địa bàn vừa xảy ra vụ đuối nước khiến 2 người tử vong thương tâm.

Bình Định: 2 thuyền viên rơi xuống biển, mất tích

05:53:54 23/02/2025

Trước đó, tàu cá BĐ-97731TS, trên tàu có 5 người, do ông Lê Văn Thái (trú phường Tam Quan Bắc, thị xã Hoài Nhơn) làm chủ, ủy quyền cho ông Lê Văn Thêm cùng địa phương làm thuyền trưởng, hành nghề câu cá ngừ đại dương.

Tai nạn 6 người tử vong ở Sơn La: Chuyển nhiều bệnh nhân nặng về Hà Nội

15:57:48 22/02/2025

Nhiều bệnh nhân chấn thương nặng trong vụ tai nạn xe giường nằm tông ô tô đầu kéo được chuyển về Hà Nội tiếp tục điều trị

Thủ tướng chỉ đạo khắc phục hậu quả vụ tai nạn nghiêm trọng ở Sơn La

15:50:32 22/02/2025

Các cơ quan thông tấn, báo chí tăng cường tuyên truyền về bảo đảm an toàn giao thông trong thời gian sau Tết, các kỹ năng điều khiển phương tiện giao thông an toàn, chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về trật tự, an toàn giao th...

Kỳ lạ 1km đường có... 23 biển báo cấm đỗ xe

10:38:20 22/02/2025

Thời gian gần đây, cơ quan chức năng lắp đặt các biển báo giao thông trên quốc lộ 27, đoạn đi qua xã Lạc Lâm, huyện Đơn Dương, Lâm Đồng. Đáng chú ý, trên 1km đường trước UBND xã Lạc Lâm có đến 23 biển báo cấm đỗ xe ngày chẵn.

Tai nạn 6 người chết: Phần đuôi xe khách văng vào ô tô đầu kéo đi chiều ngược lại

08:57:34 22/02/2025

Liên quan đến vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng xảy ra trên quốc lộ 6 (đoạn qua bản Thín, xã Sặp Vạt, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La) khiến 6 người chết, lực lượng CSGT đang tích cực điều tra, làm rõ nguyên nhân.