Tết… hồi đó
Hồi đó hễ cứ 25, 26 tháng Chạp, các bà các chị lại rủ nhau đi chợ Tết. Từ nhà ra chợ ngoài thị trấn phải đi bằng vỏ lãi, chèo ghe hoặc xuồng.
Miền Tây sông nước chộn rộn người mua kẻ bán tất tả. Ghe hàng chào khách, cứ chốc chốc lại bóp cây kèn đỏ kêu te te. Vậy là Tết tới sát vách.
Hồi đó chòm xóm bắt đầu ăn Tết từ khoảng 23 âm lịch. Người làm nông tạm gác cây cày cây cuốc lại, không ra đồng tới khoảng hết lối mùng. Đưa ông Táo về trời thì coi như ai cũng quần vo áo vận lo sắm sửa, quét tước, dọn dẹp.
Vườn hoa vạn thọ. Ảnh: IT.
Tết hồi đó là những trảng bông mười giờ, vạn thọ… nở rực đường vào nhà. Hầu như trước sân nhà ai cũng có vài cội mai, độ chừng từ rằm tới 23 thì nụ bắt đầu chuyển từ xanh ngọc sang vàng. Bông nở lác đác, tới bữa 30, mùng 1 thì rộ là đẹp nhất. Giao thừa năm nào ông ngoại cũng ra khấn trước bàn ông thiên kế cây mai bự nhất. Ngoại hay cầu một năm làm ăn trúng mùa được giá, lúa chất đầy bồ. Người nông dân quần quật quanh năm, Tết nhứt cũng chỉ vái cho no cái bụng, sợ đói đỏ con mắt.
Tết hồi đó có sự nôn nao từ tiếng pháo râm ran khắp xóm mà trẻ con đốt sớm. Xác pháo tím lả tả từ ngoài sân tới hiên nhà. Thời đó pháo được bán phổ biến ngoài sạp hàng hoặc ghe hàng trên sông. Nào là pháo kim, pháo tiểu, pháo đại… Nhà nào cũng có vài dây pháo hoặc vài nồi pháo trữ sẵn. Nhà ai có trẻ con thì phải mua nhiều hơn.
Nhắc tới Tết là nhắc tới những ngày tưng bừng tiếng pháo gần xa. Miễn mà nghe dây pháo quấn ngoài cây mai nổ đùng đoàng, khói tung lên mù trời và nghe trẻ con reo hò là biết nhà nào đó vừa rước ông bà. Tục cũ, người ta thường rước ông bà chiều 30 âm lịch, khi nước sông lên đầy ăm ắp như cầu xin ông bà phù hộ năm mới sung túc, viên mãn hơn.
Chuẩn bị bánh mứt bao giờ cũng là phần hấp dẫn vô cùng. Phổ biến nhất không thể không kể đến quết bánh phồng. Nhà nhà, người người quết bánh phồng. Bánh phồng cũng cần thiết như bánh tét vậy. Để có được mẻ bánh ưng ý các bà các mẹ phải dậy từ một giờ sáng để xôi.
Bánh phồng là loại bánh đặc biệt kỳ công, đòi hỏi người làm phải kiên trì và khéo léo thì bánh mới đẹp và ngon. Nếp để xôi phải là nếp mùa được chọn kỹ. Khi xôi phải canh nước và lửa để xôi không bị nhão hoặc nín. Làm bánh phồng cần sức lực dẻo dai, khỏe khoắn của đàn ông và sự tỉ mẩn, ý tứ của đàn bà. Xôi sau khi chín sẽ được cho vào cối quết. Thường ông ngoại sẽ chọn ba và cậu để giao nhiệm vụ quết bánh phồng, trong khi má tôi liên tục thêm nước đường vào cối.
Video đang HOT
Quết bánh phồng phải đều lực, đều tay. Nếu không ăn ý thì giã chày vô đầu như chơi. Cứ quết như vậy đến khi xôi thành mịn như bột là được. Mãi sau này tôi còn nhớ như da thịt tiếng chày quết bánh từ khu bếp đỏ lửa của ngoại vang ra cộng chung với tiếng quết bánh ở những bếp nhà khác. Tết đến rất gần rồi.
Những chiếc thuyền đầy ắp hoa vạn thọ. Ảnh: IT.
Xong phần giã sẽ tới phần bắt bột và cán bánh. Bột được ngắt thành viên vừa phải và cán trên mâm bằng ống tre xanh để tạo thành hình tròn. Bánh sau đó sẽ được dán vào phên đan bằng lá dừa nước rồi phơi ngoài sân. Qua một đêm thì mang vào nhúng nước đường lần nữa rồi phơi thêm một đêm là được. Phên bánh phồng đầu tiên bao giờ ông ngoại cũng đích thân nướng. Bành nở đẹp và đều, chuồi ra như cái nón con.
Ngoại còn có chiêu đem bánh đã nướng phơi sương một đêm, hôm sau dậy sớm xôi một nồi nếp mới, nạo cơm dừa từ trái dừa mới lắc nước rồi cuộn thành từng cuộn to bằng cườm tay trẻ con. Tụi nhỏ vẫn coi đó như món quà ngon lành ngày giáp Tết hằng năm.
Ngoài bánh phồng ra còn có bánh tét, mứt dừa, mứt chuối, mứt khoai, cốm gạo, thịt kho… Càng gần Tết bếp nhà càng đỏ lửa.
Hồi đó dễ bắt gặp Tết về sớm khi thấy ai ngồi trước hàng ba lau bộ lư đồng, ghe xuồng dập dìu dưới sông, dưa hấu chất xanh trên bờ và chợ quê đông nghẹt người… Du xuân thì phải đi bộ vì thời đó chưa nhiều xe cộ. Đường nhỏ rộn ràng với đủ thứ màu sắc, quần áo là lượt. Ai cũng hồ hởi khác hẳn ngày thường.
Với riêng tôi, Tết là mỗi năm lại được về nghe má kể chuyện Tết hồi đó, Tết thời của ba của má, của ông bà. Dù rằng đó là những chuyện đã được kể từ năm này qua năm khác – rất nhiều lần. Mà, sao lần nào cũng thấy bâng khuâng. Bâng khuâng nhất là khi nhìn lên bàn thờ chỗ tấm hình ông ngoại, tôi lại tưởng đâu đây có tiếng quết bánh phồng, lại nhớ ông ngoại giao thừa ra cắm nhang khấn vái ngoài sân cầu cho cả nhà một năm ấm no, sung túc.
PHẠM NGUYỄN
Theo thegioitiepthi.vn
Khi mùa Tết thiếu đi một vị để thành xuân
Những giấc mơ cứ đến bên tôi dày đặc hơn trong những ngày cuối năm.
Trong tiết trời se lạnh hiếm hoi của một miền quê Nam Bộ, dường như ký ức là một một điều gì đó không thể thiếu để tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh mỗi độ xuân về. Tôi nhớ bà, người đã tạo nên trong tôi những mùa xuân kỳ diệu.
Tôi sống cùng bà trong căn nhà lá ba gian đặc trưng của vùng sông nước Nam Bộ, xung quanh được bao bọc bởi những hàng dừa xanh ngát thẳng đứng, độ chừng hai chục mét. Đôi tay bà thay mẹ tập tôi cầm đũa trong những bữa cơm, nắm tay tôi đến trường trong ngày đầu tiên đi học. Tấm lưng gầy của bà thay cha cõng tôi trong những ngày con đường làng vì cơn mưa đêm tầm tả mà tạo nên những vũng đầm lầy.
Bà dắt tôi đi qua bao nắng mưa của trời, dạy tôi biết yêu thương qua từng câu hát, câu hò trong những ngọn sóng của con sông quê những trưa cùng bà chèo thuyền đi đổi gạo. Bà dạy tôi biết cội, biết nguồn, biết tin yêu vào truyền thống của ông cha trong những buổi chiều 23 cùng bà đưa ông Táo kèm theo những lời khấn cầu "cho gia đình bình an, mạnh khỏe", hay những đêm giao thừa mắt nhắm mắt mở cùng bà canh nồi bánh tét để cúng ngày đầu năm...
Ảnh: Nguyễn Minh.
Rồi sau những tháng xa nhà, xa bà đi học, tôi lại được ôm lấy bà và luyên thuyên kể bà nghe về thành phố nơi tôi sống, một thành phố "không bao giờ ngủ vì t.iền không bao giờ đủ".
Tôi sẽ kể bà nghe về căn phòng trọ tôi sống, nơi được bao bọc bởi bốn bức tường vẻn vẹn mười hai mét vuông gồm cả chỗ ngủ, nhà tắm và bếp. Nơi mà tôi đã loay hoay suốt bốn năm đại học rồi tiếp theo đó là những năm chập chững bước vào guồng quay của cơm, áo, gạo, t.iền. Nơi mà đôi lần đã khiến tôi ngột ngạt đến mức chỉ muốn bỏ hết mọi thứ mà về với bà, về với căn nhà lá ba gian, với mảnh vườn hoa màu mênh mông để lòng mình được thênh thang đôi chút.
Tôi sẽ kể bà nghe hàng sáng tôi phải đấu tranh tư tưởng như thế nào đế ra khỏi chiếc giường thân yêu và sự ấm áp đến lạ kỳ của cái chăn đã theo tôi ròng rã suốt 15 năm trời chỉ để ném mình vào dòng người đông đúc với inh ỏi những còi xe và khói bụi ngoài ra chẳng có điều gì thú vị.
Tôi sẽ kể bà nghe vào một ngày nắng đẹp, tôi đứng trên sân thượng của một tòa cao ốc cao hơn rất nhiều lần so với những căn nhà lầu tôi và bà từng thấy trong những tờ lịch treo tường mà chủ tiệm tạp hóa nơi bà là khách hàng thân thiết đã biếu vào dịp cuối năm.
Tôi sẽ kể bà nghe về các cửa hàng thức ăn nhanh mà tôi chỉ mất khoảng 5 phút chờ đợi là sẽ có được một phần đùi gà chiên giòn thơm ngon, một cái hamburger đầy ụ hay một dĩa beefsteak thật hấp dẫn.
Tôi sẽ kể bà nghe về việc tôi đã nhớ những món ăn của bà nhiều như thế nào, nhớ khu vườn hoa màu của bà bao nhiêu và nhớ nụ cười ấm áp của bà biết mấy khi nghe đứa cháu bé bỏng của bà dõng dạc đưa tay chỉ vào tờ lịch treo tường mà nói "Sau này con sẽ xây cho nội căn nhà to như này nè".
Và tôi cũng không quên kể với bà về bao giấc mơ cứ chập chờn theo tôi trong suốt 8 năm qua. Khi là mùi khói thân thương nơi góc bếp, khi thì là luống rau cà vừa mới ra hoa, lúc là mùi bánh phảng phất bà chừa cho trong chiếc gạc - măng - rê đã cũ. Là giọng hát ngọt ngảo của Minh Vương, Lệ Thủy trong khúc hát cải lương còn xem dang dở. Là buổi chiều 23 Tết ngồi đốt than nướng bánh tráng đưa ông Táo về trời, là hôm bà dạy cho gói bánh tét nhưng vẫn hoài không học được. Và là hình ảnh của một đứa nhóc những ngày đầu chập chững biết đi cứ lẽo đẽo theo sau bà ra vườn rồi lại vào bếp, hết cho gà rồi lại cho lợn ăn.
Ảnh: Nguyễn Minh.
Tôi thèm được hít hà cái mùi khói cay cay nơi góc bếp, thèm được ăn món dưa cải chấm với thịt kho tàu, thèm lắm bát canh khổ qua nóng hổi của bà và thèm lắm được nghe câu nói của bà "Tổ cha bây, lớn rồi mà cứ như con nít" khi tôi cứ loanh quanh chơi với mấy đứa nhóc trong xóm rồi chốc chốc lại chạy vào gọi í ới "Nội ơi!".
Cũng lâu rồi tôi không được cất lên hai tiếng gọi yêu thương ấy hoặc có thể nó chỉ xuất hiện trong tiềm thức hay trong những giấc mơ với những mảng ký ức dày đặc mỗi độ xuân về.
Tôi bừng tỉnh với hai giọt nước mắt lăn dài khi cơn mơ vụt biến mất.
Giữa tiết trời se lạnh hiếm hoi của đất trời, giữa mùi khói bếp xộc lên nơi cánh mũi, nhìn những đốm lửa bay lên giữa không trung trong một chiều 23 đầy gió, có gạo nếp, có những tàu lá chuối phơi khô nơi bộ ván ngựa, có mớ cải nằm lặng thinh trong khạp da bò nơi góc bếp, có món thịt kho tàu cùng hương thơm phảng phất của món khổ qua hầm, thế nhưng tất cả vẫn chưa đủ vị để tạo nên một mùa xuân.
TRƯƠNG HÀ
Theo thegioitiepthi.vn
Nơi đô thị đâu còn khói bếp Tết xưa trong kí ức t.uổi thơ tôi là những ngày giáp Tết cùng mẹ đi chợ, níu tà áo mẹ trong cái nhìn bỡ ngỡ, đôi mắt xoe tròn. Nào phiên chợ cuối năm nhộn nhịp người qua lại, nào sắc lá dong bày tràn trên đường phố, cả những cúc vàng hoa đỏ tươi mới e ấp trong một thoáng lạnh...