Tân Tổng thống Zelenskiy là lời giải của Ukraine?

Ông Zelenskiy khẳng định sẽ chấm dứt cuộc chiến miền Đông Ukraine. Cả Nga và phương Tây đều thận trọng.

Diễn viên hài Volodymyr Zelenskiy, 41 tuổi, sẽ trở thành tổng thống thứ sáu của Ukraine sau khi đánh bại đương kim Tổng thống Petro Poroshenko trong vòng bỏ phiếu thứ hai. Báo KyivPost dẫn các cuộc thăm dò được thực hiện thông qua khảo sát cử tri cho thấy ông Zelenskiy được 73,2% phiếu bầu, trong khi ông Poroshenko chỉ được 25,3% phiếu bầu.

Ông Zelenskiy nhanh chóng ăn mừng chiến thắng. Còn ông Poroshenko thừa nhận thất bại nhưng cho biết sẽ không từ bỏ chính trị, sẽ tiếp tục hoạt động tích cực nhằm bảo vệ “các thành tựu” trong nhiệm kỳ tổng thống của ông, bao gồm trừng phạt chống lại Nga.

Liệu sẽ có thay đổi?

Họp báo tối 21-4, ông Zelenskiy không nói nhiều về các chính sách hay nội các sắp tới, cũng từ chối nói cụ thể về quân đội. Ông Zelenskiy từ chối cung cấp bất kỳ cái tên nào có khả năng được ông đưa vào nội các và không loại trừ khả năng ông Poroshenko có thể sẽ có một vị trí trong chính phủ mới, nếu người dân muốn điều này. Tuy nhiên, ông Zelenskiy cũng nói trước hết ông muốn cân nhắc dùng các “cá nhân mới”.

Tuy nhiên, ông Zelenskiy khẳng định chấm dứt xung đột ở Đông Ukraine sẽ được ưu tiên. Theo trang tin Unian, ông Zelenskiy hứa sẽ sớm thông báo một kế hoạch chấm dứt xung đột. Trước mắt, ông cho biết “sẽ mở một cuộc chiến tranh thông tin rất mạnh nhằm chấm dứt cuộc chiến ở Donbass” và đề nghị các nhà báo giúp đỡ trong cuộc “chiến tranh thông tin” để giúp chấm dứt cuộc xung đột vốn kéo dài từ năm 2014. Ông Zelenskiy cho biết sẽ “tiếp tục tiến trình Minsk”, khôi phục đối thoại hòa bình.

Chương trình truyền hình “Công bộc của dân” của ông Zelenskiy có ý nghĩa lớn với chiến dịch tranh cử của ông. Chương trình này đưa ông Zelenskiy tới từng nhà dân, khiến những người dân Ukraine bình thường thấy tin cậy vào viễn cảnh ông Zelenskiy lãnh đạo đất nước. Tuy nhiên, đài RT nhận định có thể cử tri bỏ phiếu cho nhân vật ông Zelenskiy thể hiện trong chương trình này – một thầy giáo vô tình trở thành lãnh đạo đất nước rồi chọn hành động như một công bộc của dân, chứ chưa chắc thực tế họ sẽ có được những điều ông Zelenskiy hứa hẹn.

Tham nhũng là chủ đề nóng số một của cử tri Ukraine và cử tri biết rằng ông Poroshenko rất khó mang lại sự thay đổi. Trong bối cảnh này, ông Zelenskiy, dù chỉ là một chính trị gia hư cấu trên màn ảnh, đã trở nên đáng tin hơn ông Poroshenko, đặc biệt khi ông Zelenskiy hứa chắc sẽ trừ tiệt tham nhũng.

Nhiều nhà đầu tư và đồng minh đang theo dõi việc ông Zelenskiy tìm cách thu hút đầu tư nước ngoài và giữ được tư cách thành viên của Ukraine trong Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Nói với Reuters, nhà đầu tư Serhiy Fursa (Ukraine) cho biết vì chưa rõ chính sách kinh tế của ông Zelenskiy thế nào nên ông và giới đầu tư chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra. Điều này gây lo ngại cho cộng đồng tài chính. Ông Rursa cũng thận trọng rằng “có thể sẽ chẳng có gì thay đổi”.

Với chiến thắng này, đảng Công bộc của dân của ông Zelenskiy có bước khởi đầu thuận lợi trước cuộc bầu cử Quốc hội dự kiến diễn ra vào tháng 10 tới. Ông Zelenskiy vẫn sẽ phải cần đến chiến thắng ở hệ thống lập pháp này để có thể thực hiện các chính sách của mình. Nếu không thì chiến thắng của ông trong cuộc bầu cử tổng thống này có thể gặp nhiều thách thức.

Cả Nga và phương Tây đều thận trọng về “tân binh chính trị” Zelenskiy. Ảnh: REUTERS

Nga, phương Tây đều thận trọng

Dù kết quả chính thức chưa được thông báo nhưng Nga và các nước phương Tây đã có phản ứng với chiến thắng của ông Zelenskiy.

Theo RT, nhiều quan chức hàng đầu chính phủ Nga đã thể hiện hy vọng một cách thận trọng rằng ông Zelenskiy có thể cải thiện tình hình miền Đông Ukraine và quan hệ với Nga. Tuy nhiên, vẫn có nhiều quan chức Nga bi quan. Theo Chủ tịch Ủy ban Quan hệ đối ngoại Hạ viện Nga Leonid Slutsky, chính các chính sách chống Nga và theo phương Tây của ông Poroshenko đã khiến ông này phải nhận hậu quả. Tuy nhiên, về ông Zelenskiy, ông Slutsky cho rằng vẫn còn quá sớm để có nhận định đầy đủ về “tân binh chính trị” Zelenskiy.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova hy vọng chiến thắng của ông Zelenskiy sẽ giúp Ukraine thống nhất quốc gia nhưng phải dựa trên các nền tảng chung chứ không phải thống nhất bằng bạo lực.

Trong khi đó, nhiều nước phương Tây bắt đầu đánh tiếng chúc mừng và mong hợp tác với chính phủ mới của Ukraine. Theo RT, việc ông Zelenskiy chiến thắng là một thất bại của phương Tây sau năm năm ủng hộ ông Poroshenko. Ông Poroshenko, một tỉ phú và từng phục vụ trong nội các của hai tổng thống Viktor Yushchenko và Viktor Yanukovich là lựa chọn sai để dẫn dắt Ukraine sau làn sóng biểu tình ở quảng trường Maidan năm 2013. Chính quyền của ông Poroshenko đã không thể rộng tay cải cách dưới áp lực của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU). Ông Poroshenko biết chỉ có thể được phương Tây ủng hộ một khi duy trì quan điểm chống Nga và chính quan điểm chống Nga đã khiến ông mất ủng hộ của lượng cử tri ở các khu vực Trung, Nam, Đông Ukraine vốn gần gũi với văn hóa Nga, nói tiếng Nga.

Giờ phương Tây sắp phải làm việc với ông Zelenskiy, người mà theo RT có đủ thông minh để đặt quyền lợi Ukraine lên trên hết, sẽ “vì Ukraine” hơn là “thân phương Tây”. Ông Zelenskiy biết rõ nếu Ukraine có cơ hội phát triển thịnh vượng thì cơ hội này gắn liền với việc bình thường quan hệ với Nga, khi Nga vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của Ukraine.

Các nước lên tiếng khi ông Zelenskiy thắng cử

Đại sứ quán Mỹ tại Ukraine là phái bộ ngoại giao đầu tiên của phương Tây chúc mừng “tổng thống đắc cử Zelenskiy” và chờ đợi sẽ “tiếp tục duy trì quan hệ đối tác vững mạnh Mỹ-Ukraine”. Ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt cũng chúc mừng ông Zelenskiy giờ “thật sự trở thành công bộc của dân”, đồng thời đảm bảo Anh tiếp tục ủng hộ Ukraine. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, lãnh đạo châu Âu duy nhất từng gặp ông Zelenskiy cũng như ông Poroshenko trước khi hai ông tranh luận, gọi điện thoại chúc mừng ông Zelenskiy. Truyền thông địa phương đưa tin các đại sứ Pháp và Estonia ở Ukraine thậm chí còn tới tận trụ sở tranh cử của ông Zelenskiy để chúc mừng. Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda mời ông Zelenskiy đến Ba Lan. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đảm bảo sự ủng hộ của EU với Ukraine. Tổng Thư ký Khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg cũng chúc mừng ông Zelenskiy và hy vọng Ukraine tiếp tục hợp tác với NATO.

ĐĂNG KHOA

Theo PLO